Dagblaðið - 20.04.1977, Blaðsíða 12

PAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 20. APRlL 1977..
Jón Böðvarsson skólameistari skrifar um leiklist
ER A MEÐAN ER
Um þessar mundir gengur yf-
ir landiö leikáhugabylgja og rís
hátt. Ahugaleikarar um land
allt glíma vió verkefni sem
fyrir nokkrum árum heföu vart
þótt á færi annarra en atvinnu-
leikara. Gróskan er slík að ég
hygg að fáir hafi yfirlit yfir allt
sem fram er boðið á þessu sviði.
Suðurnesjamenn láta sinn
hlut ekki eftir liggja. Þeir hafa
glímt við þrjú verk í vetur:
Grindvíkingar sýndu Gasljós og
Allir í verkfall, leikfélagið í
Garðinum sýnir Koppalogn
Jónasar Árnasonar og síðastlið-
ið miðvikudagskvöld, 13. apríl,
frumsýndi Leikfélag Keflavík-
ur ER Á MEÐAN ER eftir Moss
Hart og George Kaufmann í fé-
lagsheimilinu Stapa í Njarðvík.
Á alvörutímum sem þessum
þegar skopleikir þoka fyrir
verkum með öðrum grunntóni
virðist í fljótu bragði furðulegt
tiltæki að sýna bandarískan
,,gamanleik“ frá kreppuárun-
um á fjórða áratug aldarinnar.
Efnisþráðurinn er ekki að-
laðandi:
Martin Vanderhof tók um
fertugt þá ákvörðun að hætta
kaupsýsluvafstri í Vollstrít og
hefur í 35 ár sinnt hugðarefn-
um sínum einvörðungu. Hann
er ævinlega nefndur afi og
,,fjölskyldan“ er honum lík:
hver sinnir sínum áhugamálum
án venjulegra tengsla við lög-
mál markaðssamfélagsins utan
veggja hússins og telst því
meira eða minna bilað fólk, —
nema önnur dótturdóttir afans,
efnisstúlka sem vinnur á skrif-
stofu fyrirtækisins Kirby og
Co., trúlofuð aðstoðarforstjór-
anum, Kirby yngra. Hún er
raunsæ, skilur að fjölskyldurn-
ar geta ekki samlagast að
óbreyttum lífsvenjum og telur
þvi giftingu ólíklega þótt henni
þyki vænt um piltinn. — Ungi
maðurinn er ósáttur við hlut-
skiptið sem bíður hans, hrifst
af lífsvenjum Vanderhoffjöl-
skyldunnar og kemur óvænt
með foreldra sína í heimsókn
til væntanlegs tengdafólks —
og vitanlega á óheppilegasta
tíma. Verður úr hin mesta
klemma sem úr rætist eins og
vera ber í leikritum af þessari
gerðinni.
Ekki virðist efnið félegt og
mætti ætla að alvarlegt ívaf
dauðadæmdi verk sem þetta
hvað þá markviss boðskapur, —
tímabær ádeila á lífsvenjur og
lífslygi í streitusamfélagi nú-
tímans. En leikritið ER Á MEÐ-
AN ER leynir á sér. Af höfunda
hálfu er það samansett af hug-
viti og kunnáttu og gerir miklar
kröfur til leikstjóra og leik-
enda.
Leikrit er ekki eingöngu
sköpunarverk þeirra sem setja
saman texta og segja fyrir um
sviðsbúnað. Þáttur höfundar í
slíku hugverki er grunnmynd
sem aðrir fylla í hvert skipti
sem leikritið er sviðsett. Hlutur
leikstjórans er ósmár. Hann á
mikinn þátt í mótun verksins
hverju sinni, — meðal annars
með vali í hlutverk og heildar-
túlkun. Skerfur hvers leikara
er síðan að fullmóta eftir fyrir-
sögn höfundar og leikstjóra þá
persónu sem honum er falið að
túlka.
„Leikfélag Keflavíkur hefur
nú legið í dvala um nokkurt
skeið,“ segir í leikskrá en félag-
ið leggur samt til atlögu við
vandasamt verk þar sem fram
koma 19 leikarar úr 3-4 sveitar-
félögum og eiga það sameigin-
legt að vera flestir viðvaningar
á sviði. Leikstjórinn er áhuga-
maður á þeim vettvangi en
lærður leikari. Getur slíkt fyrir-
tæki heppnast?
Ljóst er að miklu betur hefði
mátt skila þessu verki. Geri
menn fyllstu gæðakröfur er
vandalaust að benda á atriði
sem betur mættu fara. Leikar-
arnir standast að sjálfsögöu
ekki samanburð við atvinnu-
leikara. Slíkt vekur naumast
furðu. Hitt er fremur undrun-
arefni hve vel tekst. Leikgleði
allra veldur því að heildarsvip-
ur verður góður. Framsetning
flestra er nógu skýr til þess að
textinn heyrist vel 1 öllum saln-
um. Staðsetningar á sviði og
hreyfingar er ástæðulaust að
gagnrýna. Leikurum tókst
meira að segja að vera sannfær-
andi í fasi þegar mest gengur á
í öðrum þætti en þá er freist-
andi að ofleika.
