Dagblaðið - 25.05.1979, Blaðsíða 11

DAGBLADID. FÖSTUDAGUR 25. MAÍ 1979.
11
N
um á afstöðu ráðamanna Albaníu til
umheimsins.
Frá alda öðli hafa Albaníumenn,
sem eru ein þjóðanna á Balkanskaga,
verið þekktir ófriðarseggir og hafa
sjaldnast getað setið á sátts höfði í
samskiptum við önnur ríki. íbúar þar
eru um það bil 2,5 milljónir og sumir
segja að þar fari ein illvígasta þjóð í
þessum hluta heims.
„Gætið þess að reita ekki Albani
til reiði,” sagði Enver Hoxha þjóðar-
leiðtogi nýlega í ávarpi. Var þeim
orðum beint gegn Kínverjum og
Júgóslövum. „Albanir eru þolin-
móðir en þolinmæðinni eru þó tak-
mörk sett,” sagði þjóðarleiðtoginn
kokhraustur að venju.
Endanlega slitnaði upp úr á milli
Kína og Albaníu síðastliðið sumar.
Var þá búið að skiptast á ásökunum
og gagnásökunum um langa hríð.
K'mverjar gáfust að lokum upp á að
tjónka við þessa fyrrum nánustu vini
sína í Evrópu. Þetta voru Albönum
kostnaðarsöm vinslit. Síðan snemma
á sjötta áratugnum höfðu Kínverjar
verið helzta viðskiptaþjóð þeirra.
Síðari árin hafði allt að helmingur
utanríkisviðskiptanna verið við Kína.
Þeir höfðu einnig verið mikilsverð-
ustu vinir Albana og veitt þeim að-
stoð sem talin er hafa numið samtals.
jafnvirði 900 milljóna dollara. Þús-
undir albanskra stúdenta höfðu notið
menntunar i Peking. Kinverjar höfðu
einnig séð þessum evrópsku vinum
sínum fyrir hemaðartækjum af ýmsu
tagi.
Samskipti ríkjanna eru nú heldur
bágborin þó að stjórnmálasamband
sé enn á milli þeirra. Albanía hefur
ekki slíkt samband við Bandaríkin
eða Sovétríkin.
Deilur Kínverja og Albana eru i
flestra augum deilur um keisarans
skegg. Sumir segja að upphaf þeirra
hafi.verið dæmigert fyrir alþjóðlega
hegðun Albana á liðnum árum. Hvað
sem segja má um það þá slitnaði upp
úr vinskapnum við Kínverja í fyrra.
Árið 1961 voru það Sovétmenn sem
urðu fyrir barðinu á Albönum og þar
áður voru það Júgóslavar árið 1948.
t
VÖ37
Albanía hefur verið hersetin og
stjórnað af mörgum stórveldum
veraldarsögunnar. í um það bil fimm
hundruð ár máttu Albanir þola áþján
Tyrkjasoldána, í nokkrar aldir voru
það slavneskar þjóðir sem héldu um
valdataumana, þar áður býsanska
keisaradæmið og enn áður Róma-
veldi.
Sjálfstæðið kom ekki fyrr en á
þessari öld að heitið geti. Ekki stóð
það þó lengi því eitt fyrsta verk
Mússólínis, fyrir utan innrásina í
Abbyssiníu — í viðleitninni til stofn-
unar ítalsks heimsveldis — var að
ráðast inn í Albaníu árið 1939.
Albanir urðu eins og áður er sagt
fyrir miklu efnahagsáfalli er þeir slitu
tengslin við Kína. Urðu þeir þá meðal
annars að finna sér nýjar viðskipta-
enda, miðað við ástandið i dag, að
reyna að nýta mjólkina heima heldur
en að láta vinna úr megninu af mjólk-
inni smjör, osta og undanrennuduft.
Hver væri staðan í þessu verkfalli
mjólkurfræðinga ef þeir hefðu allir
verið sendir heim?
Það væri sjálfgefið, mjólk hefði
ekki fengizt i verzlunum dagana
14.—25. maí.
Hvergi hefur borið á verulegum
mjólkurskorti enn sem komið er.
