Dagblaðið - 02.12.1977, Síða 11

DAC.BLAÐIÐ. FÖSTUDAGTJR 2 DESEMBER 1977
Tito fór einn í heimsókn til Moskvu fyrir nokkru en Jovanka sat
eftir heima en til skamms tíma hefur hún verið tryggur fylginautur
manns síns á ferðum bæði innan Júgósiaviu og erlendis.
forsetafrúin væri s.iúk en eftir
að því var opinberlega neitað
hafa tvær kenningar einkum
verið á lofti um fjarveru henn-
ar úr opinberu lífi. önnur
kenningin segir að erfiðleikar
séu í hjónabandi Titos og
Jovönku en forsetinn, sem
orðinn er áttatíu og fimm ára
gamall, er þrígiftur. Aðrir
halda þvi fram að fjarvera
hennar stafi af stjórnmálaleg-
um deilum vegna þess að hún
hafi beitt sér of mikið fyrir því
að' serbneskir herforingjar
fengju æðstu stöður í her Júgó-
slavíu.
Meðal þeirra sem eiga að
hafa notið góðs af áhrifum
eiginkonu forsetans er Djiko
Jovanic, serbneskur herforingi
sem hlaut mjög skjótan frama I
hernum og varð að lokum vara-
varnarmálaráðherra. Snemma
á þessu ári var Jovanic skyndi-
lega settur á eftirlaun fyrr en
venja er I Júgóslavíuher.
Tveim mánuðum síðar hvarf
Jovanka af opinberum vett-
vangi.
Báðar sögusagnirnar um
ástæður fyrir hvarfi eiginkonu
Titos eiga sér sfna stuðnings-
menn en ef I ljós kemur að
orðrómur um pólitfsk afskipti
hennar reynist réttur verður að
endurmeta stöðu hennar í
júgóslavnesku st.iórnmálalífi.
Hingað til hefur ávallt verið
sagt að stöðu hennar fylgdu
engin pólitísk áhrif og hún
hefði engan áhuga á þeim mál-
um.
Enn vita engir nema þeir I
innsta hringnum í Belgrad
hvað hefur hent Jovönku Broz
og þar til málið upplýsist munu
getgátur vera á lofti.
inum jafnmikið á óvart og
hvarf hennar nú. Hjónaband
þeirra var tilkynnt á þann hátt
að í boðsbréfi forsetans stóð:
Tito forseti og eiginkona
hans, Jovanka Broz, hafa þá
ánægju að bjóða yður....
Jovanka er Serbi og upp-
runnin í héraði sem heitir Lika.
Tuttugu og eins árs gömul
gerðist hún félagi í skæruliða-
sveitum Titos sem þá börðust
gegn þýzka hernámsliðinu. í
sveitunum gegndi hún störfum
hjúkrunarkonu en að strlðinu
loknu, þegar kommúnistaflokk-
urinn tók við völdum I Júgó-
slavíu undir forustu Titos, hóf
hún störf I ráðuneyti I Belgrad.
Eftir það var hún stöðugt með
eiginmanni sínum við störf
hans, bæði I Júgóslavíu og utan-
lands.
Jovanka kom fram síðast 14.
júní I ár þegar Oddvar Nordli
forsætisráðherra Noregs kom I
opinbera heimsókn til Júgó-
slaviu. Sfðan hefur forsetinn
mjög verið á faraldsfæti, heim-
sótt Moskvu, Peking og París,
en ekkert hefur heyrzt af eigin-
konunni.
í fyrstu sögðu sögusagnir að
Kjallarinn
Leó M. Jónsson
Umferðarreglur eru fyrst og
fremst til þess að girða fyrir
öngþveiti, árekstra og slys. Við
höfum lögreglulið sem meðal
annars á að gæta þess að þess-
um reglum sé hlýtt. En hver
skyldi nú hafa það hlutverk
með höndum að kenna um-
ferðarreglur ökumönnun, sem
keyrt hafa I 20 ár eða lengur,
börnum og fólki á förnum vegi?