Hlutverkin eru að sjálfsögðu
misstór og misvel af hendi leyst
sem við er að búast. Ástæðu-
laust finnst mér að fjalla um
frammistöðu hvers leikara. í
flestum tilvikum nægir að vísa
til þess sem þegar hefur sagt
verið. Nokkra ætla ég þó að
nefna.
Hilmar Jónsson fer með
hlutverk afans, Martins Vand-
erhofs. Mjög veltur á honum
hvort andi og boðskapur leik-
ritsins kemst til skila. Hilmari
tekst að vera sá burðarás sem
þarf þótt túlkun hans sé stund-
um helsti þunglamaleg.
Hjorais Arnadóttir leikur
Alísu frísklega en kemur þó
ekki öllu til skila -sem þarf.
Verður siðar að ástæðunni vik-
ið.
Með önnur stærri hlutverk
fara: Erla Guðmundsdóttir
(Penny), Magnús Gíslason og
Magnús Gunnarsson (Kirby-
feðgarnir). I smærri hlutverk-
unum þótti mér athyglisverðust
Ingibjörg Hafliðadóttir í hlut-
verki drykkfelldrar uppgjafa-
leikkonu. I þessu smáa en
mikilvæga hlutverki er lát-
bragðsleikur aðalatriði. Ingi-
björg kemur vel á framfæri
öllu sem þarf og grípur inn í
atburðarásina og hverfur úr
sviðsljósinu á nákvæmlega rétt-
um tíma.
I sumum tilvikum er ég
ósammála skilningi leikstjór-
ans á persónunum. Þannig er
Rheba, blakka vinnustúlkan, að
mínu viti gerð of sviplítil og
klunnaleg og vinur hennar
Donald of afkáralegur. Einnig
finnst mér Ed Carmichel of
rösklegur í fasi. Stundum er
skakkt valið í hlutverk. Þannig
er Hrefna Traustadóttir of
þokkafull kona og dansmeyjar-
leg til þess að geta á trúverðug-
an hátt sýnt þessa heimsku og
danshæfileikasnauðu konfekt-
gerðarkonu. Þess vegna missir
marks ómildurdómurdanskenn-
arans og hin háðslega athuga-
semd afans um að ekki saki að
hafa hæfileika.
Leikstjórinn, Arnhildur
Jónsdóttir úr Kópavogi, hefur
án efa lagt mikla vinnu í verk
sitt og verðskuldar lof fyrir það
sem vel er gert en sumir ann-
markar á sýningunni hljóta að
skrifast á hennar reikning. Hér
verður sem oftar þegar at-
vinnuleikarar leikstýra: Ofmat
er lagt á þátt leikaranna sem
einstaklinga en vanmetnar
skyídur þeirra gagnvart heild-
arhugsun verksins og samspili
allra þátta í sviðsetningunni.
Nefna má nokkur dæmi um
þetta en hér verður eitt látið
nægja.
í hinni litríku fjölskyldu af-
ans eru ólíkir einstaklingar.
Hugðarefni þeirra eru sundur-
leit: leikritagerð, flugeldasmíð,
konfektgerð, listdans, snáka-
söfnun, frímerkjasöfnun og
sitthvað fleira. Hver maður
sinnir áhugamálum sínum af
ástríðufullum ákafa án tillits til
fjárhagslegrar uppskeru af
vinnu sinni. Engir árekstrar
verða sökum þeirrar tillitssemi
sem allir sýna. Hver virðir ann-
ars rétt. Af þessu sprettur
sjaldgæf hamingja sem ekki er
markvisst túlkuð í sýningunni.
Þvi verður aðdráttarafl heimil-
isins ekki sannfærandi. Að vísu
má skilja hvers vegna aðkomu-
mennirnir, Ed og DePinna, una
vistinni syo vel sem þeir gera.
En bessi annmarki veldur
því að áhorfendur skilja ekki
hugarstríð. Alísu þegar hún tel-
ur sig þurfa að velja á milli
fjölskyldunnar og unnustans.
Hann veldur því einnig að bágt
er að skilja hvers vegna unnust-
inn laðast að fjölskyldunni og
er reiðubúinn að samlagast
henni með sama hætti og áður-
nefndir menn og hin mikilvæga
baksviðspersóna — mjólkur-
maðurinn — sem er löngu dá-
inn þegar atburðir leiksins ger-
ast en leiklausnirnar hvíla á að
talsverðu leyti. — Og einmitt.
