Dagblaðið - 06.02.1978, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 6. FEBRÚAR 1978
11
X
Samstarf Carters Bandarík.iaforsta og Mondales varaforseta hefur verirt með miklum ágætum og i
sameiningu eru þeir að gera embætti varaforsetans áhrifameira en verið hefur.
vegna nálægðarinnar við for-
setann.
Það er ekki óvenjulegt að
Mondale og forsetinn eyði
mörgum klukkustundum
saman daglega og skrifstofa
forsetans stendur honum opin
hvenær sem er og hvaða fundir
sem eru á vegum forsetans.
Cartar lagði áherzlu á það á
fyrsta ári sinu í embætti að
snæða með fjölskyldu sinni
einu sinni á dag. Þau skipti sem
hann hefur brotið þessa reglu.
hefur hann yfirleitt snætt með
Mondale og fjölskyldu hans,
annaðhvort í'Hvíta húsinu eða
á heimili varaforsetans.
r
ÞEKKIR VANDAMÁL
FYRRI VARAFORSETA
Mondale er vel kunnugur
þeim vandamálum sem varafor-
seti á við að stríða. Árið 1964
settist hann í sæti Hubcits
Humphreys i öldungadeildinni
þegar Humphrey tók við vara-
forsetaembættinu. Humphrey
hafði áður verið pólitískur ráð-
gjafi og leiðbeinandi Mondales
og hann gat því vel fylgzt með
þeirri kvöl sem Humphrey tók
út er hann gegndi varaforseta-
embættinu í tíð Johnsons for-
seta.
„Sú reynsla ásamt með
reynslu hans sjálfs eftir fyrsta
árið í embætti þýðir það að í
framtíðinni verður gert ráð
fyrir því að forsetar noti vara-
forseta sína á jákvæðari og nyt-
samari hátt í franjtíðinni," var
haft eftir blaðafulltrúa varafor-
setans A1 Eisele. „Þeir eru að
leggja drög að nýju varaforseta-
embætti,1- bætti blaðafulltrú-
inn við um samstarf þeirra
Carters og Mondale.
Mondale hefur nýlega sagt
um samstarf sitt við Carter að
það yrði stöðugt meira og næði
yfir viðara svið.
Þegar líða tekur á þetta ár
má búast við því að ferðalög
Mondales varaforseta aukist að
mun því þá hefst kosningabar-
áttan vegna væntanlegra þing-
kosninga fyrir alvöru en þar
mun varaforsetinn verða í
fremstu víglínu til þess að
berjast fyrir sigri sinna manna.
Mondale laraforseti koni hingað lil lands í l'vrra. skiimniu ellir að
hann tók við emha'tti. Þessi
Keflavíkiirflugvelli.
mynd var lekin við það la’kilaui á
-
*
LOGBOÐIÐ GAFNAFAR
OG FRAMTÍÐ ÆSKUNNAR
Mörgum sem hugsa um þjóð-
félagsmál finnst það skrýtið
hvað kjarni hlutanna er oft
Iangt frá opinberum umræðu-
vettvangi.
Stöðugt virðist vera tilhneig-
ing til þess að leiða hjá sér þau
mál sem eru mikilvægust. Þetta
á ekki síst við um þau málefni
sem snúa að framtíðinni.
Á seinni árum eru vandamál
þjóðfélagsins oftast Jeyst á yfir-
borðskenndan hátt. í stað þess
að takast á við verkefnin og
levsa þau innan þess ramma er
fyrir liggur er nú æ oftar flúið
frá raunveruleikanum og úr-
lausnir færðar yfir á framtíð-
ina.
Efnahagsmál eru hins vegar
ekki til umræðu í þessari grein.
Þess má þó geta að þær skuld-
bindingar sem næsta kynslóð á
að leysa verða stöðugt risavaxn-
ari. Með hverju ári hlaðast upp
milljarðar og milljarðatugir
sem afkomendur okkar eiga að
standa undir og greiða í náinni
framtíð.
Það eru þessir ^afkomendur
okkar sem nú verður reynt að
draga inn í umræðurnar.