spyr sá sem ekki veit. Nú hefur
ekki sézt í sjónvarpi ein einasta
mynd eða auglýsing um umferð
I langan tíma. Það eina sem
bendir manni á að einhvers
staðar sé sála á lífi sem fæst við
umferðarfræðslu eru lita- og
klippispjöld sem eitthvert
,,Umferðarráð“ sendir minnstu
börnunum af og til.
siaoreyndin er su að götur
borgarinnar mora af bílum sem
stýrt er af fólki sem er hættu-
legt umhverfi sínu vegna fá-
kunnáttu, enda er nánast ekk-
ert gert til að fræða þetta fólk,
enginn virðist hafa það hlut-
verk með höndum og enginn
vill leggja fram fé til slíkrar
fræðslustarfsemi. En það vill til
að enn nenna blöðin að segja
frá slysum þótt flestum virðist
standa á sama um orsakir
þeirra.
BÖRNIN í
UMFERÐINNI
Ýmsum hefur komið það
spánskt fyrir sjónir að sjá lög-
regluþjóna vera að pukrast við
radarmælingar á hraðbrautum
út úr borginni á sama tíma og
ökufantar æða fram hjá barna-
skólum borgarinnar á 80-90 km
hraða — óáreittir.
Ekkert er gert til að hafa
hendur I hári þessara
ökumanna, ekkert er gert til
þess að reyna að vekj^ þá upp
eða fræða þá um þá haéttu sem
af hraðakstri stafar I nágrenni
skólanna. Aki maður niður Há-
teigsveg að horni Skipholts er
hvergi að finna skilti með
viðvörun um að þarna sé barna-
skóli eða að þar þurfi á
nokkurn hátt að sýna meiri
varúð en á öðrum götum. Sama
er að segjaum nágrenni flestra
annarra skola. L'fnferðin æðir
áfram án tillits til annars en
rauðra ljósa en börnin mcga
síðan skjótast yfirgöturnaroins
og fætur toga. Þao u sorgleg
staðreynd að eins og umferðar-
hættir eru nú í Reykjavík eru
KYNLEGUR
SÉRTRÚAR-
SÖFNUÐUR
Eg var á dögunum að lesa
grein í Rauðsokkasíðu Róttæka
Dagblaðsins, sem er cins og
allir vita málgagn Alþýðuvina-
bandalagsins. Þar var, ef ég
man rétt, verið að segja kyn-
reynslusögur danskra kvenna
og byggt á nýútkominni bók.
Konur, sem nú eru komnar á
efri ár, voru svo illa uppfrædd-
ar og undirokaðar, að þær urðu
að fara á listasöfn I æsku sinni
til þess að gera sér I hugarlund,
hvernig kynfæri karlmanna
litu út, því um svo ljóta hluti
var ekki talað á heimilum
þeirra eða I skólum. Og mun
hafa orðið á þessu blessunarleg
breyting síðar. Það hef ég eftir
öðrum heimildum. En í áður-
nefndri grein er frásögn
danskrar konu. Hún segir þar
frá fyrstu kynreynslu sinni.
Hún var þá I 12. bekk barna-
skóla. Þar voru bæði stúlkur og
piltar, og sumir eldri en hún.
Kennarinn var karlkyns,
strangur og trúaður. Hann
hafði I púlti sínu mismunandi
gerðir af spanskreyr, er hann
notaði I tyftunarskyni. Og nú
gef ég sögukonunni orðið:
„Kennaranum var sérstak-
lega í nöp við tvo stóra stráka I
bekknum. Dag einn bað hann
þá að koma upp á pallinn.
Strákarnir stóðu beint á móti
borðinu sem ég sat við........
Syndaselirnir voru eldri en ég.
Kennarinn vildi að strákarnir
játuðu eitthvað á sig, en þeir
vildu það ekki, og hann barði
þá til skiptis, en hvorugur vildi
játa neitt. Loks var kennarinn
orðinn bólginn og blóðrauður I
framan, en strákarnir sögðu
ekki múkk. Það var einsog
hann ætlaði að knýja þá til að
segja eitthvað. Hann hélt áfram
að berja þá, þangað til hann
missti alveg stjórn á sér. Þá tók
ég eftir því, að þaö reis eitthvað
framan á honum innanundir
buxunum, kúla, sem varð
V i i i .......................■■■
merktar gagnbrautir til þess
eins að hægara sé fyrir lög-
reglu- og sjúkrabíla að rata á
slysstað.
