Dagblaðið - 25.01.1980, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 25. JANÚAR 1980.
11
\
manna um launahækkanir né þá
kröfu þeirra um að hætt verði við að
fækka starfsmönnum í stáliðnaðin-
um. Hún hefur einnig algjörlega
hafnað ósk um frekari stuðning rikis-
ins viðstáliðnaðinn.
Fyrsta skrefið til afskipta hennar
af málinu var á mánudaginn var en
þá hitti hún verkalýðsforustuna að
máli.
Foringjar verkfallsmanna voru lítt
hrifnir af forsætisráðherranum og
einn þeirra lét þau orð falla að vægt
væri til orða tekið, þegar sagt væri að
Thatcher hefði lítinn skilning á
vandamáli stáliðnaðarins. Eina
gagnið sem talið var af fundinum, að
sögn talsmanna verkamanna, var að
forsætisráðherrann hefði fengið
nokkra fræðslu um málin.
Ljóst er þó af fundinum á mánu-
daginn að ríkisstjórn brezka íhalds-
flokksins hefur ekki talið lengur stætt
á því að halda fast við þá stefnu að
hafa engin afskipti af verkfallinu.
Báðir deiluaðilar hafa þó látið þá
skoðun í ljósi að lítil líkindi séu til
þess að ríkisstjórnin vilji gera nokkuð
afgerandi til að lausn náist í málinu
og vinna geti hafizt á ný.
Bæði Keith Joseph aðstoðar-
iðnaðarráðherra og James Prior at-
vinnumálaráðherra hafa lagt á það á-
herzlu að brezki rikissjóðurinn hafi
enga aðstöðu til frekari stuðnings við
stáliðnaðinn. Talsmenn hans hafa
fullyrt að ef verkfallið standi mikið
lengur mundi stáliðnaðurinn standa
enn verr en áður. Samkvæmt frá-
sögnum, er verkfall stáliðnaðar-
manna hófst, var sagt að nægar
birgðir af ýmiss konar hráefni úr stáli
fyrir aðrar atvinnugreinar væru til ef
verkfallið stæði ekki lengur en í þrjár
vikur. Ef stöðvun yrði lengri mundi
fljótlega fara að bera á skorti á
ýmsum hráefnistegundum.
Litlar horfur eru taldar á því að verk-
fall brezkra stáliðnaðarmanna leysist
á næstunni. * *
fara meira umrót í þjóðfélaginu en
margan grunar. Sennilega er þar um
að ræða þess konar víxlverkanir að
erfítt verði að henda nokkrar reiður
á. Svo nokkur dæmi séu tekin hefur
tilkomu Dagblaðsins fylgt það að
a.m.k. þrjú islensk dagblöð hafa
helst úr lestinni i stóraukinni sam-
keppni um lesendur, aukinni sölu-
mennsku og vaxandi dýrtíð. Þjóð-
félags- og stjórnmálaumræða í land-
inu er opnari en áður var og gagnrýni
á stjórnmála- og embættismenn
hefur að sama skapi vaxið. Samtimis
virðist saxast mjög á fastafylgi
stjórnmálaflokkanna og lausafylgi
vaxa hröðum skrefum sem sýnir sig i
miklum tilfærslum þingsæta milli
hverra kosninga. Og samfara opnari
stjórnmálaumræðu hefur auglýsinga-
skrum i stjórnmálum haldið innreið
sina i nokkuð rikum mæli.
Hver svo sem þáttur Dagblaðsins
er í öllu þessu er svo mikið vist að
landsmenn hafa tekið því opnum
örmum og hefðu fáir trúað að á svo
undraskömmum tíma gæti nýtt dag-
blað fótað sig á hálu svelli islenskra
örlaga eða náð því að verða annað
stærsta blað landsins. Ástæðan fyrir
þessari ótrúlegu velgengni er senni-
lega sú að Dagblaðið kom beint inn á
stóran ónýttan markað sem fyrir var í
landinu.
