Dagblaðið - 02.10.1978, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ, MANUDAGUR 2. OKTÖBER 1978.
skipta um rafhlöður á ca hálfs árs
fresti og framkvæma alkóhólprufuna
innandyra ef frostið er yfir 20 gráður.
Blóðprufa
endanlega
sonnunm
Ef sá, sem er beðinn um að blása í
tækið, neitar niðurstöðunni, þá hefur
hann inni á næstu lögregluvarðstöð
rétt til að biða í kortér, skola munninn
og blása aftur. En tækið eitt nægir
ekki sem sönnun, það bara skilur úr
þá, sem grunur fellur á og sleppir
hinum. Þeir, sem tækið „fangar",
verða síðan að gangast undir blóð-
prufu, sem er endanleg sönnun um
sekt eða sakleysi.
Síðan gekk samtalið út á ýmis efni,
sem kynnu að rugla mælinn i riminu,
svo sem konfekt með alkóhóli í, hósta-
saft og sterk lyf, en það kom á daginn
að ekkert af þessu getur ruglað
mælinn. Aftur á móti gat blaðran
orðiö fyrir áhrifum af öðrum efnum
en alkóhóli, t.a.m. efninu aceton, sem
getur komið sterkt fram hjá sykur-
sjúkum, fólki sem ekki hefur borðað i
lengri tima, eða fólki sem hefur
magakvilla.
Ógnvekjandi tilraun
Að endingu var lögreglufulltrúinn
spurður hvort hann teldi 0.5 prómill
vera nógu lágt.
— Ef eitthvert lágmark á aö vera,
þá sýnist mér það i sjálfu sér nógu lágt.
En ég las nýlega um tilraun, sem gerð
var á tveimur 10 manna hópum.
Annar hópurinn hafði 0.3 til 0.4
prómill I blóðinu. hinn hópurinn
ekkert. Þessir tveir hópar voru látnir
aka erfiða leið í myrkri. Þegar komið
var á áfangastað beið þeirra hin raun-
verulega gildra. Á leiðinni heim aftur
var hálmdúkku, sem var alveg eins og
maður, slengt fyrir ljósgeisla bílanna,
og niðurstaðan varð ógnvekjandi: 8 af
10, sem höfðu þetta litla alkóhólmagn
i sér, sem er undir þvi magni sem er
refsivert hér i Noregi, óku á dúkkuna,
en enginn úr hinum hópnum svo
mikið sem snerti dúkkuna.
Ætar kjarabætur
Það virðast vera álög sem ráða þvi
að í íslenzkri pólitík fer allt á annan
veg en upphaflega var ætlað. Ný ríkis-
stjórn er að sanna þessa kenningu enn
einu sinni um þessar mundir. Það eina
sem virðist geta orðið til framfara i
höndum þessarar ríkisstjómar væri
samdráttur í hinni hrikalegu fjársóun
ríkisins vegna reynsluleysis
ráðherranna. Það hafa aldrei verið
gerðar miklar kröfur um sérþekkingu
þegar að því kemur að velja menn í
ráðherrastóla þótt látið sé i veðri vaka
að hún myndi ekki skaða. Kröfurnar
virðast hinsvegar ekki hafa verið
minni í aðra tíð, þar sem ráðherra
sjávarútvegsins hefur ekki einu sinni
séð um bókhald fyrir mjólkuflutninga-
bát og hefur sennilega aldrei á sjó
komið svo vitaðo sé. Yfirstjórn
iðnaðarmála fer nú úr höndum lög-
fræðiprófessors og við tekur lif-
fræðingur, dómsmál eru í höndum
verkfræðings, viðskiptaráðuneytið
orðið að útibúi Þjóðviljans og i sjálfu
hásætinu trónir pólitiskur refskapur
holdi klæddur. Kostir ríkis-
stjórnarinnar, þeir einu sem eru
augljósir, eru þeir að utanrikis-
ráðherrann talar ágæta ensku,
menntamálaráðherrann hefur
merkilegt nokk, verið kennari og
skólastjóri og félagsmálaráðherrann
hefur langa reynslu að baki á sviði
félags- og sveitarstjórnarmála. Hvort
slík reynsla kemur að gagni hefur
engri ríkisstjóm á íslandi tekist að
sanna.