Verkfallið
bitnar eingöngu
á neytendum
Þannig stendur í ályktun
Neytendasamtakanna. Þvílík fjar-
stæða? Hvers konar samtök eru þetta
eiginlega sem láta frá sér fara aðra
eins dæmalausa vitleysu? Ef
mjólkursamlögin hefðu strax gengið
að kröfum mjólkurfræðinga hefði
það bitnað meir á neytendum en
bændum.
Það er afsakanlegt þótt Neytenda-
samtökin geri sér ekki grein fyrir að
bændur taka oft meira tillit til
þjóðarhags en eigins en sá hugsunar-
háttur virðist ekki eiga upp á pall-
borðið hjá mörgum núorðið. Rétt er
þó að minna á að bændur og þeirra
fólk eru einnig neytendur og kaupa
yfirleitt gerilsneydda mjólk.
Verðlagskerfi landbúnaðarins er
þannig uppbyggt að verð til bænda er
miðað við framleiðslukostnað. Það
er reiknað með verði á aðföngum til
búsins og meðalkaupi nokkurra hópa
launþega.
Fulltrúi neytenda og framleiðandi
i 6-mannanefndinni deila oft um
ýmsa kostnaðarliði í verðlagsgrund-
velli landbúnaðarins en það er síður
deilt um sannanlegan vinnslu- og
dreifingarkostnað.
Ef kauphækkun mjólkurfræðinga
yrði til þess að vinnslu- og dreifingar-
0 ,,Eru menn virkilega sárir yfir því
að bændur skuli ekki vera neyddir
til að hella niður mjólk?”
Hvaða tilgangi eiga
bókasöfn að þjóna?
Flest bókasöfn þjóna fyrst og
fremst þeim tilgangi að lána út
bækur, svo að almenningur geti haft
aðgang að sómasamlegu lestrarefni,
eftir smekk hvers og eins. En Lands-
bókasafninu hér í Reykjavík er ætlað
mun stærra hlutverk — því er sam-
kvæmt lögum aétlað að varðveita allt
lesmál, sem á íslenzku er prentað og
út er gefið, bækur, blöð, tímarit og
hvers konar bæklinga og auk þess að
halda opnum lestrarstofum, svo allir
hafi aðgang að því lesefni, sem út er
gefið á íslenzkri tungu, jafnt leikir
sem lærðir.
Endurbóta
er þörf
Tilgangur þessarar stuttu greinar er
sá að kvarta, ekki endilega yfir
aðstöðunni i lestrarsölum, þótt
drungaleg sé og æskilegra væri að
færa í nýstárlegra og léttara form,
heldur ekki yfir afgreiðslunni, því þar
er frábært starfsfólk að verki. Það
sem ekki verður komizt hjá að kvarta
yfir er hinn takmarkaði opnunartimi
lestrarsala. Vel má vera, að opnunar-
tíminn frá kl. 9 til 5 dag hvern, fimm
daga vikunnar, sé nægur fyrir þá,
sem hafa ritstörf að atvinnu, en fyrir
hina, sem önnur störf vinna í þjóð-
félaginu og löngun hafa til þess að
sækja lestrarstofur safnsins, bæði tii
gagns og gamans, er opnunartíminn
frá kl. 9 til 12 á laugardögum alls-
endis ónógur. Ég held að stofnunin sé
sem slík farin að víkja frá því
ætlunarhlutverki, sem hvatamenn að
stofnun Landsbókasafnsins ætluðust
til, með því að takmarka ásvo grófan
hátt aðgang almennings að safninu.
Aðspurður hefur einn af reyndustu
starfsmönnum safnsins sagt, að
lengst af á hans starfstimabili hafi
safnið verið opið alla daga vikunnar
frá kl. 9 til 7 að undanskildum sunnu-
dögum, en fyrir nokkru hafi timinn
verið stytttur um tvær stundir á dag,
Bifreiðir eru ekki algeng sjón að sögn á götum Tirana, höfuðborgar Albaníu. Myndin mun vera tekin þar árið 1971 og eru
gangandi vegfarendur, hjólreiðamenn og hestvagnar rikjandi í umfcrðinni.
þjóðir. Meðal útflutningsvara þeirra
er olía en auk þess eru þeir fjórði
mesti framleiðandi krómjárns í heim-
inum. Viðskiptajöfnuður þeirra við
útlönd hefur þó um langt árabil verið
óhagstæður. Hafa þeir meðal annars
fiutt inn mikið af matvælum til að
brauðfæða landslýð.