Að selja fréttir
Og þá er það spurningin, hvað það
var í eða við Dagblaðið sem svaraði1
þörfum þessa markaðar. Svörin geta
orðið á ýmsan veg, t.d.: ,,af þvi það
var frjálst og óháð” eða ,,af því það
er hressilega skrifað” (í æsifregna-
stíl). En svo við komum að kjarna
málsins er velgengni Dagblaðsins
fyrst og fremst að þakka að það
hefur betur en önnur blöð verið sér
meðvitandi um að það er söluvara.
Undirtitill blaðsins „frjálst og óháð
dagblað” hefur að því leyti við rök
að styðjast að Dagblaðið er ekki
opinbert málgagn neins stjórnmála-
flokks. Af því leiðir að það getur
innan vissra marka lagt höfuðáhersl-
una á að útbreiða sjálft sig í stað þess
að þurfa sýknt og heilagt að buröast
við að næra og útbreiða boðskap
einhvers stjórnmálaflokks.
Að Dagblaðið sé frjálst og óháð
kemur einnig vel heim og saman við
kennibækur og lögmál Hannesar
Gissurarsonar. Hitt ber samt að hafa
i huga að Dagblaðið er háð eigendum
sinum, starfsmönnum og síðast en
ekki sist markaðnum. Líklega mundu
þó blaðamenn yfirleitt taka þessa
drottnara fram yfir flokksapparötin.
En hvar sem menn telja rétt að
draga mörkin við frelsi og óhæði
Dagblaðsins er því ekki að neita að
það hefur opnaö þjóðfélagsumræð-
una í landinu og jafnframt opnað
þjóðfélagið með því að gera sér mat
úr því sem áður var fremur látið
liggja í þagnargildi. Þetta hlýtur i
sjálfu sér að vera jákvætt þó því sé
, ekki að neita að tína má til dæmin
um hið gagnstæða og þurfa menn í
því skyni ekki að leita lengra en upp í
Hæstarétt þessa dagana.
Vanmáttug
upplýsingamiðlun
En þrátt fyrir allar framfarir
verður það niðurstaða mín að enn sé
langur vegur frá því að blaða-
mennska á íslandi geti talist bær til
A „Enn er langur vegur frá því að blaða-
mennska á íslandi geti talist bær til svo
mikils sem meðaleinkunnar, enda þótt með
þróun mála frá þvi Dagblaðið kom til hafi
einkunnin hækkað örlítið.”
bandamenn hafa beitt valdniðslu og
vopnum til að breyta gangi landsmála
harla víða síðan 1968 — í Tékkó-
slóvakíu, Mongóliu, Angóla, Zaire,
Eþíópíu og Eritreu, Suður-Jemen,
Kampútseu, Laos og nú síðast i
Afganistan.
Til eru aðilar hér heima sem styðja
þessi alheimslögreglustörf Sovétríkj-
anna. Þau kallast barátta fyrir sósial-
isma og þjóðfrelsi.
Markviss stríðsundir-
búningur
Ég held því fram að Sovétrikin
stefni á margar styrjaldir. Á þeirri
leið er þeim nauðsyn að umkringja
Kína og Japan. Þeim er ennfremur
mikilvægt að geta haft aðflutnings-
æðar Evrópu á sínu valdi — bæði að
austan og vestan. Með herstöðvum
sínum í Mongólíu (allt að 1 milljón
hermanna), og ítökum í Víetnam,
Laos og Kampútseu auk herstöðva í
eigin landi eru Sovétkeisararnir langt
komnir með að umkringja Kina og
Japan. Með aðstöðu sinni í Eþíópiu,
S-Jemen og Afganistan eru þeir langt
komnir með að geta lokað meginolíu-
æðinni til Evrópu. Taki þeir íran,
Kjallarinn
AriT. Guömundsson
Pakistan eða sjólægt land í Mið-
austurlöndum er keðjan lokuð. Um
framhaldið skal látið ógetið i bili.