Sjálfar leiklausnirnar verða
ósénnilegar af þessum sökum
— og það er alvarlegur galli á
leiksýningu. Er líklegt að afinn
geti sannfært hinn brynjaða
Vollstrítkaupsýslumann, vænt-
anlegan tengdaföður Alísu,
með orðunum einum og gert
hann að virkum heimilismanni
sínum? Andrúmsloftið verður
að gefa orðum hans þunga en
gerir það ekki — Samstilling
fjölskyldunnar kemur eigin-
lega hvergi vel fram nema í
borðbænunum tveim. Þær eru
mikilvæg lykilatriði til skiln-
ings á anda og boðskap verks-
ins. Þar veltur allt á framsögn
afans. Hilmari Jónssyni tekst
þar að ná réttum tóni, og því
verða leikslokin eftirminnileg.
Þótt hér hafi verið að ýmsu
fundið leikur naumast vafi á að
sýningin er umtalsverður sigur
fyrir Leikfélag Keflavíkur.
Ljóst er að félagið á liðsafla
sem getur náð langt fái leikar-
arnir tækifæri til þess að láta
að sér kveða og njóti þeir leið-
sagnar leikstjóra sem er nægi-
lega kröfuharður og hæfur. Fé-
lagið getur orðið mikils megn-
ugt verði næstu skref af skyn-
semi stigin. Því vil ég ljúka
þessum orðum með því að
hvetja Suðurnesjabúa og ná-
granna þeirra—íbúa á höfuð-
borgarsvæðinu — til þess að
sækja vel sýningarnar í Stapa.
Jón Böðvarsson
GLEÐILEGT SUMAR!
Gleðilegt sumar, þökkum við- skiptin á liðnum vetri. TÍZKUVERZLUNIN URÐUR HAMRABORG 1 KÓP. Gleðilegt sumar, þökkum við- skiptin á liðnum vetri. J.P.INNRÉTTINGAR SKEIFUNNI 7 SÍMI 31113. Gleðilegt sumar. BÍLAMARKAOURINN, GRETTISGÖTU 12-18
Bílaúrvalið óskar öllum við- skiptavinum sínum gleðilegs sumars og þakkar viðskiptin á liðnum vetri. BÍLAÚRVALIO BORGARTÚNI 24 SÍMI 28488 Heilsuræktin Heba óskar öllum viðskiptavinum gleðilegs sum- ars og þakkar viðskiptin á liðn- um vetri. HEILSURÆKTIN HEBA AUÐBREKKU 53 SÍMI 42360 Tízkuherrann óskar öllum við- skiptavinum sínum gleðilegs sumars og þakkar viðskiptin á liðnum vetri. TÍZKUHERRANN LAUGAVEGI 27 SÍMI 12303
Gleðilegt sumar, þökkum við- skiptin á liðnum vetri. BAKHÚSIO STRANDGÖTU HAFNARFIRÐI SÍMI 50075 Gleðilegt sumar, þökkum við- skiptin á liðnum vetri. G.S. VARAHLUTIR ÁRMÚLA 24, SÍMI 36510 Gleðilegt sumar. VIKAN
Gleðilegt sumar, þökkum við- skiptin á liðnum vetri. HÁRGREIÐSLUSTOFAN HRUND AUÐBREKKU 53 SÍMI 44088 Óskum öllum viðskiptavinum gleðilegs sumars. Þökkum við- skiptin. SÆLGÆTISGERÐIN FREYJA Múlakaffi óskar viðskiptavinum sínum gleðilegs sumars og þakk- ar fyrir viðskiptin. MÚLAKAFFI HALLARMÚLA
Óskum öllum viðskiptavinum okkar gleðilegs sumars og þökk- um ánægjuleg samskipti á liðn- um vetri. DRAUMURINN NJÁLSGÖTU 23 SÍMI 22873 Óskum öllum viðskiptavinum okkar gleðilegs sumars, þökkum viðskiptin á liðnum vetri. HALTI HANINN LAUGAVEGI 178 SÍMI 34780 Óskum öllum viðskiptavinum okkar gleðilegs sumars og þökk- um fyrir viðskiptin. STÚDÍÓ GU0MUNDAR EINHOLTI 2 SÍMI 20900
Mál og menning óskar öllum viðskiptavinum sínum gleðilegs sumars og þakkar viðskiptin á liðnum vetri. MÁL OG MENNING LAUGAVEGI 18 SÍMI 24243 Óskum öllum viðskiptavinum okkar gleðilegs sumars og þökk- um ánægjulegviðskipti áliðnum vetri. VÍKUR-ELDHÚS H/F SÚ0ARV0GI 44 SÍMI 31360 Töskuhúsið óskar öllum við- skiptavinum sínum gleðilegs sumars og þakkar viðskiptin á liðnum vetri. TÖSKUHÚSIO LAUGAVEGI 73 SÍMI 15755