Bandaríkjamönnum á Kefla-
víkurflugvelli ofbauð svo
akstursmáti íslenzkra öku-
manna í nágrenni barnaskóians
á vellinum að þeir létu múra
niður rör í götuna og gera þar
þvottabretti til þess að landinn
neyddist til að hægja á
ferðinni.
Sama ætti hiklaust að gera
hér I Reykjavík, það ætti að búa
til þvottabretti á öllum götum
umhverfis skólana þannig að
þar sé hreinlega ekki hægt
að aka hraðar en á 15-20 km
hraða. Það verður að taka af
skarið hvort skuli hafa forgang
I borgarlífinu, bíllinn eða
fólkið. Eins og sakir standa
tröllríður bíllinn öllu sam-
göngukerfinu af tillitsleysi
hnefaréttarins og því verður að
byrja á að breyta.
TROÐIÐ UM TÆR
Þeir sem skipuleggja
umferðarkerfi borgarinnar
verða að fara að gera sér grein
fyrir því að það eru takmörk á
því hve margar sardínur
komast I sömu dósina. Það er
alltaf verið að breyta gatna-
kerfinu á þeirri forsendu að
verið sé að greiða fyrir
umferðinni en hvergi á það
minnst að ekkert gatnakerfi
getur hnökralaust borið
umferðarþunga á borð við þann
sem nú er í Reykjavík. Bílarnir
eru orðnir allt of margir og allt
útlit fyrir að ekkert verði
aðhafst til að stemma stigu við
Kjallarinn
JónúrVör
stærri og stærri. Eg vissi ekki
hvað þetta var, en skildist þó,
að þetta var ekki með felldu, og
þegar hann fékk fullnægingu
og barði strákana eins og hann
hafði þrótt til, þá æpti ég upp
yfir mig, stóð upp og pissaði I
buxurnar...Eg vissi ekki
nákvæmlega hvað var að, en ég
vissi auðvitað að hann var með
tippi á þessum stað, og það
hlaut að vera það, sem hafði
risið svona, en ég hafði aldrei
heyrt neitt um svoleiðis fyrr.“
Hversvegna er ég nú að vekja
athygli á þessu hér I Frjálsa
Dagblaðinu? Satt að segja
fannst mér þetta fróðleg lýsing.
og verð að játa, að ég var ekki
betur að mér I k.vnlifsfræðum
en það, að ég sá þarna viss svið
mannlegs eðlis í nýju ljósi. En
hvað kemur þessi öfugugga-
lýsing við baráttumálum
kvenna? Ég rakst á aðra grein,
með vissum hætti jafn-
ógeðslega, í riti sem heitir
Forvitin Rauð. Hún var einnig
ættuð frá Danmörku. meira að
áframhaldandi aukningu
þeirra á götum borgarinnar. Aö
þessu leyti höfum við ekki beitt
neinum sambærilegum
aðgerðum og nágrannar okkar
á Norðurlöndum, þar sem
aukin og endurbætt strætis-
vagnaþjónusta hefur reynst
vera lausnin á því að fækka
fólksbílum, a.m.k. í þeim hluta
borga sem ekki bjóða upp á
bílastæði i hlutfalli við fjölda
fólks sem þangað á erindi.
Allir kannast við stress-
andlitin sem fletjast á fram-
rúðuna æðandi hvern hringinn
á fætur öðrum umhverfis
bankablokkina í Austurstræti i
leit að bílastæði. Svo mikil
taugaveiklun hrjáir þetta fólk
að það gerir sér enga grein
fyrir þvf að það er þægilegra og
fljótlegra að leggja bílnum
vestur á Melum og ganga niður
I Austurstræti helduren að a>ða
fram og aftur árangurslaust í
miðbænum. Enginn vafi er á
því að með skipulögðum áróðri
I fjölmiðlum væri hægt að létta
á umferðarþunga í borginni og
með þægilegri og tiðari strætis-
vagnaferðum um miðbæjar-
kjarnann mætti gera fólki mun
léttara að sa>kja þangað þá
þjónustu sem þar er. Auðvitað
verður aukið tap á strætisvögn-
unum sem hægt vau'i að sýna
fram á með tölum. En þá er rétt
að hafa það hugfast, að hvergi á
Norðurlöndum eru straMis-
vagnar reknir með hagnaöi í
mynd peninga en með þeim
hefur reynst unnt að fvrir-
b.vggja umferðaröngþveiti. sem
er að sjálfsögðu einnig peninga
virði þótt mælt sé á annan hátt.
