Dagblaðið - 16.10.1978, Blaðsíða 13

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 16.0KTÓBER 1978.
DAGAR í DISNEY G iERD
Um Ijóðabók Þórarins Eldjárns, „Disneyrímur”, Myndskreytingar: Sigrún Eldjárn Iðunn, 89bls.

ræna íþróttamennsku. Að þessu sögðu
verð ég samt að viðurkenna að ég hef
ekki hugmynd um hvers vegna Þórar-
inn kýs að skrifa heilan bálk um Walt
Disney og misgjörðir hans.
Arðræninginn
Disney
Það er nú orðið gamalt efni og vel
tuggið, eins og reyndar kemur fram í
bókalista Þórarins i lokin, bæði pró og
kontra, en margir helstu hatursmenn
Disneys hafa einmitt verið Svíar. Ég
verð nú að segja að allt þetta Disney-
hatur fer svolítið fyrir brjóstið á mér.
Ég efa t.d. að Disney hafi verið verri
við sín hjú og meiri arðræningi en
margir af af Hollywood-mógúlunum
svonefndu, þótt ekki hafi hann alltaf
verið geðslegur. Það setur jafnan að
mér óstjórnlegan hlátur þegar ég sé
grafalvarlegar ritgerðir um „imperíal-
isma, sadó-masochisma og kvenhatur í
Andrési önd”, m.a. vegna þess að ég
hef hvergi séð sannanir fyrir því að
börn og unglingar taki þessar teikni-
myndir á nokkurn hátt alvarlega og ég
held satt að segja að þeim detti ekki í
hug að bera „hegðunarmynstur”
þeirra saman við daglegt líf.
Afleiðing,
ekki upphaf
Alla vega gerði mín kynslóð það
ekki. Kannski við höfum verið óvenju
harðsoðin. En að sjálfsögðu má álasa
Disney fyrir margt, m.a. væmnar og
útvatnaðar útsetningar á gömlum
ævintýrum, rit- og tónstuld og trölls-
legt smekkleysi i Disney-löndum
sinum í Kaliforniu og Flórida. En
Walt Disney er fremur afleiðing af
ákveðinni þróun i Bandaríkjunum en
upphafsmaður hennar. En fjanda-
kornið — ég fyrirgef Disney margt
vegna Fantasiu. Nú, nú, þetta átti
nú ekki að vera varnarræða fyrir W.
Disney heldur umræða um ástæður
Þórarins. Svo er spurningin hvers
vegna höfundur velur rimnaformið á
okkar rímlausu skeggöld. Sennilegasta
tilgátan er: sér til gamans, auk þess
sem rímur hafa löngum reynst vel í
endursögnum eða frásagnarlist. í
sjöttu rímu segir Þórarinn: „Ekki flý
þó æpt sé hí / örlög mín: að ríma”.
Svona einfalt er það.
✓
Á kostum
Og þar fer Þórarinn á kostum. Ég
man reyndar ekki eftir bók sem ég hef
haft eins gaman af að lesa upphátt.
Viðbrögð áheyrenda voru á sama veg:
miklar hlátursrokur og læraskellir. Inn
i umgjörð rimnanna smellir, treður og
rennir Þórarinn frásögn sinni og tekur
ýmsa áhættu með erfið rím og orð-
Bók
menntir
Bók
menntir
því að fara skammt inn i hug
drengsins, með þvi að hafa litið af
samtölum i sögunni, og með því að
lýsa fólki fremur sem heild en sem
ákveðnum persónum, eins og „fólkið”,
„konurnar”, „kallarnir”. Einstaka
persónur skera sig þó úr, en þær eru
fremur fulltrúar ákveðinna lífsforma
eða lifsskoðana heldur en skýrt
mótaðir einstaklingar; Hans bóndi,
„þjóðdansari og forsöngvari”, er hold
tekja hinnar sérstæðu færeysku dans-
og kvæðamenningar, og útlit hans
sver sig í ætt við það umhverfi sem
hefur mótað hann: hrukkurnar á
andliti hans voru djúpar ristur, eins og
lækjarfarvegir í færeysku landslagi.”
(s. 43).
Hörð lífsbarátta
Tryggvi Gunnarsson
safnvörður
og loftárásir eru hafnar á England.