FRÆÐSLUMÁL
í UPPNÁMI
Það er áleitin spurning hvað
bíður þeirra sem nú slíta barns-
skóm. Fljótt á litið virðist það
eina sem bíður örugglega vera
það að leysa þann vanda sem
stjórnvöld þessara áratuga hafa
skapað. Málið er þó langt frá
því að vera svona einfalt.
Undirbúningur þessa æsku-
fólks undir lífið og framtiðina
fer nú að mestu fram í grunn-
skólum og framhaldsskólum
landsins.
Eftir margra ára undirbún-
ing og vangaveltur ýmissa aðila
voru grunnskólalög að lokum
samin og lögð undir umfjöllun
og dóm alþingis. í þessu tilfelli,
eins og þegar um aðra lagasetn-
ingu er að ræða, er það þessi
samkunda 60 manna sem á
síðasta orðið. Niðri við Austur-
völl eru alþingismenn að ræða
og afgreiða mikinn lagabálk um
meðferð og uppeldi æskunnar á
V MN
viðkvæmasta mótunartíma
hennar.
Ekki verður neitt ljótt sagt
um alþingismenn í þessari
grein. Það væri hins vegar
áhugaverð hugmynd að taka
saman i lestrarbók framhalds-
skóla valda kafla úr umræðum
alþingis um grunnskólafrum-
varpið. Með þessu fengju nem-
endur góða yfirsýn yfir hugar-
ástand og hjartalag þeirra sem
mynda pýramída stjórnkerfis-
ins.
Hvað sem þessu liður verður
þvi ekki neitað að lög verða að
vera um uppeldi æskunnar á
því sviði sem snýr að ríkinu.
Þessi. lög hafa nú verið samin
og samþykkt og það er margt
gott um þau að segja.
Að vísu var þessi lagasetning
svo lengi á leiðinni að þróun
þjóðfélagsins sigldi á meðan
fram úr þeim. Á stórum svæð-
um eru þau þess vegna komin
út fyrir þann raunveruleika
sem þau áttu að glíma við.
Það versta er þó sennilega
það að þessi lög enda á blind-
götu. Það er ekki einungis að
þau séu meira og minna ófram-
kvæmanleg víðast á landinu
vegna ytri aðstæðná heldur
tekur ekkert við að grunnskól-
anum loknum. Lög um fram-
haldsskóla eru ekki ennþá
komin í gegnum alþingi. Vegna
þessa standa fræðslumál nú
meðal annars í algeru uppnámi.
í SLÁTURHÚSIÐ
En segjum nú að hvor
tveggja þessi lög kæmust í
gagnið og að þau væru í sjálfu
sér góð, þá hefur samt eitt
gleymst. Það hefur gleymst að
breyta þjóðfélaginu I það form
að fræðslulögin gætu haft veru-
leg raunhæf tengsl við veru-
leikann.
Til þess að reyna að skýra
þetta er rétt að drepa á hina
raunverulegu stöðu og mögu-
leika uppvaxandi kynslóðar.
Það má skipta unglingum og
börnum í grunnskóla í tvo
höfuðflokka eftir því mati sem
á þau er lagt.
Annars vegar eru þeir sem
eru „gáfaðir". Hins vegar hinir
sem eru „heimskir". Það má
segja að þeir nemendur sem
eru „gáfaðir" hafi viss forrétt-
indi. Þetta eru svipuð forrétt-
indi og lömb hafa sem ekki er
slátrað að hausti fyrsta sumars.
Þessir nemendur eru settir á.
Kjaliarinn
Hrafn
Sæmundsson
Það eru þó engir grænir hagar
sem bíða þeirra. Vegna þess að
ekki eru einu sinni til lög um
framhaldsskóla, hvað þá önnur
ytri skilyrði, svífur þetta fólk
nú í lausu lofti. Stór hluti þess
liggur undir stöðugum hótun-
um um að verða slátrað hvenær
sem er. Þetta unga fólk fær þá
tilfinningu að þjóðfélagið og
skólakerfið sýni því meiri og
minni fjandskap eins og það
væri illgresi sem helst þyrfti að
uppræta.
Hinir nemendurnir, sem eru
„heimskir", eru strax settir í
sláturhúsið. Þessi hópur fær
nær enga möguleika til að
þroskast og sýna framför síðar.
Gáfnafar er eitt af þeim hug-
tökum sem orka einna mest tví-
mælis.
