Dagblaðið - 16.12.1977, Blaðsíða 10

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 16. DESEMBER 1977.
Útgefandi Dagblaöið hf. \ -
Framkvæmdastjóri: Svoinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Krístjánsson.
Fréttastjóri: Jón | Birgir Pótursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjórnar:
Jóhannes Reykdal. íþróttir: Hallur Símonarson. Aöstoðarfróttastjóri: Atli Steinarsson. Handrit:
Ásgrímur Pálsson.
Blaöamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurösson, Dóra Stefánsdóttir, Gissur
Sigurösson, Hallur Hallsson, Helgi Pétursson, Jónas Haraldsson, Katrín Pálsdóttir, Ólafur Geirsson,
ólafur Jónsson, ómar Valdimarsson, Ragnar Lár.
Ljosmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Höröur Vilhjálmsson, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjalþkerí: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Már E. M.
Halldórsson.
Ritstjórn Síðumúla 12. Afgreiösla Þverholti 2. Áskriftir, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11^
Aöalsími blaösins 27022 (10 línur). Áskrift 1500 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 8fi kr-
eintakið.
Setning og umbrot: Dagblaöiö og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda og plötugerö: Hilmir hf. Síöumúla 12. Prentun: Árvakur hf. Skeifunni 19.
Þrjú gild sjónarmið
Fullkomið innra samræmi er í
því sjónarmiði margra íslendinga,
að hér eigi ekki að vera banda-
rískt herlið, hvorki með né án
sérstakra gjalda á borð við þau,
sem rædd hafa verið í fjölmiðlum
að undanförnu. Og menn geta
verið þessarar skoðunar af ýmsum ástæðum,
sem hver um sig er fullgild og nægjanleg.
Ein ástæðan er, að Atlantshafsbandalagið sé
ekki réttur félagsskapur fyrir íslendinga.
Önnur er, að við eigum að halda fast við fyrri
hlutleysisstefnu og foróast þátttöku í flokka-
dráttum ríkja. Þriðja er, að dvöl varnarliðs
bjóði heim árásarhættu. Fjórða er, að þessi
dvöl valdi fjármálaspillingu. Fimmta er, að hún
deyfi þjóðernisvitund íslendinga. Og fleiri
ástæður mætti tína til.
Einnig er fullkomið innra samræmi í því
sjónarmiði margra íslendinga, að hér eigi um
sinn að vera bandarískt herlið, án þess að við
höfum af því fjárhagslegan ávinning.
Forsendur þessarar skoðunar eru hver um sig
fullgild og nægjanleg.
Ein ástæðan er, að við þurfum sjálfir nauð-
synlega þessar varnir vegna ótryggs ástands í
alþjóðamálum. Önnur er, að við þurfum að
fórna þessum anga af sjálfstæði okkar til að
styöja við bakið á nágrannaþjóðum okkar,
einkum Norðmönnum.
Loks er fullkomið innra samræmi í þeim
kenningum, sem Aron Guðbrandsson hefur
sett fram og raktar hafa verið rækilega hér í
blaðinu að undanförnu, enda sennilega studdar
af meirihluta þjóðarinnar. Forsendur ,,aronsk-
unnar“ eru hver um sig fullgild og nægjanleg.
Ein ástæðan er, að íslendingar fórni miklu
fyrir herstöð, sem fyrst og fremst sé í þágu
annarra ríkja. Önnur er, að almannavarnir séu
hluti af vörnum lands og þjóðar. Hin þriðja er,
að ófært sé aó hafa hér eins konar fríríki
herraþjóðar í landinu. Hin fjórða er, að for-
dæmi sé hjá Norðmönnum og fleiri þjóðum. Og
fleiri ástæður mætti tína til.
Hvert þessara sjónarmiða býr yfir innra
samræmi. Þau eru öll gildur þáttur í þjóðmála-
umræðu á Islandi. Hið sama er hins vegar ekki
unnt að segja um þá stefnu yfirvalda, sem ríkt
hefur frá upphafi. Hún er mitt á milli NATO-
hyggjunnar og aronskunnar, full af innri
mótsögnum.
