Dagblaðið - 15.01.1977, Blaðsíða 10

10
mSBIABW
frjálst, oháð dagblað
Utgefandi DagblcAið hf.
Framkvœmdaatjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Krístjánsson.
Frettastjóri: Jón Birgir Pétursson. Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. AAstoðarfróttastjóri: Atli
Steinarsson. íþróttir: Hallur Símonarson. Hönnun: Jóhannes Reykdal. Handrít: Ásgrímur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason. Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Ema V. Jngólfsdóttir, Gissur
Sigurðsson, Hallur Hallsson, Holgi Pótursson, Jóhanna Birgisdóttir, Katrín Pálsdóttir, Kristín
LyAsdóttir, Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson. Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjamleifur
Bjamleifsson, Sveinn Pormóðsson.
Gjaldkeri: Práinn Þorleifsson. Dreifingarstjórí: Már E.M. Halldórsson.
Áskriftargjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 600kr. eintakiA.
Ritstjóm SíAumúla 12, sími 83322, auglýsingar, áskriftir og afgreiðsla Þverholti 2, sími 27022.
Setning og umbrot: DagblaAiA og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda- og plötugerð: Hilmirhf., SíAumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 19.
Þeir þverskallast
Iðnaðurinn skilar þjóðarbúinu
miklu meiru en landbúnaður og
verzlun, miðað við fjölda þeirra
sem við þessa atvinnuvegi starfa.
Aðeins sjávarútvegur skilar meiri
verðmætum á hvern starfsmann.
Nýjustu tölur um þetta eru frá árinu 1975.
Þá nam svokölluð verðmætasköpun á starf-
andi mann 1,8 milljónum í iðnaði sem heild, 1,9
milljónum í sjávarútvegi, 1,1 milljón í landbún-
aði og 1,5 milljónum í verzlun.
Hér er auðvitað um að ræða samanburð á því,
hvernig hlutirnir eru metnir á markaði hins
blandaða hagkerfis okkar með öllum þess göll-
um. Verðmætasköpunin er talin vera verðmæti
framleiðslunnar á því verði, sem framleiðend-
ur fá fyrir hana, að frádregnu verðmæti
aðfanga, sem fara til framleiðslunnar. Eftir á
þá aö standa sú verðmætisaukning, sem af
starfseminni leiðir.
Verðmætasköpun á hvern starfandi mann í
byggingariðnaði er mjög mikil, sem sýnir
auðvitað ekki, að húsbyggingar séu þjóðarbú-
inu svo mjög hagstæðar, en sýnir hins vegar,
miðað við lögmál framboðs og eftirspurnar, að
mikil eftirspurn hefur verið eftir húsbygging-
um. Rökin fyrir nauðsyn stórátaks til eflingar
iðnaðinum, áður en það verður beinlínis of
seint, miða hins vegar fyrst og fremst við það,
að skapa þarf atvinnu handa þeim, sem koma á
vinnumarkaðinn á næstu árum og áratugum,
þar sem hún er ekki til staðar í öðrum greinum,
renna þarf nýjum stoðum undir útflutning og
draga tiltölulega úr innflutningi, því að sjávar-
útvegurinn getur ekki vaxið í þeim mæli, sem
þjóöin þarfnast til að bæta lífskjör á næstu
árum.
Tölurnar um verðmætasköpun gefa hins veg-
ar til kynna, hvaða verðgildi markaðurinn,
þrátt fyrir opinber afskipti, gefur hinum ein-
stöku greinum.
Ofan á bætist, að verðgildi landbúnaðarins í
þessum samanburði er haldið uppi með gífur-
legri styrkjapólitík.
Hlutur iðnaðarins gagnvart honum er því
betri en þessi samanburður sýnir.
Því er þjóðfélaginu hagstætt að beina fjár-
magni sínu til iðnaðarins. Hann skilar mestu
fyrir hvern nýjan starfsmann og hverja nýja
krónu, sem hann fær. En hið merkilega gerist,
sem er einn meingallinn í uppbyggingu þjóð-
félagsins, að iðnaðurinn er settur hjá.
Bankakerfið þverskallast til dæmis við að
viðurkenna þessa nauðsyn. Forystumenn
bankakerfisins taka meö því þátt í hrunadansi
pólitíkusanna. Hlutur landbúnaðar í útlánum
innlánastofnana til atvinnufvrirtækja óx til
dæmis úr 15 prosenium i l< prósent á árabilinu
1971 til 1975,meðan hlutur iðnaðar minnkaði úr
23 prósentum í 20 prósent. íðnaóurinn hefur
verið settur hjá um afurðalán og því orðið að
greiða 30 prósent hærri útlánsvexti en land-
búnaður og sjávarútvegur. Þetta misrétti óx
mikið frá 1971 til 1975.
Þessa afstööu taka ráðamenn þjóðfélagsins,
þótl öll rök hnígi til hins gagnstæða. Þeir rísa
gegn þörfum markaðarins. Þessi stefna er stór-
hættuleg.
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 15. JANUAR 1977.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Gerald R. Ford:
Réttur maður
á réttum stað
á réttiun túna
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Gerald R. Ford varð forseti
fyrir tilviljun og var að lokutn
hafnað af kjósendum. En lík-
lega mun sagan fara um hann
mýkri höndum en flesta aðra
forseta Bandaríkjanna, sem
kjörnir voru með miklum
meirihluta atkvæða.
