Dagblaðið - 19.03.1981, Blaðsíða 16

16
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 19. MARZ 1981.
Smári Geirsson, þrítugur Norðfirðingur:
Ritar sögu útgerðar og fisk-
vinnslu á Norðfirði
„Upphaflega var ætlunin að þetta
yrði saga tveggja fyrirtækja,
Samvinnufélags útgerðarmanna og
Síldarvinnslunnar h/f, en ég gerði
tillögu um að útvíkka þetta verkefni
og láta það spanna almennt útgerðar-
og fiskvinnslusögu Norðfjarðar,”
sagði Smári Geirsson, þrítugur
Norðfirðingur, í samtali við DB.
Smári vinnur nú að ritun sögu út-
gerðar og fiskvinnslu á Norðfirði.
Hann er þjóðfélagsfræðingur frá Há-
skóla íslands auk þess sem hann
hefur cand. mag. próf í stjórnmála-
fræðum frá háskólanum í Bergen. Þá
hefur hann einnig tekið próf i
uppeldis- og kennslufræðum frá HÍ.
Tveir þriðju hlutar
búnir
„Stjórnir fyrirtækjanna tveggja
Smári Geirsson: . . var skriðandi
í kjöllurum og um háaloft. .
fóru fram á það við mig haustiðl
1979, að ég tæki þetta verkefni að!
mér og átti upphaflega að stefna að
því að gefa ritið út á 50 ára afmæli.
Samvinnufélags útgerðarmanna árið
1982. Þrátt fyrir að verkið sé orðið
miklu viðameira en gert var ráð fyrir í!
upphafi er enn stefnt að því að gefai
það út á afmælinu og ætti það að|
vera hægt. Ég er búinn með mjögí
mikið, líklega 2/3 hluta verksins og
allflesta þætti sem mest vinna fer í
varðandi heimildasöfnun.
Ég .er ekki í þessu einvörðungu. Á
sl. vetri var ég við nám í Háskólanuml
og sinnti samtímis því heimilda-'
söfnun í Reykjavík. Hér í
Neskaupstað sinni ég kennslu með.
7 , . ;. ' i
Merkileg gögn í kjöllur-
um og á háaloftum
Heimildasöfnunin var mikil|
vinna. Hér heima var ég skríðandi i
kjöllurum qg um háaloft og fann
ýmis merkileg gögn sem menn héldu
að væru týnd og tröllum gefin. í
Reykjavík gat ég gengið að gögnum í
Landsbókasafninu og þjóðskjala-
safninu.
Þetta finnst mér sýna fram á
hversu mikilvægt er að til séu héraðs-
skjalasöfn — ýmis gögn eru í fórum
einstaklinga. Fór því miklu meiri tími
í þetta en þurft hefði að vera væri
hér héraðsskjalasafn.
Ég hef haft gott samstarf við.
ýmsa menn. Guðmundur Sveinsson
hefur safnað ómetanlegum
upplýsingum um alla vélbáta sem
héðan hafa verið gerðir út — fyrr og
síðar. Af þeim hef ég haft mikið:
gagn. Einnig hef ég haft mikið1
samstarf við Ögmund Helgason sagn-|
fræðing, sem er að vinna að ritunj
sögu Neskaupstaðar á vegum bæjar-i
félagsins.”
Smári var beðinn að segja stutt-
lega frá upphafi útgerðar á
Norðfirði.
Saltfiskverkun
hófst 1874
„Það má segja að fiskverkun og
útgerð hér hefjist ekki sem sjálf-
stæður atvinnuvegur fyrr en á
síðasta aldarfjórðungi síðustu aldar.
Það er ekki fyrr en árið 1874, sem
almennt er’þyrjað að verka saltfisk á
Austfjörðum og upp frá því tekur út-
gerðin mikinn fjörkipp. Menn fara
að hafa lifibrauð sitt af því að gera
út og verka fisk én áður var útgerð
aðeins til búdrýginda.
Eftir að saltfiskverkun hefst verður
hröð íbúafjölgun á Nesi við
Norðfjörð sem síðar var Neshreppur
og loks Neskaupstaður árið 1929.