Á yfirborðinu er því haldið fram, að banda-
ríska herliðið sé hér okkur til varnar, þótt
löngu sé ljóst, að máttur þess til varnar landi og
þjóð er mjög lítill og mun minni en hann gæti
verið.
Undir niðri hefur dvöl bandaríska hersins
svo verið notuð til að setja verðmiða á landið
með ýmsum hætti. Sérstaklega valdir flokks-
gæðingar hafa verið látnir hagnast á verk-
efnum í þágu hersins. Sömuleiðis ýmsir gjald-
eyrisbraskarar og smyglarar.
Ekki má heldur gleyma verðmiða Marshall-
aðstoðar og framhaldi hennar í uppbyggingu
aþjóðlegs flugvallar, veganotkunargjaldi, loft-
ferðasamningum, hagstæðum lánum, svo og
margvíslegri sölu á vöru og þjónustu.
Verjendur núverandi ástand eru hinir einu,
sem ekkert hafa til síns máls í deilunum um
dvöl bandaríska hersins og um fjármálin, sem
tengjast þeirra dvöl.
t .. .................
Frakkar neyðast til
að reisa kjarnorkuver
— það er spurning um líf eða dauða, segir yf irmaður
kjarnorkumála íp
Frakkar hafa lagt mikla
áherzlu á byggingu kjarnorku-
vera i landi sínu. Þeir vonast til
að árið 1985 fullnægi kjarnorka
fjórðungi af orkuþörfinni. Nú
er tíundi hluti orkunnar sem
Frakkar nota kjarnorka.
Yfirmaður kjarnorkumála í
Frakklandi, Pierre Corbet,
hefur sagt að kjarnorkan sé
spurning um líf eða dauða fyrir
Frakka. Hann segir að Frakk-
land setji mark sitt hátt og
ráðamenn stefni að þvi að
landið verði leiðandi í smíði
kjarnorkuvera. Corbet segir að
það sé nauðsynlegt að Ieggja
mikla áherzlu á kjarnorkuverin
vegna þess að Frakkar hafi
enga aðra orkugjafa.
NÝ GERÐ
KJARNORKUVERA
Það er lögð mikil áherzla á að
þróa nýja gerð kjarnorkuvera á
næstu sjö til átta árum. Þá
vonast Frakkar til þess að þau
verði fullbúin og hægt verði að
taka þau i notkun. Sagt er að
þessi nýju kjarnorkuver nýti
úranið miklu betur en gert
hefur verið til þessa. Þess
ii. ......
...................
Stalín er
víst hér
son lýgur og þegar Kjartan
Ölafsson lýgur. Þórarinn veit
óljóst a.m.k. iivað hann er að
gera, hann heldur einasta að
það tilheyri leiknum sem hann
hefur gert að ævistarfi. En
Kjartan Ólafsson \-eit ekki hvað
hann er að gera. Hann skvnjar
ekki að hann sc að gera rangt.
Það tilheyrir svona kommum
að halda að hann hafi heilagan
málstað i höndunum. sé útval-
inn til þess að vernda hann og
gæta hans. og þess vegna megi
gera allt. Lika ljúga. Aliur
j)orri samfélagsins áttar sig á
því að þetta hugarfar kommans
er einh\rer þjóðfélagsleg sér-
vizka, tímaskekkja. Þess \ egna
verða þeir aldrei stærri eða
fjölmennari en þeir eru núna.
Skvnsemi og upplýsing alls
|)orra fólks sér fyrir þvi.
En Þórður gamli minnir á
mcira i nútimanum. Hann
minnir á, að á bak við þessa
róttækni vfirborðsins og trúna
á málstaðinn býr önnur per-
sóna. Hún er ihaldssöm. þröng-
sýn og hún skiptir meira máli.
Skugginn af Stalínsdýrkuninni
myrk\ar enn umhverfið og
hugarfarið. 1 þessum skugga
standa ekki aðeins Lovola-
manngerðirnar sem stýra Þjóð-
viljanum, heldur og forustu-
fólkið í Al|)ýðubandalaginu.