Launalækkun
heitir kjarabót
Eins og að likum lætur hefur rikis-
stjómin þurft að byrja á þvi að éta
ofan i sig kosningaloforðin í réttri
rennd. Kjarasamningana í gildi hét ein
slagorðasyrpan. Allir vita hvernig það
loforð var haldið, samningarnir voru
ekki gerðir gildir nema að vissu leyti.
Stjómin bauð uppá „kjarabætur” í
mynd ódýrs kjöts, sem síðan reyndist
vera meira og minna illfáanlegt — og
kjarabætur þeirra sem á annað borð
eta kindakjöt, — hinir t.d. náttúru-
lækningafélagar fá ekki þessar kjara-
bætur nema því aðeins að þeir afneiti
þeirri trú sinni að jurtfæði sé mannin-
um eðlilegast.
Þegar öllu er á botninn hvolft hafa
laun lækkað aö krónutölu og aldrei
slíku vant kaUa kommakvikindin
launalækkunina kjarabót og segja
hana verða því meiri sem meira er etið
af rollukjöti. Nú er sú
verðbólguhagfræði í algleymi að spara
með því að éta, þvi meira sem fólk
getur í sig látið, því hærra kaup hefur
það á mánuði hverjum. Svona
hundalogia mundi hvergi ganga nema
á íslandi.
Skattavítið
fullkomnað
Fyrir kosningar töluðu vinstri menn
mikið um nauðsyn þess að komast
fyrir þau gífurlegu skattsvik, sem
viðgangast ár eftir ár fyrir allra
augum.
Nú hefði maður haldið að beitt
yrði spánnýjum aðferðum i þvi skyni
að girða fyrir að stór hluti landsmanna
drægi leynt og Ijóst undan skatti og
kæmi þannig skattbyrðinni yfír á þá
sem gefa samvizkusamlega upp allar
sinar tekjur til skatts.
Ónei, ný rikisstjóm reyndist aldeilis
ekki vera á þeim buxunum. í stað þess
að koma með ný úrræði þá er
einfaldlega valin auðveldasta leiðin,
sem er sú, að hækka skattbyrði þeirra
sem telja fram af heiðarleika. Það á,
sem sagt, að hegna þeim fyrir
heimskuna í staö þess að taka
raunverulegum skattsvikurum tak.
Nú á að hegna þeim eftirminnanlega.
sem nenna að vinna, — þvi duglegri
sem einstaklingarnir eru þeim mun
meira skal þeim refsað.
Skattakerfi sem vinnur á þennan hátt
er ekki einungis niðurrifsafl sem sett
er til höfuðs bjargálna fólki heldur er
það einnig sjálfvirkur framleiðandi
skattsvika. Það er alveg stórfurðulegt
að flokkur á borð við Alþýðuflokkinn
skuli geta staðið að baki svona
aðgerðum þegjandi og hljóðalaust.
Skattakerfið sem við búum við var
þegar orðið að slikum frumskógi
ranginda og misréttis að brýna
nauðsyn bar til að taka það allt til
gagngerrar endurskoðunar, en það var
eitt af þeim málum, sem Vilmundur
Gylfason hefur unnið Al-
þýðuflokknum atkvæði út á í
síðustu kosningum. Þeir sem voru svo
bláeygðir að trúa því, að Vilmundi
myndi verða gert kleift að koma fram
umbótum í krafti þeirra atkvæða sem
hann aflaði Alþýðuflokknum, sitja nú
eftir með sárt ennið og hugsa
flokknum þegjandi þörfina í næstu
kosningum.
Skattbyrði
á íslandi sú
mesta f heimi?
Þeir sem vilja á annað borð vita af
hverju verðbólgan stafar fara ekki i
grafgötur um það að eyðsla rikisins
umfram aukningu þjóðar-
framleiðslunnar er megin orsökin.
„Hugsjónafyllerí” fyrri ríkisstjórna
með tilheyrandi brjálsemisfjárfestingu
er orsök þess að skattbyrði eykst sifellt
á Íslandi. Þegar þess er gætt að þær
þjóðir heims sem leggja mesta skatta á
þegna sína hafa álika skattbyrði og
Íslendingar en verja þó um 6—7%
Kjallarinn
Leó M.Jónsson __
þjóðartekna til varnar- og hermála, á
meðan Íslendingar fá greitt fyrir að
hafa varnarviðbúnað í landinu, — þá
er augljóst að skattbyrði er mest á
tslandi. Ef allir óbeinir skattar væru
teknir með i dæmið er sennilegt að
hlutdeild rikisins i eyðslu þjóðartekna
sé hvergi á byggðu bóli eins mikil og á
Íslandi.
