Dagblaðið - 26.04.1980, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 26. APRÍL 1980.
President of the Czechoslovak
Socialist Republic
Praha-Hrad, CSSR.
Sion Assidon
frá Marokko
er 32 ára kennari, sem afplánar 15
ára fangelsisdóm fyrir að standa að
útgáfu marxísk-leninísks blaðs. Hann
er einn af mörgum pólitiskum
föngum i aðalfangelsinu í Kenitra
sem taldir eru hætt komnir vegna
þess, að þeir fá ekki viðunandi
læknismeðferð vegna alvarlegra
veikinda.
Sion Assidon var handtekinn
árið 1972 oe sakaður um aðild að
samsæri um að steypa stjórn
landsins. Hann var dæmdur árið
1973 i réttarhöldum í Casablanca yfir
80 sakborningum, sem margir
staðhæfðu að þeir hefðu verið
pyntaðir við yfirheyrslur.
Í október 1979 flúði Sion Assidon
úr fangelsinu ásamt tveimur öðrum
föngum. Einn þeirra, Rahal Jbiha,
sem verið hafði samvizkufangi
Frá Prag 1 Tékkóslóvakíu. Petr Cibulka verkamaður skipulagði samkomu þar
sem flutt var tónlist og Ijóð. Samkoman þótti hættuleg rikinu og Cibulka lenti I
fangelsi.
Hverfi rfkra manna f borginni Agadir i Marokkó. Sion Assidon kennari situr i fangelsi I borginni Kenitra. Hann fékk 15 ára
fangelsisdóm fyrir að standa að útgáfu á marx lenínisku blaði. DB-mynd: Ragnar Th. Sigurðsson.
Amnesty International, lézt af slys-
förum á flóttanum, en hinir tveir
náðust aftur eftir þrjá daga og hlutu
þriggja ára viðbótarfangavistardóm
fyrir vikið. Staðhæfðu þeir, að þeir
hefðu sætt barsmiðum og er Assidon
sagður hafa hlotið af eyrnaskaða og
fingurbrot.
Amnesty International er þeirrar
skoðunar að þessi maður sæti fang-
elsi vegna skoðana sinna, sem hann
hafi reynt að tjá án valdbeitingar —
er því óskað eftir, að farið verði fram
á, að hann verði látinn laus — og
skrifa ber til:
His Mahesty King Hassan II
Rabat
Morocco.
Þriðja tilfellið,
sem alþjóðasamtökin hafa valið fyrir
apríl er hópur 16 S-Kóreumanna, sem
afplána 15, 20 ára og lífstíðarfang-
elsi. Þeir voru meðal 54 manna, sem
dæmdur voru af skyndiherrétti árið
1974 fyrir meint samsæri um að
steypa þáverandi stjórn S-Kóreu af
stóli og koma á stjórn kommúnista.
Fangarnir höfðu sætt pyntingunt við
yfirheyrslur og framkvæmd réttar-
haldanna var að mati Amnesty
International vafasönt. Niu voru
dæmdir til dauða og hengdir 9. apríl
1975, án þess að þeir fengju leyfi til
að áfrýja dómunum. Af hinum
45 sem hlutu fangelsisdónta hefur
öllunt verið sleppt, nema þessunt 16
mönnunt: Cho Man-ho. Chon
Chang-il, Chong Man-gin, Hwan
Hyong-sung, Kang Changdok, Kint
Chong-dae, L.ee Chae-hyong, Lee
Chang-bok, Lee Kang-chul, L.ee
Tae-hawn, Na Kyong-il, I.ee Song-
chae, Kim Han-dok, Int Koo-ho,
Chun Chae-won og Yu Jin-gon.
Vinsamlegast skrifið og biðjið þess-
unt mönnum freliis, til:
His Exellency President
Choi Kyu-hah,
Thc Bluc Housc,
Chongnu-gu, Seoul, Republic of
Korea.
Krekari upplýsingar i síma 43135.
flutningabilsins pressa mölina ofan i
veginn. Þar af leiðir, að vegir eru að
jafnaði bestir, þegar aðeins fara um
þá reglubundnir vöruflutningar, án
þess ég sé þó með þessu að mælast til
að þeim sé lokað fyrir smábilum, sem
fara verst með þá. Allir búum við við
það, að mikið fé er tekið af umferð i
landinu án þess að það komi
vegunum til góða nema að takmörk-
uðu leyti.