Sem dæmi má nefna að árið 1880 búa
þar 70 manns, 175 árið 1895, 529 árið
1910 og árið 1930 búa 1118 manns í
Neskaupstað.
Stórveldi á
íslenzkan mælikvarða
Skýringin á því hvers vegna
KRISTJAN MAR
Norðfjörður byggist svo hratt upp
og verður stærsti þéttbýliskjarninn á
Austfjörðum er sú að hann liggur af-
ar vel að fiskimiðum og betur en
firðirnir í nágrenninu.
Hér settust að kaupmenn sem
ráku bæði fiskverkun og útgerð og
voru stórveldi á islenzkan
mælikvarða. Þeir fluttu hingað fólk
að sunnan fyrir aldamót. Þetta
volduga atvinnurekendaveldi
þjappaði launafólki saman.
Samvinnufélag útgerðarmanna er
stofnað árið 1932 til höfuðs
kaupmönnunum stóru, af smáút-
gerðarmönnum, sem verkuðu afla
sinn sjálfir. Tilgangurinn var að vera
ekki háðir kaupmönnunum með út-
flutning og öflun útgerðarvara.
Kreppan fór illa með kaupménnina
og báru þeir aldrei sitt barr eftir
hana.”
-KMU.
„Skýringin á þvi hvers vegna Norðfjörður byggist svo hratt upp og verður
stærsti þéttbýliskjarninn á Austfjörðum er sú að hann liggur afar vel að fiski-
miðum og betur en firðirnir! nágrenninu.” DB-myndir: KMU..
Átta KR-ingar
gegn níu Bretum
Þessi er líka komin frá Ellert:
Það var í landsleik gegn Eng-
lendingum snemma á sjöunda ára-
tugnum. Á þeim tíma mátti ekki
skipta inn á varamanni þótt einhver
meiddist. íslendingum gekk illa-og
áður en varði var staðan orðin 1—0
fyrir Englendinga. Seint í fyrri hálf-
leiknum misstu þeir mann út af vegna
meiðsla, en bættu samt við marki
fyrir hlé — aðeins 10 talsins.
í hálfleik varð mönnum tíðrætt
um stöðuna. Þetta hlyti að ganga
betur — þeir væru bara 10. í liðinu
voru m.a. 8 KR-ingar auk Rikharðs
Jónssonar af Skaganum og tveggja
annarra. í síðari hálfleiknum misstu
Englendingar annan mann út af og
voru þá aðeins 9 talsins en bættu
engu að síður við tveimur mörkum.
Eftir leikinn var hljóðið í
mönnum þungt og Ríkharður hafði á
or,ði hvernig þetta hefði eiginlega
getað farið svona. Ekki stóð lengi á
svari, og gall þá í Sveini Jónssyni,
KR-ing: „Hvað áttum við að gera, 8
KR-ingar á móti 9 Bretum? ”
Þrír bilaðir um
Hafnfirðinga
Voruð þið búin að heyra um
Hafnfirðinginn, sem hallaði sér upp
að steinvegg í heimabæ sínum?
Veggurinn lét undan — sá vægir
sem vitið hefur meira.
Fyrir skömmu hófu Hafn-
firðingar gegndarlausan innflutning á
sandi að því er við höfum bezt frétt.
Ætlunin mun vera að bora eftir olíu í
honum.
Svo var það löggan í Hafnarfirði,
sem dró fyllibyttuna um langan veg,
niður í Strandgötu og handtók hana
þar. Ástæðan var sú, að hún vissi
ekki hvort það var yfsilon í
Lynghvammi eða ekki, og vildi ekki
koma upp um stafsetningarfá-
kunnáttu sina.
Eitthvað
varð hann
að gera
Ellert Schram, ritstjóri Vísis,
getur verið spaugsamur i meira lagi
og það fengu gestir á 10 ára afmælis-
hófi Knattspyrnuþjálfarafélags
íslands að finna fyrir skömmu. Fór
ritstjórinn þar á kostum svo menn
engdust sundur og saman af hlátri.
Margir hverjir af því að þeir könn-
uðust lítillega við atvikin,' sem sagt
var frá. Við látum hér tvær litlar
sögur fljóta með.
