Dagblaðið - 10.04.1981, Blaðsíða 10

BIAÐID
fijálst, óháð dagblað
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Aðstoðarritstjóri: Haukur Helgason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjórnar: Jóhannes Roykdal.
íþróttir: Hallur Símonarson. Monning: Aðalsteinn Ingólfsson. Aðstoöarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrlmur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karlsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Atli Rúnar Halldórsscn, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig-
urðsson, Dóra Stefánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Gisli Svan Einarsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga
Huld Hákonardóttir, Kristján Már Unnarsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnloifsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurðsson, Sigurður Þorri Sigurðsson
og Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorloifsson. Auglýsingastjóri: Már E.M. Haildórs-
son. Dreifingarstjóri: Valgerður H. Sveinsdóttir.
Ritstjórn: Síðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur: Þverholti 11.
Aðalsími hlaðsins er 27022 (10 línur).
Sotning og umbrot: Dagbluðið hf., Síðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hfi, Síðumúla 12. Prentun:
Árvakur hf., Skeifunni 10.
Áskriftarverð á mánuði kr. 70,00. Verð í lausasölu kr. 4,00.
Húnerennofdýr
Brýnt er orðið að reisa nýja flugstöð
fyrir millilandaflugið frá Keflavíkur-
velli. Gamla brunagildran, sem nú er
notuð, er á hernaðarsvæði og sýnir
ferðamönnum engan veginn það andlit
íslands, sem við teljum æskilegt.
Stórhugur undirbúningsaðila hefur
tafið framgang nýrrar flugstöðvar. Þeir hafa jafnan
verið að hanna of stórar og of dýrar stöðvar, þótt þær
hafi farið minnkandi og smám saman færzt nær raun-
veruleika íslenzks millilandaflugs.
Sú tillaga, sem nú hefur verið kynnt, er enn of dýr í
framkvæmd, jafnvel þótt undirbúningsaðilar segist
vera komnir niður í raunhæft lágmark. Enda sparast
lítið á minnkun, sem felur í sér færslu útveggja inn
fyrir burðarsúlur.
Tillagan er þó engan veginn ónýt. Sá ótti hefur
reynzt ástæðulaus, að hönnunina mundi skorta stíl-
bragð, er hæfi fyrsta húsi, sem ferðamenn sjá, þegar
þeir koma til landsins. Tillagan sýnir raunar fallega
flugstöð.
Hönnuðir hefðu mátt taka meira tillit til veðurfars á
Keflavíkurvelli með því að gera farþegum kleift að fara
í og úr áætlunarbílum innanhúss. Að öðru leyti er ekki
augljós neinn galli á hönnuninni, nema framkva mda-
kostnaðurinn.
Millilandaflugið er komið niður í eina til tvær
áætlunarferðir á dag, auk nokkurs leiguflugs. Þar á
ofan er skynsömum mönnum ljóst, að Luxemborgar-
flugið er dauðvona, jafnvel þótt ráðamenn haldi
krampataki í fortíðina.
Ekki virðist fráleitt að gera ráð fyrir afgreiðslu
tveggja venjulegra, íslenzkra þota á nokkurn veginn
sama tíma eða einnar risaþotu, þannig að rúm geti
verið fyrir 500—600 farþega í flugstöðinni á einum og
sama tíma.
Gerist þau undur, að millilandaflugið magnist um
allan helming í framtíðinni, ætti Flugleiðum að reynast
auðvelt að dreifa brottfarar- og komutímum á þann
hátt, að flugstöðvarrýmið nýtist betur en er í núverandi
flugstöð.
Það er hreint og beint óskiljanlegt, að flugstöð fyrír
íslenzkt millilandaflug þurfi að kosta tæpar 500 millj-
ónir nýkróna á núverandi verðlagi. Því verður ekki
trúað, að þetta sé hin raunhæfa lágmarkstala.
Þetta er nokkurn veginn sama upphæð og mundi
fara í að koma innanlandsvöllum í sómasamlegt horf
og byggja á Sauðárkróki varaflugvöll fyrir millilanda-
flugið. Þetta er helmingur af allri fjárfestingarþörf
ríkisins í flugmálum!