Á meðan eyðsla ríkisins er ekki
minnkuð að ráði verður áframhald-
andi verðbólga i landinu og skatta-
kerfið mun sifellt verða ranglátara
og flóknara. Það mun verða fróðlegt
að sjá hver verður „Borgarfjarðarbrú”
þessarar ríkisstjórnar og hve mikið
henni mun takast að skerða lífskjör
þjóðarinnar á þeim tíma sem hún fær
setið. Sá flokkur sem þegar hefur
gengið lengst i að svíkja sína
kjósendur er Alþýðuflokkurinn, sem
nú stendur að því að hækka skatta á
þeim, sem ekki hafa annað til saka
unnið en að gefa heiðarlega upp til
skatts. Verði nýjar kosningar til
Alþingis nú á næstunni mun
Alþýðuflokkurinn þurrkast út i
islenzkum stjórnmálum í eitt skipti
fyrir öll.
Leó M. Jónsson,
tæknifræðingur.
| Afturvirkni skattalaga: J AÐ OREYNDU
ÓMERKIR HÆSTIRÉTT-
UR EKKISKATTALÖGIN
ugt, frádráttarliðir skattalaga, kostn-
aður skrifaður á fyrirtæki og bein
skattsvik ásamt ónógu skatteftirliti.
Erlendis hefur viða tíðkazt að skatt-
yfirvöld lita á lifnaðarhætti fólks sem
sönnunargagn í skattamálum þess.
Mætti einnig gera það hér á landi.
Ef Hæstiréttur tæki upp á þvi að
ómerkja nýju skattalögin, sem efnis-
lega sýnast ekki vera rök til, gæti hann
alveg eins ómerkt skattalögin i heild.
Eins og framkvæmd skattalaganna er
háttað leggjast skattarnir alls ekki á
fólk eftir hlutlægum mælikvarða, þar
sem allir með sama gjaldþol koma til
með að bera sömu skatta. Til sönnun-
ar því eru dæmin allt í kringum okkur
og eru á allra vitorði.
Til hliðsjónar
tslenzk löggjöf og réttarfar er mjög
sniðin eftir fyrirmyndum á hinum
Noröurlöndunum. Hæstiréttur Dana
mun aldrei hafa ómerkt lög sakir þess
að þau væru ósamrýmanleg stjórnar-
skrá Danmerkur, enda þótt rétturinn
hafi hvað eftir annað lýst sig hafa vald
til þess.
Norðmenn munu vera eina Norður-
landaþjóðin sem hefur bann við aftur-
virkni i stjórnarskrá sinni. Mig
minnir að i norska Stórþinginu hafi
verið talsverðar deilur um þetta
ákvæði. Þingmenn á vinstri kanti
töldu það hefta um of svigrúm lands-
stjórnar til afskipta af efnahagslifinu.
En þrátt fyrir mikil völd norska verka-
mannaflokksins hefur ákvæðið þó
ekki verið fellt niður.
Stundum getur slikt afturvirkni-
bann verið til mikils trafala á öðrum
sviðum en fjármálasviðinu því að
stundum ber nauðsyn til að löghelga
athafnir eftir á sem allir eru sammála
um, að vandræðum valdi ef ekki yrði
gert. Hér á landi gáfu t.d. prestar sem
látið höfðu af embætti um áratugi fólk
saman í hjónaband án þess að hafa
heimild til þess að lögum. öll þessi
hjónabönd töldust þvi ólögleg með
gifurlegum afleiðingum unz Hæsti-
réttur tók sér það „bessaleyfi” að lýsa
þau lagalega gild fyrir hefð.
Skák í uppnámi
og tímahraki
Sviptivindar í íslenzkum stjórn- og
efnahagsmálum hafa þröngvað stjórn-
arvöldum til æ víðtækari afskipta af
efnahagsmálum, eða m.ö.o. skapað ís-
lenzka félagshyggjuþjóðfélagið (sósial-
istíska þjóðfélagið). Sjálfstæðisflokkur-
inn, sem i orði kveðnu þykist berjast
gegn sliku, hefur hér átt hlut að máli,
eins og allir hinir flokkarnir.
