Dagblaðið - 17.05.1978, Blaðsíða 11

\ t
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 17. MAÍ 1978.
11
Efnahagsvandinn verður ekki
leystur nema með virkri þátt-
toku ríkisins í samningagerð
Haraldur Guðnason skrifaði i Dag-
blaðið þann 3. mai sl. og segir þar:
„Stundum leikur vafi á því hvort hátt-
virtum þingmönnum er alvara eður ei
þegar þeir flytja sum mál á þingi”.
Síðan ræðir hann nokkuð um þings-
ályktunartillögu sem ég flutti ásamt
Ingvari Gislasyni, um að ríkisvaldið
verði á hverjum tima virkur aðili að
heildarsamningum um kaup og kjör í
landinu.
Greinarhöfundur gerir þá villu að
ræða flutning tillögunnar í sambandi
við efnahagsaðgerðir núverandi ríkis-
stjórnar sl. vetur. Þær aðgerðir voru
afmarkað timabundið fyrirbæri er
hefur verið gert oft áður af mörgum
ríkisstjórnum. Þær ber þvi ekki að
skoða i Ijósi þessarar tillögu, þar sem
takmark hennar er að fyrirbyggja að
til slíkra aðgerða þurfi að koma, með
gerð heildarsamninga til langs tíma.
Haraldur er eflaust það gamall
maður að hann hafi fylgst með
gerð kjarasamninga undanfarin
ár. En framkvæmd þeirra hefur
verið á þann hátt að stórum hópi
Kæri Jónas!
í leiðara þíns ágæta blaös í fyrri
viku heldur þú upp á lagabreytingu á
grunnskólalögunum með því að helga
hann „stikk-fríríkinu” Hafnarfirði,
sem þú nefnir svo. Þessi lagabreyting
felur það i sér, svo sem kynnt hefur
verið rækilega I fréttum í þinglokin,
að menntamálaráðherra er heimilt að
stofna sérstakt fræðsluumdæmi i
sveitarfélagi með 10.000 íbúa eða
fleiri. Þar með er opnuð leið til að
Hafnarfjörður og önnur hliðstæð
sveitarfélög verði sjálfstæð fræðslu-
umdæmi að nýju. Þessi þarfa laga-
breyting virðist af einhverjum
ástæðum ekki vera þér að skapi og þar
sem leiðarinn er ef til vill af þeim
sökum fjær veruleikanum en skyldi,
þá langar mig til að senda þér örfáar
athugasemdir við skrif þín.
Skipting landsins i fræðsluumdæmi
samkvæmt grunnskólalögunum hefur
alla tíð verið umdeild. Hvað Hafnar-
fjörð snertir, þá var hann lagður niður
sem sjálfstætt fræðsluhérað með
grunnskólalögunum og lagður undir
hið nýja Reykjanesfræðsluumdæmi.
Þessu hafa Hafnfirðingar aldrei viljað
una og haustið 1974 samþykkti
bæjarstjórn einróma að óska eftir þvi
að Hafnarfjörður yrði áfram sérstakt
fræðsluumdæmi. Hafnarfjörður hefur
í langan tíma verið sjálfstætt fræðslu-
hérað.
Árið 1969 var hér stofnuð sérstök
fræðsluskrifstofa og ráðinn fræðslu-
stjóri. Þetta átti hvort tveggja að taka
af Hafnfirðingum með nýju grunn-
skólalögunum 1974 og leggja stjórn-
un skólamála þeirra undir hið nýja
fræðsluráð Reykjanesumdæmis. Það
fræðsluráð er kosið af Samtökum
sveitarfélagá I Reykjanesum-
dæmi, sem Hafnarfjörður er ekki
aðili að og á því þar engan full-
trúa. Það orkar líka tvímælis, hvort
fræðsluráð Reykjanesumdæmis er lög-
lega kosið, þar sem Hafnarfjörður er
ekki þátttakandi i samtökum sveitar-
félaganna í kjördæminu. Af þeim sök-
um eru samtökin ekki bær um að
koma fram fyrir öll sveitarfélög kjör-
dæmisins og þvi vanhæf til að fara
með það vald, sem þeim er fengið í
manna hefur verið stefnt til
Reykjavíkur til samningagerða
bæði frá verkalýðsfélögum og at-
vinnurekendum. Samninganefndirnar
hafa siðan setiö og þjarkað og í
sjónvarpi, útvarpi og blöðum hafa
birst ótal viðtöl um gang samninga og
horfur frá degi til dags. Rikisstjórn og
einstakir ráðherrar hafa verið kallaðir
til ráða. Vilja þeir gera vissar
ráðstafanir, s.s. i skattamálum, hús-
næðismálum, niðurgreiðslum á
vöruverði o. fl. o. fl.? Áköll og brigsl-
yrði um viðkomandi rikisstjórn hafa
siðan gengið á víxl. Hún hefur verið
of afskiptasöm eða afskiptalítil allt
eftir þvi, hvor samningsaðili ræddi
málið. Samningar hafa síðan ekki
tekist nema ríkisvaldið leysti málið að
mestu leyti, með ýmiss konar
aðgerðiim, þar á meðal að hleypa
hluta af kauphækkun út i verðlagið,
og auka þannig verðbólgubálið. Sann-
leikurinn er sá að frjálsir heildar-
samningar vinnumarkaðarins, þar sem
viðkomandi aðilar hafa staðið einir og
óstuddir og án afskipta ríkisvaldsins,
Kjallarinn
GunnarSveinsson
hafa ekki verið gerðir í áratugi.