Það var einhverju sinni fyrir
tæpum áratug að Ellert var ráðinn
þjálfari Sauðkræklinga. Hann var
varla kominn til staðarins er hann var
drifinn beint í leik og lenti í stórvand-
ræðum. Eftir aðeins 15 mínútna leik
var staðan orðin 4—0 and-
stæðingunum í vil og Ellert leizt
ekkert á blikuna enda aftasti maður í
vörn.
Rétt á eftir kom hár knöttur fyrir
markið utan af kanti. Mark-
vörðurinn kastaði sér með
geysilegum tilþrifum en knötturinn
silgdi engu að síður rakleiðis í netið.
Markmaðurinn stóð nefnilega fyrir
aftan markið!
Ellert gekk þá aftur fyrir markið
og spurði markvörðinn af hverju í
ósköpunum hann stæði þar. Kauði
varð vandræðalegur — vildi
greinilega ekki ljóstra leyndarmáli
sínu upp — en sagði svo þungbúinn:
„Ég nota nefnilega gleraugu, en vildi
ekki láta þig sjá það og var á leiðinni
að sækja þau.” Ellert gat sosum
alveg sætt sig við þessa skýringu, en
spurði síðan í sömu andránni af
hverju hann hefði verið að skutla sér.
„Nú, eitthvað varð ég að gera,
maður!”
sagði hann. „Heiðursgestir kvöldsins
hafa verið brúðhjón sem nýlega hafa
gengið í það heilaga. Þeim er boðið
upp á málsverð og á eftir höfum við
fengið þau til að taka þátt í Stóru
spurningunni, spurningaleik sem við
erum með.”
Þá sagði Halldór Árni að fastur
liður Dömustundanna væri stund í
stiganum. Meðal gesta sem hafa
troðið þar upp má nefna Texas tríó-
ið, Guðmund Ingólfsson jazzpian-
ista, Margréti Pálmadóttur, sem ný-
komin er frá söngnámi í Vínarborg,
og Josef Fung gítarleikari frá Hong
Kong.
„Við erum að vona að nú séum við
búnir að prufukeyra Dömustund-
ina,” sagði Halldór Árni. „Á næst-
unni ætlum við að auka á fjölbreytni
skemmtiatriðanna enn frekar. Hver
nýju atriðin eru verður bara að koma
í ljös, því að nógur er hugmyndalek-
inn milli skemmtistaðanna þó að við
förum ekki að segja frá því í blöðum
hvaða nýjungar eru á döfinni.”
Og að þessum orðum sögðum
glotti skemmtanastjórinn 1 Óðali for-
hertur á svip. - ÁT
Stóra spurnlngin er skemmtíatríði, sem vekur mikla athygll og kátínu á
Dömustundunum. Hár er spilaleikur ígangi. DB-myndir: Slg. Þorri.
Amundadóttír og Ævar Dungal og Alda Jónsdóttír og Helgi Steingríms-
son.
DÖMUSTUNDIRNAR
HAFA HLOTIÐ MJÖG
GÓÐAR UNDIRTEKTIR
— rætt við Halldór Árna Sveinsson skemmtanastjóra
ogplötusnúð íóðali
„Við höfum nú staðið fyrir svo-
kölluðum Lady’s Nights eða Dömu-
stundum, eins og við kjósum að kalla
það, þrjá síðustu sunnudaga. Þessi
kvöld hafa mælzt mjög vel fyrir, svo
að við ætlum að halda áfram í þeim
dúr. Þó ekki nema annað hvert
sunnudagskvöld, en vera með grisa-
veizlur á móti,” sagði Halldór Árni
Sveinsson skemmtanastjóri og plötu-
snúður veitingahússins Óðals.
Halldór sagði að dagskrá Dömu-
stundanna væri að sjálfsögðu mest
miðuð við konur þær sem leggja leið
sína á veitingastaðinn. „Yfirþjónn-
inn býður öllum konum upp á drykk
þegar þær -koma — karlarnir verða
reyndar oft ærið skrýtnir á svipinn
þegar þeim er ekki boðið neitt. — Þá
höfum við fengið blómabúðina
Burkna til að skreyta Silfurdollara-
klúbbinn og gefa konum blóm,”