Það hefur orðið bert í um-
ræðu síðustu mánaða, meðal
annars um prófkjör, að i engum
íslenzkum stjórnmálasamtök-
um er lýðræðið þrengra og
mannfyrirlitningin algerari en
í Alþýðubandalaginu. Enginn
stjórnmálamaður talar af meiri
fyrirlitningu um prófkjör og
persónukosningar en Lúð\ik
Jósefsson, nýkjörinn forustu-
maður Alþýðubandalagsins. Og
þetta virðist eiga \’ið um alla
svokallaða forustumenn Al-
þýðubandalagsins. Enginn er
harðari verjandi flokksræðis en
Lúðvík alþýðuforingi. enginn
óviljugri til þess að auka sjálf-
sögð lýðréttindi fólks.
IIWWM———I—!■ I ■! _«J
Þjóðleikhúsið er um þessar
mundir að sýna óvenju rismikið
íslenzkt leikrit. Það er Stalin er
ekki hér. eftir Véstein Lúð\ iks-
son. Þar er dregin upp hugstæð
mvnd af fjölskvldu og um-
hverfi hennar frá árinu 1957.
Þórður járnsmiður er kommi af
gamla skólanum, verkalýðsfor-
kólfur, hefur gengið götu
Kommúnistaflokks og siðan
Sósíalistaflokks. les Þjóðvilj-
ann og trúir á Sovét. Einn af
þessum sem hefur einkalevfi til
þess að vera róttækur. 1957 er
erfitt ár. Rétt áður hafði
Krúsjeff flutt leyniræðuna um
Stalin — ra'ðuna sem Brvnjólf-
ur Bjarnason frétti um á
Kastrúp á leiðinni heim — og
sjálfur Stalín var þá ekkert
annað en ótíndur ghepamaður.
Freðinn heimur ganialla hug-
sjóna hruninn. 1957 var erfitt
ár. Og svo kemur ný kynslóð
með nýtt verðmætamat. Það
verður ljóst að þessir einka-
leyfishafar róttækninnar eru
ekki annað en þröngsýnt og
þreytt fólk. kjánalegt og brjóst-
umkennanlegt.
Með leikriti sinu snertir Vé-
steinn Lúð\íksson vandamál
sem er miklu stærra og stendur
okkur miklu nær en Þórður
gamli gerði árið 1957. Þórður
gamli er allt í kringum okkur.
Þetta l>röngsýna fólk, sem
hefur ekki snefil af umburðar-
lvndi. Dæmigerðast er fólkið
sem mest skrifar í Þjóðviljann.
Það hefur einkarétt til þess að
vera róttækt og vera til
„vinstri". Það hefur fundið
sannleikann um þjóðfélagið, og
helzt á hann að vera visindaícg-
ur. Það fyrirlítur sjönarmið
sem er Öðruvísi en þeirra pigin.
Það er kallað borgaralegt
frjálslyndi. En í revnd er þetta
þröngsýnt, ihaldssamt og oftast
brjóstuntkennanlegt fólk.
Alveg eins og gamli Þórður Vé-
steins Lúðvíkssonar.
Kjallarinn
EINKARÉTTUR
Á RÓTTÆKNI
Þórður gamli ritstýrir Þjóð-
viljanum, þó svo hann heiti eitt-
hvað annað. Samt hefur margt
breytzt. Þeir verja ekki lengur
Stalín, þeir verja ekki Iengur
fjöldamorð. Obbinn er ekki
einu sinni kommúnistar lengur.
En kjarni hugarfarsins hefur
samt ekki breytzt. Kjarni
hugarfarsins er sá, að þeir trúa
á málstað sinn. Þeir nálgast um-
fjöllun um samfélagið með
hugarfari trúmannsins, en ekki
með hugarfari skynsemisver-
unnar. .Þessir Jesúítar \ orra
tíma trúa því. eins og Ignatius
Loyola gerði fyrir fjögur
hundruð árum, að tilgangurinn
helgi meðalið. Þess vegna sé
leyfilegt að beita öllum ráðum,
öllum brögðum. Það sé leyfilegt
að ljúga og endurtaka lygina
aftur og aftur. Allt vegna þess
að málstaðurinn er heilagur.
Það er grundvallarmunur á
því, þegar Þörarinn Þórarins-
Frá mótmælum i Malville í sumar. Þar komu saman um 50 þúsund
anns til að mótmæla bvggingu kjarnorkuvera.