Lögboðið gáfnafar á íslandi
er skilgreint I greindarvísitölu
sem miðuð er við meltingu
námsefnis í skólakerfinu. Sá
sem getur etið og melt þetta
námsefni hrátt eða soðið er
„gáfaður". Allir hinir sem hafa
einhver önnur sjónarmið eða
andlega möguleika eru
„heimskir".
Hér skal sérstaklega tekið
fram til að útiloka misskilning
að þeirri gagnrýni sem hér
hefur verið höfð uppi er ekki
beint gegn kennurum landsins.
í flestum tilfellum munu þeir
skilja þessi vandamál betur en
lagasmiðir og sérfræðingar
kerfisins. Kennarar eru settir
út á eyðieyju með nemendum
sinum. Þeir eru að verulegu
Ieyti slitnir úr tengslum við
raunveruleikann utan skóla-
veggjanna. Sérstaklega á þetta
við um það stig skólagöngu sem
áður var kennt við gagnfræða-
skóla, þann tíma sem mest um-
brot eiga sér stað í sál og líkama
ttnglinganna. Á þessu stigi eru
kennarar auk þess settir í þann
vanda að vera þvingaðir til að
halda sig við lögboðið gáfnafar
greindarvísttölu til þess að
forða sem flestum nemendum
frá sláturhúsinu. Þarna er álíka
ómannúðlegum aðferðum beitt
við kennara og nemendur.
ÞAÐ SEM UNGA FÓLKIÐ
VEIT EKKI
En hvort sem nemandi er
„gáfaður" eða „heimskur" þá
eru ekki bjartar framtíðar-
horfur fyrir hann.
Ef nemandinn er heppinn og
lifir af skólakerfið án þess að
lenda á geðveikrahæli eða upp-
tökuheimili stendur hann að
lokum í dyrum skólans og
horfir út í járngráan veruleik-
ann.
Það barn sem ekki gat sofið
fyrir tilhlökkun fyrir fyrsta
skóladag hefur verið að smá-
deyja síðan. Á hverju ári hefur
einhver hluti barnsins dáið.
Forvitnin hefur stöðúgt
minnkað. Það er ekki lengur
leikur að læra. Nú er námið að
stórum hluta böl.
Auðvitað þroskast einstakl-
ingurinn. Annað stríðir á móti
lögmálum náttúrunnar. En
þjóðfélagið hefur litið við þenn-
an einstakling að tala.
Raunveruleg lífsgleði sem
ætti að vera þessum aldrei
eiginleg hefur breyst í tilgangs-
lausa sókrr eftir vafasömum
hlutum. Þetta fólk hefur aldrei
fengið að takast á við raunveru-
leg og heillandi verkefni. Það
hefur sjaldan fengið tækifæri
til að Ijúka vinnudegi þrevtt og
ánægt.
Til þesa fólks genr þjóð-
félagið nú miskunnarlausar og
ósanngjarnar kröfur. Stór hluti
eldri k.vnslóðar, sem undan-
farin ár hefur verið sljó i
neyslukapphlaupinu eins og
skynlausar skepnur, ofsækir nú
þá æsku sem mótast hefur al-
gerlega í þessu þjóðfélagslega
æði. Þegar þetta unga fólk, sem
komið er i gegnum skólakerfið
eða er í því, safnast í ráðaleysi
sínu saman á hallærisplönum
landsins er ekki aðeins lögregl-
unni sigað á það heldur flestum
fjölmiðlum lika.
Þetta er þyngra en tárum
taki.
En þetta unga fólk veit ekki
ennþá hvað bíður þess í fram-
tíðinni. Það veit ekki að á það
verða lagðar drápsklyfjar til að
greiða upp skuldir og ýmsa
óráðsíu sem stofnað hefur verið
til. Það verður að greiða með
manndómsárum sinum fyrir af-
leiðingar þess neysluæðis sem
verst hefur leikið það í upp-
vextinum. Þetta fólk veit ekki
heldur að stór hluti þess mun
ekki fá starf við hæfi vegna
þess að þjóðfélagið hefur ekki
verið búið undir að taka við því
á vinnumarkað.
Og það er margt fleira sem
þetta unga fólk veit ekki um.
Hrafn Sæmundsson
prentari.