Að vísu má ekki gleyma, að Bandaríkjastjórn hyggst
greiða til smíðinnar fasta upphæð, sem nemur hálfum
áætluðum kostnaði, og bera allan kostnað af aðkomu-
leiðum flugvéla og bíla að flugstöðinni. Þessi hlutdeild
skiptir miklu.
Eftir stendur tæplega 150 milljón nýkróna
kostnaður ríkisins. Það er of há tala, en væri þolanleg,
ef við værum í því tímahraki, að Bandaríkjamönnum
væri að snúast hugur. í slíku tímahraki erum við ekki
enn, þótt síðar geti orðið.
Rétt er að gera í alvöru enn eina atrennu að því að
minnka flugstöðina niður í raunverulegar þarfir og
stefna að því að geta hafið framkvæmdir á næsta ári í
góðri samvinnu við stjórnvöld í Bandaríkjunum.
Hafa verður þó jafnframt að leiðarljósi, að smiði
flugstöðvarinnar verði ekki á nokkurn hátt til að tefja
bráðnauðsynlegar framkvæmdir til aukningar öryggis í
innanlandsflugi.
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 10. APRÍL 1981.
Baldur Hjaltason
skrifar frá Japan
Vinnan er hornsteinninn i lifi flestra Japana og hollusta þcirra við fyrirtækin er mun mciri en gengur og gerist í Evrópu.
Fyrírtæki eru
fjölskyldur
—Æviráðningar í Japan
honum laun í sex mánuði eftir að
hann hættir, sem aðlögunartima.
Annar möguleikinn er að vinna til
sextugs og hætta þá og í því tilviki
ýtir fyrirtækið ekki undir starfs-
manninn að fara út í einkarekstur
enda eiga þeir sem ná 60 ára aldri rétt
á ellilffeyri frá ríkinu. Aftur á móti
býður Matsushita þessum starfs-
mönnum upp á endurráðningu í dótt-
urfyrirtæki sitt sem nefnist Matsu-
shita fjölskyldufyrirtækið, og þá á
lægri launum. Sem dæmi um hvaða
störf þessir starfsmenn myndu inna
af hendi þá má nefna viðhald á þeim
tugþúsunda vélasamstæða sem eru í
verksmiðjum Matsushita. Þetta eru
yfirleitt íétt og einföld störf sem
henta vel fullorðnu fólki sem hefur
ekki lengur fulla starfskrafta.
Fœstir taka sumarfrí
Þriðji möguleikinn er ekki öllum
opinn og á aðeins við starfsmenn i
ákveðnum stöðum. I því tilviki er
starfsmönnum gefinn kostur á að
halda sínu gamla starfi til 65 ára
aldurs en með sveigjanlegri vinnu-
tíma og/eða vinna hluta úr degi.
Vinnan er yfirleitt hornsteinn í lífi
flestra útivinnandi Japana, a.m.k.
þeirra af eldri kynslóðinni. Hollusta
starfsmanna við fyrirtækin er næsta
ótrúleg, a.m.k. fyrir flesta Vestur-
landabúa. Fæstir starfsmenn taka
lengra sumarfrí en 2—3 daga þótt
þeir eigi rétt á 12—20 dögum á full-
um launum Það að taka frí til að
ferðast eða skipta um umhverfi telja
þeir að sé sama og að svíkjast undan
skyldum sínum við fyrirtækið og
samstarfsmenn sína. Jafnvel stór-
fyrirtæki eins og Toyota ýtir nú undir
starfsmenn sína að taka lengra
sumarfrí en það hefur litil áhrif, svo
rótgróin er hollustan.
Á hinn bóginn gera fyrirtækin
mikið fyrir starfsmenn sína. Matsu-
shita hefur t.d. að markmiði að allir
starfsmenn þess eigi húsnæði yfir
höfuðið 35 ára að aldri. Til að firra
starfsmanninn fjárhagsáhyggjum
vegna húsnæðiskaupanna (sem einnig
myndu minnka afköst hans) þá veitir
fyrirtækið hagstæð langtímalán og í
sumum tilvikum lætur það starf-
mönnum í té húsnæði sem þeir geta
búið í til æviloka á lágri leigu.