Nú eru mikið i tísku allskonar
. verðkannanir og samanburður, og
hel'ur meðal annars kontið upp sú
skoðun, að skipin séu ódýrari
flutningsleið en bilar og eru nefndar
tölur i því sambandi. Allir vitum við
það að það er hægt að leika sér nteð
tölurnar nokkuð oft án þess að f'á
sömu útkomu, og nota ýmsir sól'fa-
spekingar sér það óspart til að rétt-
læta aukna sókn í vasa alntennings.
Nýlegt dæmi um slíka speki er að
l'inna i Dagblaðinu 16. apríl i
þættinum á neytendamarkaði. Þar er
revnt að teygja sig nokkuð langt til að
sverta viðkomandi flutningabílstjóra.
Þar er sagt, að flulningsgjald til Ísa-
fjarðar með Rikisskip sé kr. 22.000 'i
tonn, án allra skýringa, en flutnings-;
gjald með bíl 54.000 á tonn og af-
greiðslugjald með söluskatti (takið
eftir) 8940 kr. Þarna er hvergi minnst
á aukagjöldin eða söluskattinn hjá
Ríkisskip, en hann er til staðar í út-
reikningum á gjaldi bílsins. Þetta
kallar maður ekki hlutlausan saman-
^burð. Hið rétta er, að afgreiðslugjald
er kr. 7.33 pr. kg., sem heimilt er að
leggjaá.
Viða má finna dænti um kostnað,
og hef ég hér eitt glænýtt, sem sýnir
hið ..hagstæða fiutningsgjald Ríkis-
skips”.
Verzlun á Hornafirði fékk send
140 kg af brauðum frá Reyðarfirði
nteð m/s Heklu. Reikningurinn sem
fylgdi hljóðaði svo:
Flutningsgjald 2920,-
Eftirkrafa 1880.-
Uppskipun og
vörugiald Höln. 1680.-
Eða samtals kr. 6480.-
sem þýðir kr. 46.29 pr. kg, og siðan
bætist á álagning og söluskattur.
Til samanburðar er flutningsgjald
með bil þessa leið kr. 25 - pr. kg. og
er þá allt talið (nema álagning og
söluskattur).
Hér hefði forstjóri Ríkisskips
sagt, að flutningsgjaldið væri kr.
2920,- eða kr. 20.86 pr. kg, en síðan
sleppt að minnast á uppskipunar- og
vörugjöldin á báðum stöðum, og
þar með sýnt frani á hve hagkvæmt
væri að flytja með skipunum.
Svona er hægt að slá ryki i augu
alntennings með þvi að slá frarn
aðeins hluta af raunverulegum
álögum.
F.f haldið væri áfrant santanburði,
sent er svo vinsælt, þá gleymir for-
stjóri Rikisskips þvi gjarnan, að
lyrirtækið er baggj á þjóðarbúinu.
nokkurs konar órnagi sem borgað cr
með. Það er þvi útgjaldamegin hjá
rikinu. Aftur á ntóti eru vöru-
flutningabilar stórkostleg lekjulind
l'yrir rikiskassann og eru því
tekjumegin.
Það hlýtur þvi að vera erfitt að
gera raunhæfan samanburð á tveim-
ur rekstrareiningum, þar sent önnur
sækir ómælt í hinn santeiginlega sjóð
en hin greiðir stöðugt nteira í hann.
Það mun láta nærri að ef ríkið felldi
niður álögur sínar á vöruflutninga-
bila, þá gætu þeir flutt vöruna fyrir
nokkru lægra gjald cn það sem gildir
með skipum í dag.
Hér langar mig til að skjóta inn
smá athugasemd við áðurnefnda
grein í Dagblaðinu 16/4, þar sem
A.Bj., blaðamaður, segir í greinar-
lok, að flutningsgjöld með Eimskip,
sem sé hlutafélag, sé sama og hjá
Rikisskip. Auðvitað eru flutnings-
gjöldin hin sömu, þvi að verðlags-
stjóri ákveður taxta og Eimskip
verður að hlíta þvi, en það er ekki
þar með sagt að þeir séu ánægðir með
hann og þessar siglingar beri sig, fjár-
hagslega.