Vegna veðrálliinnar hér
segja eftir höfund, sem kynnt-
ur var sem skáld, og einn af
skrifurum Róttæka Dagblaðs-
ins, karlkyns maður, hafði þýtt,
en vandamenn þessa rits eru
víst þeir sömu, sem vikulega fá
til umráða mikið dálkapláss í
nefndu blaði. í fyrirsögn þess-
arar greinar og í greininni
sjálfri eru karlmenn, kúgarar
kvenkynsins, aldrei kallaðir
annað en púngrottur, sem játi
konum aðeins ást sína á því
andartaki, sem þeir fá úronum,.
eins og komist er að orði.
Við, sem eitt sinn þóttumst
vera róttækir, og reynum
jafnvel sumir að telja sjálfum
okkur og öðrum trú um að við
séum það enn, hljótum að
spyrja þetta unga róttæka
baráttufólk: Er ekki eitthvað
bogið við þá frelsisbaráttu, sem
beinist að því að hefja
innbyrðis stríð á milli konu og
manns? Hverskonar visindi eru
það, að ætla að telja skynsömu
fólki trú um það, að ekki sé
annar eðlismunur á manni og
konu en sá sem sjáanlegur er á
ytra útliti og lögun
kynfæra? Eða að það sé I
sjálfu sér sigur í mannréttinda-
baráttu að fólk sé ekki kyn-
greint ( auglýsingum og
stöðuheitum? Og innan sviga
sem aukaatriði: C- þaðlíkaað
vera gagnlegur ltour í kvenrétt-
indabaráttu að nefna kynfæri
fullorðins karlmanns jafn-
barnalegu heiti og tippi? Eða
hverskonar pempiuháttur er
þetta?
Ég ætla ekki að lengja mál
mitt. Hér er aðeins vikið að
einu atriði I stefnumörkun
þessarar hreyfingar. Ég held,
að þó þetta fólk ætli sér að
vinna gagn, og takist það
kannski á sumum sviðum, sé
hér um öfgastefnu að ræða,
sem þörf sé að veita nokkurt
aðhald og andstöðu.
Jón úr Vör
þurfa strætisvagnar að hafa
upp á meira að bjóða en t.d. I
Danmörku og Svíþjóð ef fólk á
að fást til að nota þá. Það gera
þeir ekki og eins og nú er geta
þeir ekki keppt vð einkabíla
þrátt fyrir skort á bílastæðum,
stöðumælagjöld, sektir og
annað ergelsi.
PRÓF TIL AÐ
HLÆJA AÐ
Nú sk.vldi einhver halda að
þeir sem nýsloppnir væru í
gegnum bílpróf ættu að vera
sæmilega klárir I umferðar-
reglum og akstursmáta, en það
er af og frá að það sé nokkur
trygging og ef svo er þá er það
vegna þess að ökukennarinn
hefur lagt á sig miklu meira
erfiði en hann raunverulega
þurfti. Allt og sumt sem
bóklega prófið gengur út á er
að læra alls konar ruglþulur á
gullaldarmáli sem nemandinn
skal síöan buna upp úr sér á
prófinu eins og páfagaukur.
Fvrir utan það að vera and-
skotanum leiðinlegra er bók-
lega efnið bæði illa skipulagt og
á köflum hrein þvæla. Yfir
þessu káki sitja síðan nokkrir
starfsmenn Bifreiðaeftirlitsins
með sveittan skallann við að
þylja fólki yfir frá morgni til
kvölds og sennilega er engum
tilgangsleysið ljósara en þelm
sjálfum. Án umferðarfræðslu á
nútimamáli verður engin
breyting á þessum málum og án
hennar er heldur ekki von til
þess að timferðarslysum ftekki.
I.eó M. Jónsson
tieknifrieðiiigur
✓