Jafnhliða auknum samskiptum við
önnur kommúnistaríki hafa þeir
einnig aukið samskipti sin við Vestur-
lönd. Þau eru þó öll háð ýmiss konar
fyrirvörum um kennisetningar og
áliti albanskra valdhafa á því hvar
þeir telji sér sæma að þiggja, til
dæmis vöruskiptalán, hjá kapitalist-
unum í auðvaldsþjóðfélögunum.
Frá því Hoxha og kommúnistar
tóku við völdum árið 1944, eftir
skæruliðabaráttu gegn ftölum og
Þjóðverjum, hafa vissulega orðið
miklar framfarir í Albaníu, þó svo að
landið verði að teljast aftarlega á
merinni í efnahagslegu tilliti, í það
minnsta ef miðað er við Evrópu-
staðla.
Við lok heimsstyrjaldarinnar var
talið að aðeins 20% íbúa landsins,
sem flestir eru múhameðstrúar, hafi
verið læsir og skrifandi. Vestrænir
sérfræðingar telja að það hlutfall
hafi hækkað upp I um það bil sjö af
hverjum tíu ibúum landsins. Þar eru
þá að líkindum allir Albanir sem eru
fertugir eðayngri.
Stjórnvöld í Albaníu hafa einnig
náð nokkrum árangri í að breyta
landinu úr frumstæðu landbúnaðar-
landi í iðnríki. Mikill árangur hefur
náðst í að reisa orkuver, leggja vegi,
hraðbrautir og járnbrautarlínur sem
liggja víðs vegar um landið.
Samt sem áður eru Albanir taldir
vera fátækasta þjóðin í Evrópu.
Margt stendur enn í sömu skoröum
og árið 1944 er kommúnistar tóku
þar við. Meira en helmingur ibúa
þessa fjallalands byggir afkomu sína
á landbúnaði og reynir að sjá sér far-
borða með þvi að yrkja jöið sem ekki
er ýkja frjósöm.
kostnaður mjólkur hækkaði um 2%
eru framleiðendur ekki látnir bera
þann kostnað. Auðvitað er hann
lagður ofan á verð framleiðsluvar-
anna og þar með hækkar smásölu-
verðið. Hvar hefur þessi stjórn
Neytendasamtakanna haldið sig
undanfarin ár? Hefur hún aldrei
upplifað verkföll áður, eða hvað?
Hver skyldi greiða aukinn kostnað af
bílaviðgerðum eftir að kaup bifvéla-
virkja hækkar? Hverjir ætli komi til
með að bera kostnaðinn af kaup-
hækkun yfirmanna á farskipunum?
Ætli það séu ekki bifreiðaeigendur og
allur almenningur? Kauphækkanir
koma út í verðlagið.
Hvers konar huldufólk er í
Neytendasamtökunum?
Þáttur Reynis
kjúklingavinar
í grein í Alþýðublaðinu leggur
Reynir Hugason til að mjólk verði
fiutt inn frá Danmörku með flugvél-
úm. Rikissjóður á að greiða
flutningskostnaðinn.
í lok greinar sinnar skorar Reynir á
almenning í landinu að gefa bændum
og mjólkurfræðingum almennilega
ráðningu. Það hefur sennilega komið
í veg fyrir að hafizt sé handa um að
lumbra á þessum stéttum hvað fáir
lesa Alþýðublaðið.
Reynir vill láta starfrækja 9
lokað kl. 5, og síðan styttur enn fyrir
stuttu í aðeins þrjár stundir á laugar-
dögum, 9 til 12, og að hér væri um
sparnaðarráðstöfun núverandi ríkis-
stjórnaraðræða.
Þetta eru furðulegar ráðstafanir.
Öðrum augum munu fyrirrennarar
núverandi stjórnenda þessara mála
hafa litið á hlutina í þessum efnum,
því að í sögu safnsins segir frá því, að
aðgangur gesta að lestrarsal hafi á
tímabilum verið framlengdur til kl.
10 að kveldi. Vinnutími var þá að
vísu lengri en nú tíðkast og þessi
ráðstöfun þvi gerð til þess að hinn al-
menni borgari gæti haft einhver not
af safninu í frístundum sínum.