Hlutverk Skipa-
útgerðarinnar
Eins og ég sagði áður þá eru
flutningaleiðir hverskonar, lífæðar
þjóðarinnar, og eiga því strand-
siglingar rétt á sér ekki siður en land-
flutningar. En þaðer engin glóra i þvi
að veita stórfé úr ríkissjóði til að
reyna að drepa niður gott ogvelvirkt
flutningakerfi sem hefur sýnt að það
••gétur annað flestu þvi sem af því er
krafist. Skipaútgerð ríkisins ætti ab
eiga og reka eitt gott vöruflutninga-
skip sem sigldi reglubundið kringum
landið, og væri aðalflutningur þess
ýmsar þungavörur, svo sem áburður,
l'óðurbætir, járn og timbur í stærri
förmunt. Síðan væri þessu skipi beint
lil þeirra staða sem einangraðir væru
hverju sinni.
Hugsanlegt væri einnig að Skipa-
útgerðin ætti minna skip, einskonar
flóabát, sem hægt væri að færa milli
landshluta eftir þörfum.
Með þessu nióti væri hægt að full-
nægja upprunalegu ntarkmiði Skipa-
útgerðarinnar, að sjá um þarfir
einangraðra byggðarlaga, sem ekki
liala aðrar santgöngur. Þá rnundi
enginn segja neitl þó einhverjar
krónur þyrfti árlega til að greiða
rekstrarhalla. Þetta væri eins og hver
önnur þjónusta, sem rikið léli af
hendi til alntennings, likt og lög-
gæsla, sern enginn hefur krafisl, að
skilaði efnahagslegum arði í reiðufé.
F.n melnaðargirni núverandi lor-
stjóra Skipaútgerðarinnar er alveg
stjórnlaus, og ég hélt að ég ætti ekki
eftir að vera samntála Guðjoni Teits-
syni, en þrátt fyrir ýmsa þráhyggju
virðist hann þó vita til hvers Skipaút-
gerðin var stofnuð.
Gleymska
spekinganna
Viðvíkjandi þeim áhrifunt, sem
flutningsgjöld hafa á almennt verðlag
i landinu, vil ég segja þelta.
Auðvitað hefur allur kostnaður
hverju nafni sem hann nefnist áhrif á
verðlag, og þvi hlýtur hált flutnings-
gjald að skapa hátt verðlag, sér-
staklega eins og álagningarreglur og
söluskattsákvæði eru í dag.
En orsökin fyrir háum flutnings-
kostnaði er heimatilbúin og stafar af
því, að sérfræðingar rikisins i fjár-
málum eru alltaf að taka tekjur
rikisins inn á milli i neyslulínunni, i
stað þess að taka þær á endanum.
Mjög líklegt er að þær tekjur, sem
rikið hefur i dag af vöruflutninga-
bilum, séu valdar að þó nokkrum
stigum i verðbólgunni í dag, vegna
þess livar þær eru teknar. Eitt dæmi
langar mig að taka:
Við gerum allt til að létta undir
með sjávarútveginum, vegna þess, að
hann gefur gjaldcyri i þjóðarhúið.
Við látum honum i té tollfrjálsa
báta og skip, tolllrjáls vciðarlari i>g
tæki. Siðan eru byggð liskvinnsluhús
með miklunt lánunt og styrkjum og
flest öll tæki tollfrjáls og undan-
þcgin söluskalti. Þetta lilur mjög vel
úl, og fjármálaspekingar rikisins
segja: Þið eigið að geta rekið þetta
með glans, þið búið við sama og
erlendir keppinautar. En gera
vinnslustöðvarnar það? Nei, þvi að
spekingarnir glcymdu aðalatriðinu,
flutningstækjunum. Fiskurinn
hoppar ekki sjálfur inn í vinnslu-
stöðina, flökin fara ekki sjálf i
frystiklefana, og þvi siður unt borð i
útflutningsfar. Til þessa alls þarl'
flutningatæki og þar nær rikið sér í
mjög þokkalegar tekjur, sent síðan
hækkar allt verðlag út úr viðkontandi
stöð, þannig að það þarf að fella
gengið til að hún geti starfað, og
skrúfan snýst. . . Hin ntikla árátta
embættismanna, þegar þeir eru að
leita að tekjumöguleikum fyrir rikið,
er sú að leggja álögur á framleiðslu-
tækin, í stað þess að taka sömu upp-
hæðir á endastöð, þar sem þær valda
ckki kcðjuverkandi álögum. Þelta
gildir unt öll ntöguleg tæki, t.d.:
grafan, sem grefur fyrir frystihúsinu,
25% tollur, 24% vörugjald 23.5%
söluskattur, (hliðstætt gjald erlendis
10% i heild). Vörubillinn, sem ekur
efninu, 30% tollur, 23,5%
söluskattur (erlendis samtals 10%):
I.yftarar og kranar 18%, 23.5%
söluskattur (erlendi-. 10 ). Þannig
mætti lengi lelja. Þessar álögur gera
það jafnframt að verkum, að ekki er
hægt að losna við altur úr landi
notaðar vinnuvélar, heldur verða þær
bara að grotna niður og fara í brota-
járn, löngu eftir að það var orðið
þjóðhagslega óhagkvæmt að reka
þær.