Stjórnarskrárákvæði eins og norska
afturvirknibannið eru sett i anda
frjálshyggju og einstaklingshyggju.
Sjónarmiðið er að fólk eigi að geta
treyst þvi að ekki verði meira tekið af
því í skatt en skattalög segja til um á
meðan starf er unnið. Fólk á þannig
að geta gert skynsamlegar áætlanir
um líf sitt og framtið.
Sífellt er að
kvarnast úr
eignarréttar-
vemdinni
Á síðustu áratugum hefur sífellt
verið að kvarnast úr þeirri festingu
sem ákvæöi stjórnarskrár um friðhelgi
eignarréttar hafa verið einstaklingum
gagnvart samfélaginu.
Á fjölda sviða hefur þessi tak-
mörkun eignarréttinda átt sér stað,
bæði með alls kyns opinberum verð-
lagsákvörðunum, vaxandi skattþunga,
skylduákvæöum um samnotkun
eigna, verðjöfnunarsjóðum o.fl.
Löggjöfin um lax- og silungsveiði er
dæmi þessa. Og lögin um verðjöfnun-
arsjóð fiskiðnaðarins sömuleiðis.
Verðjöfnunarsjóður fiskiðnaðarins er
sósíalistísk stofnun í anda nýfrjáls-
hyggju. Útgerðin fær ekki nema hluta
af söluverði sjávaraflans á feitu árun-
um og fær siðan endurgreitt á mögru
árunum. En þegar mögru árin koma
verður það ef til vill allt annar maður
sem á útgerðarfyrirtækið. Vafasamur
dómur Hæstaréttar í máli rækjufram-
leiðenda á Vestfjörðum gegn Verð-
jöfnunarsjóði flskiðnaðarins sýnir
hversu litils einstaklingar mega sín oft
gagnvart stofnanavaldinu.
Annars er Verðjöfnunarsjóður fisk-
iðnaðarins þörf og snjöll aðferð til að
draga úr hagsveiflum I þjóðfélaginu og
þar með verðbólgu.
Vísiregla
Regla 67. gr. stjómarskrárinnar um
friðhelgi eignarréttar er vísiregla (rets-
lig standard), sem kallað er. Hún vísar
til hinnar almennu réttarvitundar og
lætur löggjafa og dómstólum komandi
tíma eftir að draga mörkin milli þess,
er rikið getur gert almennar takmark-
* anir á eignarréttinum, og hins, er rikið
verður að bæta eignarréttartakmark-
anir fé. Álitamálið er m.ö.o. hvað skuli
t.d. teljast eignarnám. og því bætast
fullum bótum og hvað skuli hins vegar
teljast skattur, verðjöfnun, skylda til
að eyðileggja ekki eign, t.d. skóg.
íslenzka þjóðfélagið er eins og skák i
uppnámi. i uppnámi og timahraki
verður taflmennskan lélegri en í rólegu
stöðutafli.
Það er margt sem þrengir kosti nýju
vinstri stjórnarinnar: 40—50% verð-
bólga. Voldug fjöldasamtök sem beita
ríkisstjórnina valdi. Yfirlýsingarsigur-
vegara kosninganna, Alþýðuflokks og
Alþýðubandalags, um fortakslaust
gildi kjarasamninga án tillits til
ástandsins í efnahagsmálum. Miklar
erlendar skuldir o.s.frv.
Að minni hyggju er vafasamt að
auðveldara sé aö stjórna við þessar að-
stæður en í kreppu eða á striðstimum
fyrráárum.
Vitaskuld eru skynsamlegustu ráð-
stafanir í efnahagsmálum ekki nauð-
synlega eitt og sama og þær ráðstafan-
ir sem almenningur hefur kosið yflr
sig. En í ljósi þess hefur það litið upp á
sig að dæma athafnir ríkisstjórnarinn-
ar í Ijósi siðgæðis eða siðleysis. Og
stjórnarskrá lýðveldisins virðist ekki
vera henni fótakefli, þótt lögmál efna-
hagslífsins kunni að verða henni það
síðar.
Sigurður Gizurarson
sýslumaður.