Auðvitað er það alveg fráleitt að
sníða lokunartíma bókasafna eftir
lokun verzlana. Slíkt ættu allir óráð-
villtir menn að sjá og raunar að vera
stoltir af, að enn i dag skuli þó vera
til menn, sem vilja verja einhverju
af frístundum sínum við lestur góðra
bóka eða tímaritsgreina í notalegu
umhverfi.
Það er sjálfsögð krafa, sem al-
menningur á til þjóðbókasafns, að
það verði sem flestum til gagns og
ánægju, en til þess að svo megi verða
þurfa lestrarstofur þess að vera mun
lengur opnar en nú tíðkast.
Kjallarinn
Agnar Guðnason
kjúklingabú á hafnarbakkanum í
Reykjavík og grilla þar 50 kg af
kjúklinpnkjöti ofan i hvern
íslending. Næsta skref i hagræð-
ingu er aó setja allan flugflota lands-
manna og meira en það i að flytja
mjólk frá Danmörku, þannig leysir
verkfræðingur efnahagsöngþveitið.
Það er helzt hægt að lesa út úr
grein Reynis að bændur hafi pantað
þetta verkfall mjólkurfræðinga. Það
liggur ekki alveg ljóst fyrir í þessum
skrifum hans af hvaða ástæðum, það
Kjallarinn
Ólafur E. Einarsson
Krafa sú, sem hér verður gerð til
forráðamanna sjofnunarinnar, er
þessi:
1) Að lestrarsalur verði opinn mun
lengur en nú er og þá ekki sizt á
laugardögum.
2) Að lestrarsalurinn verði færður i
léttara og nýtizkulegra form,
skyldi þó ekki vera til að ungbörn
þéttbýlisbúa fái beinkröm.
Annað nokkuð óljóst í grein
Reynis er þar sem hann leggur til að
mjólkurfræðingar verði settir á bekk
með venjulegum búfræðingum. Ekki
skil ég samhengið í þessu. Af hverju
ekki skipa þeim á bekk með sjúkra-
liðum, bökurum eða láglaunaverk-
fræðingum?
Þvi lagði Reynir ekki til i verkfalli
flugstjóra að þeim yrði skipað á bekk
með rútubílstjórum, þar eru þó
starfshópar sem standa mun nær
hvor öðrum en mjólkurfræðingar og
búfræðingar.
Tímaskekkja hjá
mjólkurfræðingum
Þrátt fyrir öfgaskrif um þetta verk-
fall mjólkurfræðinga vona ég að allir
sæmilega hugsandi menn vilji að það
leysist sem fyrst. Það er hagsmuna-
mál bænda og neytenda að fundin
verði lausn. Mjólkurfræðingar hefðu
nú getað valið heppilegri tíma til að
fara í hart við framleiðendur.
Það lýsir ekki mikilli sanrstöðu
með bændum að þeir skuli gripa til
þessara aðgerða nú þegar bændur
eiga við að stríða eitt mesta harðinda-
vorá þessari öld.
Agnnr f;nrtnn<inn
blaðafulltrúi
lundluinaðnriu'
gestum safnsins til aukinnar
ánægju og betri nýtingar.
Áskorun til ungra
alþingismanna
Fleiri ungir menn sitja nú á Alþingi
en dæmi eru til. Fjórir þeirra,
Vilmundur Gylfason, Eiður Guðna-
son, Ellert Schram og Friðrik
Sophusson, hafa fyrir nokkru lagt
fram frumvarp til laga um ótak-
markaðan opnunartíma veitinga-
húsa og vínstúka (bara). Vel má
vera, að einhverjar málsbætur megi
finna nefndu frumvarpi til sluðn-
ings, þótt sitt sýnist hverjum. En
væri nú ekki hægt að komast aðsam-
komulagi við fjórmenningana um, að
þeir slægju ögn af í baráttu sinni fyrir
ótakmarkaðri opnun vinbara, en
beittu sér þess í stað fyrir málefni þvi,
sem hér hefur verið reifað? Gæti þá
skapazt nokkurt mótvægi, ef að
minnsta kosti þeir, sem þess óska,
ættu kost á að sitja í björtum og vist-
legum le^trarsal við lestur góðra bóka
i fríMundum sínum, í stað þess ef til
vill að grípa til þess óyndisúrræðis að
elta uppi einhverjar af hinum mörgu
vinstúkum borgarinnar.
Ólafur E. Einarsson
forstjóri
N