Óvissan um framtíðina orsakar
„vanmáttartilfinningu og uppgerðar-
kátínu” með fólkinu og hugir þess
„vega salt á hnifsegg milli bjartsýnis-
vona og svartnættiskviða.” (s. 51)
Helköld hönd stríðsins heldur mannlífi
eyjanna i járngreipum, enda þótt hið
eiginlega stríð hafi ekki náð þangað
með eyðileggingarmætti sínum og
manndrápum.
Frásögnin
Frásögninni má lýsa með oröum
eins og fáguð, látlaus, hljóðlát. Sagan
er alveg laus við þá hávaða- og æsi-
mennsku, sem svo margar bækur
stæra sig af nú á dögum. Höfundur
skapar vissa fjarlægð í sögunni með
Einstöku sinnum bregður höfundur
sér yfir i ljóðrænar umhverfis- og
náttúrulýsingar, eins og til að leggja
áherzlu á hið nána samspil manns og
náttúru í Færeyjum. Líf eyjaskeggja
hefur öðru fremur einkennzt af hinni
hörðu baráttu, sem ibúarnir hafa orðið
að heyja gegn óbliðum náttúruöflum í
aldaraðir. Grindhvaladrápið með
öllum þeim „æsingi og gauragangi”
sem þvi fylgir, og síðan fagnaðar-
skemmtunin á eftir, verður sem tákn
fyrir enn einn sigur eyjabúa yfir
náttúruöflunum.
Með þessari bók hefur höfundi
tekizt að draga upp skýra og
raunsanna mynd af liðnum tíma, en
einmitt það held ég að hafi verið
markmið hans. 1 stuttu máli sagt: góð
og athyglisverð bók, sem að auki er vel
þýdd.
Þórarínn Eldjárn
skripi en þrátt fyrir það er það gletti
lega sjaldan sem honum mistekst. Þó
verð ég að segja að „röskan" og
„Tuscon” gengur ekki og nokkur
önnur skemmtilegheit eru á mörkun-
um. Rímurnar eru sjö talsins og
breytir Þórarinn bragarhætti frá rímu
til rimu. Hver ríma hefst síðan á for-
spjalli og glensi höfundar um eigin að-
stæður, afstöðu til kveðskapar, basl
rithöfunda, leit að innblæstri og ýmis-
legt hugarangur on síðan vindur
Þórarinn sér út í „plottið” sem
spunnið er frá því „Vilja drottins var
ei breytt: / Walt kom undir, Disney”,
og þangað til „Kall hann heyrði,
klukka sló, / krabba fékk í lunga, dó”.
Lopinn teygður
Epílóg fylgir svo þar sem Þórarinn
fjallar um áhrif Disneys eftir dauðann.
Það má e.t.v. segja að Þórarinn
teygi lopann einum um of ef á heildina
er litið, ómerkilegir atburðir fá mikið
pláss á köflum — en höfundi fyrirgefst
ansi margt sökum fyndni sinnar og
fimi. „Disneyrímur” eru myndskreytt-
ar af Sigrúnu Eldjárn sem vex með
hverju verkefni og fara myndir hennar
prýðilega við textann.
Sambandsverksmiðjurnar Akureyri
VERKSMIÐJU-
ÚTSALAN
SLÆR ÖLL FYRRI MET
tízkuvörur úr ull
Pils frá kr. 2.000.-
Vesti frá kr. 2.000.-
Ofnar slár frá kr. 6.000.-
Peysur frá kr. 2.000.-
Fóðraðir jakkar
frá kr. 5.000.-
Prjónakápur frá kr. 4.000
Ullarteppi
Teppabútar
Áklæði
Gluggatjöld
Buxnaefni
Kjólaefni
Gallabuxur
Vinnubuxur
Ullarefni
Sængurveraefni
Gam, margar gerðir
Loðband
Lopi
Anorakkar
Peysur
Karlmannaskór
Kvenskór
Kventöflur
Unglingaskór
Mokkahjffur
Mokkahúfur
útsölu-
dagur
á morgun
þriðjudag.
Sambandsverksmiðjurnar
Iðnaðarmannahúsinu Hallveigarstíg 1.