Eru hernaðaraðgerðir Sovétríkj-
anna tilviljanir?
Nú berast fregnir um að Kúbu-
menn gerist „innanhússarkitektar”
æ víðar í hinu nýfrjálsa Nicaragua.
Ég spái því að önnur þungamiðja
Sovétmanna og þjóna þeirra verði í
Mið-Ameríku og i Karabíska hafinu.
Þyrlusveit, radarstöð og bryn-
varðir beltabilar á Svalbarða, viðvar-
andi „sérfræðingahópar” á eyjunum
og 5—6 manna „vinnuhópur” á eina
flugvelli eyjanna til að afgreiða eina
sovéska flugvél á viku (!) — skyldu
þetta vera ill merki?
Lengi má reyna að gera grín að
„stríðsmóðursýki” kommúnista sem
uppnefndir eru maóistar. Lengi geta
menn sagt að kommúnistar hljóti að
hafa rangt fyrir sér úr þvi að þeir eru í
mörgu sammála íhaldinu um hætt-
una af Sovétrík junum.
En hve lengi?
Igor drepur Múhameð
fyrir frelsið
Fréttamiðlar kölluðu valdarán
Tarakis og kó byltingu i Afganistan
— í samræmi við Prövdu. Bylting er
valdataka meirihluta þjóðarinnar og
flokks eða flokka alþýðunnar en ekki
hallarbylting litillar klíku á borð við
Moskvuflokk Afganistan í skjóli
sovéskra „ráðgjafa”. Það er enda
skrýtin alþýðustjórn sem æsir alþýð-
una upp á móti sér og þverbrýtur
marxíska stefnu i málefnum trúar-
bragða, þjóðernishópa og bændaal-
þýðunnar. Samt bergmála íslenskir
fréttamiðlar jafnt Times sem Prövdu
og kalla Taraki, Amin og Karmal
„marxista”. En sem betur fer taka
Kjallarinn
Kjartan Jönasson
svo mikils sem meðaleinkunnar
jenda þótt með þróun mála frá þvi
Dagblaðið kom til hafl einkunnin
hækkað örlítið. Skýr vottur um
slæmt ástand íslenskrar blaða-
mennsku eru tekjur íslenskra blaða-
manna sem eru nánast hlægilega
lágar miðað við það sem gerist
annarsstaðar. Lágar tekjur eru líka
ein orsök takmarkaðra gæða blaða-
mennskunnar en hér er raunar um að
ræða þéttriðið þorskanet. Að þessu
langar mig að vikja hér í lokin.
flestir skynsamlega afstöðu til innrás-
arinnar.
Það tekur út yfir allan þjófabálk
að heyra menn hér taka sér í munn
„skýringar” Kremlverja á innrásinni.
„Erlend íhlutun” kallaði á „hern-
aðaraðstoð”. Hún felst í því að
skipta um ríkisstjórn, senda helmingi
fleiri sovéska hermenn til landsins en
her þess telur af afgönskum her-
mönnum og hefja fjöldadráp á illa
vopnuðum skæruliðum sem heimta
þjóðfrelsi og voru ekki til fyrr en
Taraki-stjórnin gerði allsherjar „vin-
áttusamning” við keisarana i Kreml.
Kannast menn við fnykinn? Frá
Víetnam á sinum tíma, frá Tékkó-
slóvakiu, fráKampútseu?
Víðtæk andstaða
Ríkisstjórn islands hefur lýst and-
stöðu við innrásina í Afganistan.
Meirihluti ríkja i SÞ gerir hið sama.
Stóru íslensku stjórnmálaflokkarnir
sömuleiðis. Reyndar er Alþýðu-
bandalagið varkárt í sinum yfirlýs-
ingum enda er þar að finna einhverja
stuðningsinenn innrásarinnar. Fylk-
ingin hefur tekið afstöðu gegn innrás-
inni þótt hún túlki hana út i bláinn og
dragi af henni rangar ályktanir.