Fyrirtækið gleymir ekki heldur
þeim starfsmönnum sem eru komnir
á eftirlaun. Það býður upp á nám-
skeið og fyrirlestrahald um ýmis mál-
efni og síðast en ekki sist er þeim
boðið reglulega til fyrirtækisins þar
sem þeim er skýrður gangur mála og
þar sem þeir hitta gamla vini og
kunningja meðal starfsmanna.
B.H.
Vinnan göfgar manninn hefur
löngum þótt gott og gilt máltæki.
Hvernig litist þýr á það, lesandi
góður, að hætta að vinna 55 ára og
fara á eftirlaun? Þannig er kerfið i
Japan. Um æviráðningu er að ræða
hjá flestum fyrirtækjum og er því
næsta ómögulegt að fá aðra vinnu
fyrir þetta fullorðna fólk og ef það
tekst þá er um umtalsverða lækkun í
launum að ræða. Þótt umrætt starfs-
fólk vildi með glöðu geði vinna
lengur hjá sama fyrirtæki hefur það
ekki átt þess kost. Ein af ástæðunum
er að hér er borgað eftir aldri en lítið
tillit tekið til menntunar eða reynslu.
Þeim mun lengur sem viðkomandi
vinnur hjá fyrirtækinu, þeim mun
hærri laun þiggur hann. Hefur fyrir-
tækjum þótt borga sig að setja starfs-
menn sína á eftirlaun þegar þeir ná 55
ára aldri og ráða síðan ungt fólk í
stöðurnar á lágum byrjunarlaunum.
Á undanförnum árum hefur einnig
hlutur kvenna á vinnumarkaðnum
aukist umtalsvert og hafa fyrirtæki
hér verið mjög fús á að ráða þær i
vinnu bæði vegna þess að enn þiggja
þær lægri laun en karlmenn og svo
hætta þær störfum þegar þær giftast
sem er áður en þær komast í hálauna-
flokkinn. Þess ber að geta að óal-
gengt er að húsmæður stundi störf
utan heimilis.
Hækkun eftirlaunaaldurs
Á undanförnum árum hafa jap-
önsk verkalýðsfélög lagt aukna
áherslu á að fá hækkaðan eftirlauna-
aldurinn upp i 60 ár en þá á fólk rétt á
ellilífeyri. Þessi þrýstingur hefur
orsakað að æ fleiri fyrirtæki gefa
starfsmönnum sínum kost á að vinna
til sextugs. Stáliðnaðarfyrirtæki og
járnbrautarfélög í einkaeign riðu á
vaðið og talið er að 1985 muni um
helmingur japanskra fyrirtækja hafa
fylgt i kjölfarið. Sum fyrirtækin
Tokyo, höfuðborg Japans.
ganga enn lengra. Tökum sem dæmi
Matsushita samsteypuna í Osaka sem
er betur þekkt fyrir framleiðslu sina
undir vörumerkjunum National,
Panasonic og Tachnics. Þegar árið
1972 buðu þeir starfsmönnum sínum
að vinna til sextugs og í sumum tilvik-
um til 65 ára aldurs. Samt sem áður
er meðalaldur starfsmanna fyrir-
tækisins aðeins 31 ár en mun þó 1990
verða kominn upp í 37 ár.
Matsushita setti á laggirnar nefnd
til að útbúa tillögugerð um breyttar
reglur um eftirlaunaaldur og sátu í
nefndinni fulltrúar starfsmanna og
stjórnendur fyrirtækisins. Lausnin
sem nefndin setti fram var eftirfar-
andi. Þegar starfsmaðurinn nær 55
ára aldri getur hann valið úr þremur
möguleikum. í fyrsta lagi getur hann
hætt og leitað sér að annarri vinnu.
Ef hann hefur áhuga á að fara út í
einkarekstur greiðir fyrirtækið