Hann var í rauninni réttur
maður á réttum stað á réttum
tíma. Honum tókst að skapa
traustvekjandi andrúmsloft í
Hvíta húsinu um leið og hann
tók við embætti eftir að Water
gate-hneykslið hafði orðið til
þess, að Nixon varð að segja af
sér.
Eitt af því, sem fiestir munu
minnast í fari hans, er, að hann
var tekinn sem strangheiðar-
legur maður og réttsýnn. Þetta
voru þeir eiginleikar í fari for-
seta, sem Bandaríkjamenn
hungraði og þyrsti í eftir Wat-
ergate og þeir urðu til þess að
vega upp á móti göllunum í fari
hans.
Veldistími hans, 28 mánuðir í
allt, sýndi að honum hafði
tekizt að skapa traust al-
mennings á stjórnvöldum og
það var punkturinn yfir i-ið á
löngum stjórnmálaferli hans,
sem hófst árið 1949. Á þeim
tíma hgfði hann eignazt marga
keppinauta, en enga óvini.
Enda þótt margir Banda-
ríkjamanna kvörtuðu yfir
stefnu hans í stjórnmálum og
litlausum persónuleika hans,
sýndu þeir honum mikla
virðingu og hlýhug. Sumir
sögðu jafnvel, að þeir hefðu
Líklega mun sagan fara mjúk-
um höndum um Gerald Ford í
framtíðinni.
greitt atkvæði gegn honum með
hálfum huga, er hann tapaði
forsetaembættinu 1 hendur
demókratans Jimmy Carter í
nóvember sl.'
Ford, sem aldrei hafði komizt
í hærri stöðu en þingforseti
fulltrúadeildarinnar, var meira
eða minna þvingaður inn í
valdastöður, fyrst við afsögn
Spiro Agnews varaforseta árið
1973 og síðan við afsögn Nixons
árið 1974.
Hann var skipaður varafor-
seti og skipaður forseti, hinn
fyrsti í 200 ára sögu banda-
risku þjóðarinnar, alveg eins og
Nixon varð hinn fyrsti til þess
að segja af sér.
Ford er ættaður úr mið-
ríkjum Bandaríkjanna, maður
með hóflegan smekk og ein-
falda lifnaðarhætti. Sagn-
fræðingar telja þegar, að starfs-
tími hans í Hvíta húsinu muni
lengi í minnum hafður.
Þrátt fyrir að honum hefði
verið legið á hálsi fyrir þröng-
sýni og að hann væri ekki
embættinu samboðinn, má
segja, að hvergi hafi verið
hallað á hann einu orði í annál-
um ársins sem leið.
Meira segja Jimmy Carter, —
að vísu eftir kosningarnar, —
sagði, að Ford væri góður og
heiðarlegur maður, sem ætti
fullan rétt á því að telja sig
hafa unnið stórvirki í Hvíta
húsinu við erfið skilyrði.
En það, sem verulega dró
hann niður, var mikið atvinnu-
leysi, valtur fjárhagur þjóðar-
innar, það orðspor, að hann
veldi fremur lágkúrulegar leið-
ir til úrlausnar og almenn til-
finning fyrir því, að tími væri
kominn til þess að breyta til
eftir að hafa haft repúblikana
við stjórn í átta ár.
Pólitísk stöðnun
eða framfarir
Á sama hátt og kál er ekki
sopið, þótt í ausuna sé komið,
nægja hugsjónirnar einar ekki
til framgangs góðum málstað
eða fullri framkvæmd, því hug-
sjón er ekki annað eða meira en1
hugðarefni, sem sprottið er úr
tilfinningalífi hvers og eins.
Framkvæmdin ein er marktæk.
Það verður þó ekki sagt um
íslendinga, að þeir hafi ekki átt
pólitískar hugsjónir. En póli-
tískar hugsjónir 1 íslendinga
hafa á síðastliðnum áratugum
vérið bundnar stjórnmálaflokk-
unum, sem stofnaðir voru á ár-
unum 1916—1930 og eru enn
einu skipulögðu stjórnmála-
samtökin í Iandinu. Staðreynd
er, að pólitískri hugsun hefur
verið sniðinn þröngur stakkur,
með því að miða hana við
stjórnmálaflokka, sem hafa
festst í vitund mikils hluta
eldri kynslóðarinnar og raunar
þeirrar yngri líka sem sjálf-
sagðir og óumbreytanlegir, þ.e.
að núverandi stjórnmálaflokk-
ar séu forsenda íslenzks stjórn-
málalífs í nútið og framtíð.
Umræðutónn landsmanna á
allra síðustu árum sýnir þó, að
kröfur og þarfir kjósenda falla
ekki að fullu að núverandi
skipulagi stjórnmálasamtak-
anna, enda hafa þau ekki
sannað, að þau séu hin einu
pólitísku öfl, sem rétt eigi á sér
í þjóðfélaginu.
Það er t.d. mikill efi á því, að
þjóð, sem er eins ríkulega búin
einstaklingshyggju og með-
fæddri íhaldssemi og sú ís-
lenzka geti sætt sig við aukna
eða allsherjar félagshyggju,
sem núverandi stjórnmála-
flokkar stefna að og keppast
um að halda á lofti til þess að
afla atkvæða, og sem berlega
kemur fram í stefnumálum
sérhvers íslenzks stjórnmála-
flokks.
Því verður varla mælt í mót
með neinum rökum, að ein-
staklingshyggja og meðfædd
íhaldssemi hafa m.a. vérið