Einingarsamtök kommúnista hafa
gengist fyrir myndun víðtækrar sam-
fylkingar til að fordæma innrásina.
Allt eru þetta merki um jákvæða og
gleðilega samstöðu sem beinist gegn
Sovétkeisurunum.
Krampakenndar tilraunir Morgun-
blaðsins til að hampa Bandarikjun-
um af þessu tilefni og klifa á því að
Sé blaðamennska á íslandi borin
saman við það sem best gerist er-
lendis kemur berlega í Ijós að frétta-
flutningur á íslandi er allur á yfir-
borðinu og hvorutveggja skortir dýpt
og yfirlit. Séu aðstæður blaðamann-
ánna bornar saman kemur i Ijós að
hér rikir akkorðsvinna og rútínu-
vinna á aðskiljanlegum sviðum þjóð-
lífsins ásama tíma og erlendirblaða-
menn eru sérhæfðir og hafa tíma til
að kafa niðrí verkefnin.
Akkorðið og „fjölhæfnin” í
islenskri blaðamennsku er auðvitað
til komin vegna þess að blöðin hafa
of fáum blaðamönnum á að skipa.
Þar á ofan kemur að í mörgum til-
vikunt eru blaðamenn ekki nógu
hæfir eða vel menntaðir og orsakast
’þaðeinkum af launakjörum þeirra.
Að þessum þunga dómi uppkveðn-
um er rétt að taka fram að eitt
íslenskt dagblað, nefnilega Morgun-
íblaðið, er betur á vegi statt en hin
blöðin að þessu leyti en sennilega
skortir bara viljann i þeim her-
búðum.
Með vaxandi Dagblaði er ekki
.óhugsandi að þar skapist grund-
: völlur sérhæfðari og skipulegri
vinnubragða. Kannski Dagblaðið sé
líka besti vettvangur alvöru-rann-
isóknarblaðamennsku sé það þá
nógu „frjálst og óháð”. Fari svo var
vissulega betur af stað farið en heima
setið.
Kjartan Jónasson
%
'
áuðvaldsaðgerðir Sovétríkjanna séu
„marxismi í framkvæmd” breyta
engu um nauðsyn þess að ihaldið
verði hluti af tyftunarliðinu við rassa
Kremlarbænda. Sama má segja um
þá sem telja innrásina „mistök verka-
lýðsríkis”. Það er hins vegar fyrirlit-
leg falsgerð að styðja innrásina.
Breytt viðhorf
Ég tel brýnt að menn opni augun
fyrir raunveruleikanum og skoði aug-
Ijósa þróun alþjóðamála. Sagt er um
pólitík að hún sé einskis virði ef hún
er ekki i samræmi við staðreyndir og
veruleikann.
Er ekki kominn tími til að ganga út
úr áratug kalda striðsins og inn i 8.
áratuginn?
Baráttan fyrir sjálfræði íslensku
þjóðarinnar verður að tengjast stöðu
alþjóðamála. Til dæmis verða Sam-
tök herstöðvaandstæðinga hvorki
trúverðug né öflug og virk nema þau
beini baráttu sinni gegn báðum risa-
veldunum, stríðshættunni og fram-
ferði Sovétrikjanna hvarvetna. Nú-
verandi slagsíða samtakanna verður
sífellt meira áberandi. Við megum
ekki bíða eftir fleiri atburðum af því
tagi sem nú gerðust í Afganistan. Við
megum heldur ekki leiða hjá okkur
spurningar um varnir íslands, bæði
hervarnir og almannavarnir.
Lesendur góðir, takið þátt í mót-
mælum gegn innrásinni í Afganistan
á einhverjum vettvangi!
Ari T. Guðmundsson
kennari.