Ríkið veldur
verðbólgunni
Að öllu þessu samandrengu sést
að mesti verðbólguvaldurinn er rikið
og frekar einsýnir fjármálaráðgjafar
þess. Það mundi gefa ríkinu sömti
tekjur og það þarf í dag að innheimta
^ „Þessu er haldið að almenningi bæði af
forráðamönnum Félags ísl. bifreiðaeig-
enda, forustusauðum Skipaútgerðar ríkisins
og jafnvel ábyrgum opinberum aðilum.”
álögur sinar á endastöð, i stað þess að
vera að fálma inní neyslulínuna og
margfalda siðan allt á kostnað
almennings í landinu. Þetta er nú
orðinn nokkur útúrdúr frá aðal-
cfninu, þó það sé ein grein á sama
meiði.
Nú er óskað eftir þvi við al-
menning i landinu, að hann láti meira
i hina boinlausu hit Skipaútgerðar
rikisins til að byggja glæsileg skip.
sent helst geta ekki komið nema á
stærstu hal'nir landsins, vegna jsess
að þau þurfa meiri flutning en til er i
landinú til að geta borið sig. Og þelta
cr ckki gert með það í huga að lækka
vöruverð í landinu. Nei, það á að ná
öllunt vöruflutningum af bilunum, til
þess, að það geti orðið arðsamt að
reka Skipaútgerð ríkisins.
Þo ckki wcii notaðui nema hluti
af fyrirlutgu 'u lc til.ið' tta lögum af
landflutningum, þá d.vgði það til að
konta vöruverði niðui á lands-
byggðinni, niður fyrir skipaflutning,
jafnvel þó bara væri reiknað með þvi
sem kostar að flytja með skipum,
fyrir utan öll aukagjöld.
Það er því von inin, að al-
menningur vakni og ntótn'æli þvi að
'vera látinn greiða niður úr öðrunt
vasanunt bara til að það liti út l'yrir
að það þurfi minna að láta úr hinunt.
Einnig vil ég beina þvi til fjölmiðla
og ábyrgra blaðatnanna að þeir leitist
við að afla sér haldbelri upplýsinga
unt þessi ntál áðttr cn þeir kveða upp
slika dónta, sem ntátti lesa i Dag-
blaðintt 16/4 og langar i þvi
santbandi aftur að konta að ástæð-
unni fyrir þvi að fjöldi fólks treystir
enguni betur en vörunutningabíhim
lyrir flutningi sinum, þó að taxtar
virðist ha-rri en nteð skipunt við
fyrstu sýn Hvert haldið þið, að
flutningsgjaldið verði hjá kaupfélagi
úti a landi, sctn pantar 40 poka ai
hveiti l'ra Reykjavik, cn fær xvo
aðeins I heilan upp úr skipi, og fær
þau svör þegar kvartað er, ,,já, en
var þetta ekki tryggt”? Eða
kartöflufarmarnir, sent skipað er upp
á bryggjur i 10 til 15 stiga frosti og
látnir standa þar nteðan losun l'er
fram. Seni betur fer fækkar þessum
dæmum en það fylgir því alltaf visst
öryggi að vita, að það er sami maður
sent gengur frá vörunni við lestun
sem afltir sér frantan i viðtakanda á
cndastöð. Þeir þættir eru oft virði
ntargra króna, og verða jal nvel.þvgar
um viðkvænta vöru er að ræða. varl
nietnir til fjár.
Höfn i Hornafirði,
Björn Olafsson,
bifreiðarstjóri.