Með flutningi þessarar þings-
ályktunartillögu vildum við flutnings-
menn reyna að fá menn til að viður-
kenna þessar staðreyndir og breyta
þvi úrelta fyrirkomulagi, sem hefúr
verið á samningagerð, að sá aðili sem
mestu ræður um gerð og framkvæmd
kjarasamninga, þ.e.a.s. rikisvaldið, sé
þar ekki með frá byrjun, heldur sé
talinn vera þar aukaaðili, sem aðeins
eigi að kalla til þegar allt er komið í
strand. Með virkri þátttöku rikis-
valdsins í samningagerð alls vinnu-
markaðarins, sem gerð yrði á sama
tíma, þar á meðal við Stéttarsamband
bænda, hefði ríkisstjórnin á hverjum
tima aðstöðu til að semja við þessa
aðila með getu og aðstöðu alls þjóðar-
búsins að leiðarljósi. Inn i það dæmi
kæmu eðlilega margir liðir. Fram-
leiðsla, markaðsverð inn- og út-
flutnings, stjórn peningamála, fjár-
festing opinberra aðila og einstaklinga,
tryggingar, skuldir o.fl. Þessi
samningagerð hefði það í för með sér
að þar væri verið að fást við allt
dæmið í einu. Það væri verið að skipta
köku þjóðarbúsins af öllum aðilum er
þarættu hlutaðmáli.
Þessi mál hafa verið mikið rædd að
undanfömu. Þar á meðal hjá
verðbólgunefnd, er skilaði áliti i
febrúar. Sú nefnd gerir tillögu um
samvinnunefnd allra mikilvægra sam-
taka vinnumarkaðarins er fjalli um
þessi mál. Aðrir tala um kjarasáttmála '
ríkis og verkalýðshreyfingar, eun aðrir
um launa- eða kjararáð og að gera
sáttasemjara virkari. Ailar þessar til-
lögur fela í sér upplýsinga- og fræðslu-
starfsemi um ástand og þróun vinnu-
markaðarins og að haldið verði áfram
þeirri viðleitni að tryggja samstarf
launþega, atvinnurekenda og rikis-
valds. En þær fela ekki í sér viður-
kenningu á þvi að ríkið sé virkur aðili
að heildarsamningagerð vinnu-
markaðarins og beri á þeim fulla
ábyrgð. Slíkt er nauðsynlegt ef við
eigum að komast út úr þeim
verðbólguvanda, er hefur þjakað
okkur undanfarið, án þess að kalla yfir
okkuratvinnuleysi.
Gunnar Sveinsson
kaupfélagsstjóri,
Keflavik.
FRÆDSLUMÁL OG
„FRÍRÍKIД
HAFNARFJÖRÐUR
grunnskólalögum, það er að kjósa
sameiginlegt fræðsluráð. Þessa skoðun
hefur alþingi nú áréttað með þvi að
fella breytingatillögu menntamálaráð-
herra við grunnskólalögin, um að
sýslunefndir og bæjarstjórnir geti
kosið fulltrúa í fræðsluráð hinna nýju
fræðsluumdæma, þar sent samtök
sveitarfélaga hafa verið lögð niður.
í Hafnarfirði eru um 12000 íbúar.
Þar eru nú starfræktir 4 skólar, sem
heyra undir fræðsluráð og sá 5. tekur
til starfa i haust. Ekki er óeðlilegt, að
svo fjölmennt byggðarlag sé sjálf-
stætt fræðsluumdæmi og fari sjálft
með stjórn sinna skólamála. Það getur
heldur ekki talizt æskilegt að færa
valdið í skólamálunum stöðugt á færri
hendur og fjær fólkinu, svo sem orðið
hefur með hinum nýju grunnskólalög-
um. Eðlilegt er, að sérhvert byggðar-
lag ráði sínum skólamálum sem mest
sjálft. Vilji hin einstöku byggðarlög
stofna til einhvers samstarfs um þessi
mál, er eðlilegast að þau geri það að
eigin frumkvæði og að það samstarf sé
frjálst, svo sem átt hafði sér stað víðs
vegar um landið fyrir gildistöku
grunnskólalaganna. Lögþvingun i
þessum efnum er varasöm.
Með tilliti til þess, sem ég nú hefi
rakið, hefur Hafnarfjörður neitað
að beygja sig undir stjórn hins nýja
Kjallarinn
ÁmiGrétarFinnsson
fræðsluráðs Reykjanesumdæmis eðta
eiga við það samstarf. Þeir hafa eftir
setningu grunnskólalaganna leyst sin
skólamál með því að kjósa sitt eigið
fræðsluráð, starfrækja áfram sina
eigin fræðsluskrifstofu og haldið
sínum fræðslustjóra. Það er því rangt,
sem haldið er fram i ritstjórnargrein
Dagblaðsins, að sú breyting, sem
alþingi hefur nú samþykkt, muni hafa
í för með sér verulega aukinn kostnað,
þar sem öll þessi starfsemi er þegar.
fyrir hendi.
Alþingi hefur nú fallist á, að þetta sé
eðlileg skipan, með því að samþykkja
áðurnefnda breytingu á grunnskóla-
lögunum. Hafa Hafnfirðingar þar með
unnið sigur í baráttu sinni fyrir að
vera áfram sjálfstætt fræðsluhérað og
fá að stjórna sjálfir sinum skóla-
málum. Eru Hafnfirðingar þakklátir
bæði þingmönnum sinum og öðrum,
sem stuðluðu að framgangi málsins.
Um önnur hnýfilyrði, sem voru i
umræddri forystugrein Dagblaðsins í
garð Hafnarfjaröar, er ekki ástæða til
að fara mörgum orðum. Ég vil þó
benda á, að það geta ekki talizt fram-
bærileg rök hjá Dagblaðinu gegn því
að Hafnarfjörður verði sjálfstætt
fræðsluumdæmi, að bæjarstjórn
Kópavogs hafi einróma mælt þvi í
móti. Það ætti að liggja í augum uppi,
að málefni Hafnarfjarðar heyra ekki
undir bæjarstjórn Kópavogs.
Um úrsögn Hafnarfjarðar úr Sam-
tökum sveitarfélaga í Reykjaneskjör-
dæmi er það að segja, að ákvörðun
um hana var tekin, þegar reksturs-
kostnaður samtakanna var, gegn vilja
Hafnarfjarðar, stóraukinn og kominn
langt úr hófi fram og reynslan hafði
sýnt, að áliti bæjaryfirvalda í Hafnar-
firði, að þessi samtök voru vita gagns-
laus.
Enda þótt ég hafi ásamt mörgum
öðrum beitt mér fyrir þvi, að Hafnar-
fjörður yrði áfram sjálfstætt fræðslu-
hérað og ekki verið reiðubúinn að
eyða áfram nokkrum milljónum á ári
úr bæjarsjóði til þátttöku i hinum
gagnslausu Samtökum sveitarfélaga i
Reykjaneskjördæmi, þá gengur þú.
ágæti ritstjóri, einum of langt í stað
hæfingargleði þinni, þegar þú dregur
af þessu þá ályktun, að ég vilji gera
Hafnarfjörð að „eins konar stikk-fri-
ríki i þjóðfélaginu”. Ég vil að sjálf-
sögðu sjálfstæði og veg Hafnarfjarðar
sem mestan, en ég óska einnig öðrum
byggðarlögum landsins þessa sama
réttar. Ég er hins vegar á móti þvi að
eyða peningum í gagnslaus samtök og
ég er líka á móti þvi, að fáeinir
embættismenn eigi að miðstýra og
ráða einir öllum skólamálum sveitar-
félaganna. Þetta hefði ég haldið að þú
ættir að skilja, sem af miklum dugnaði
hefur ráðist i og tekizt, sem flestir
töldu ómögulegt — að stofna eigið
dagblað. Ég hefði því átt von á því, að
Dagblaðið legði sveitarfélögunum lið í
baráttunni fyrir aukinni sjálfstjórn í
eigin málum, en ekki hinu gagnstæða.
Arni Grétar Finnsson
hæstaréttarlögmaður