Dagblaðið - 10.04.1981, Blaðsíða 11

/V
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 10. APRÍL 1981.
Þann 24/3 skrifar Gunnar Bender
athyglisverða kjallaragrein í DB.
Gunnari hefur farið fram frá því að
ég síðast sá grein eftir hann á prenti í
Vísi þegar sú fræga vika gegn vímu-
gjöfum var í gangi. Hann er að vísu
nokkuð fljótur að fullyrða um hlut-
ina án þess að fótur sé fyrir full-
yrðingum hans. Hann segir t.d. að
undirritaður vilji gefa kannabisefni
frjáls á íslandi. Þetta er nú reyndar
ekki alveg rétt en reyndar ekki alveg
rangt heldur.
Það er þó greinilegt að Gunnar
hefur ekki haft fyrir því að kynna sér
málin ofan í kjölinn í sambandi við
þessa fullyrðingu sína og því kastar
hún óneitanlega rýrð á annað sem
hann segir. Til þess að leiðrétta mis-
skilning Gunnars í eitt skipti fyrir öll
vill undirritaður taka fram eftirfar-
andi: Undirritaður er ekki með-
mæltur afþreyingarnotkun lyfja af
neinu tagi. Undirritaður áiítur það
hins vegar einkamál hvers og eins
hvað einstaklingurinn gerir við eða
fyrir sjálfan sig svo framarlega sem
sýnt þyki eða sannað að viðkomandi
skaði hvorki sjálfan sig né aðra.
Undirritaður vill ekki lögleiðingu
kannabisefna hér eða annarsstaðar
en álítur að það sé ekki til bóta að
refsa fyrir eigin neyslu slíkra efna.
Hugsanlegt væri að láta misnotendur
á endurhæfingar- eða fræðslunám-
skeið um viðkomandi efni. Undirrit-
aður álítur að neysla vímugjafa til af-
þreyingar sé sjúkdómseinkenni, þ.e.
geðveila eða persónuleikaóreiða, eða
bendi til þess að neytandi eigi við.
félagsleg vandamál að stríða. Undir-
Gunnar Bender og
hollenzka kerfið
ritaður leggur áherslu á að þarna sé
um einkenni en ekki orsök að ræða.
Undirritaður álítur það ekki sjálfsagt
mál að refsa fyrir persónuleikaóreiðu
eða félagsleg vandamál. Þetta er það
sem undirrituðum finnst persónulega
og prívat eins og þar stendur.
En hvað er til ráða? Gunnar bendir
réttilega á að ástand mála í
kringum okkur sé orðið ískyggilegt
og er þá vægt til orða tekið. Hann
bendir á Danmörku og veltir fyrir sér
hvort ástandið hér verði kannski eitt-
hvað svipað. Ég get rétt ímyndað
mér að svo geti orðið áður en við
vitum af ef áfram er haldið á sömu
braut og hingað til hefur verið gert.
En hvað getum við lært af öðrum
þjóðum: Hvað getum við lært af t.d.
Hollendingum?
Hollenska kerfiA
Árið 1973 var Amstérdam orðin
miðstöð eiturlyfjadreifingar áVestur-
löndum. Hér er' átt við öll lyf.
Heróinneysla hafði stóraukist og
,,Nú er ég ekki að halda því fram að við
hér á íslandi eigum að taka upp svona
kerfi, en það hefur sýnt sig að það kerfi sem
við höfum hefur ekki skilað þeim árangri
sem æskilegur væri. ”
neytendur urðu stöðugt yngri og
yngri. Ástæður fyrir því að Amster-
dam varð fyrir valinu eru sjálfsagt
margar en tvær þær helstu eru aukin
harka frönsku lögreglunnar sem fór
eftir ábendingum og hafði samvinnu
við DEA (Drug Enforcement Ad-
ministration) í-USA. Hverri heróín-
verksmiðjunni af annarri í Marseilles
var lokað og eigendur flæmdir úr
landi. Hin ástæðan kann að vera sú
að Amsterdam var stresslaus borg og
vinaleg og íbúar áð öllu jöfnu lög-
hlýðnir og þar af leiðandi fremur
hæg og umburðarlynd löggæsfa. Nú
til að gera langa sögu stutta: Eftir
mikil blaðaskrif um málið þar sem
hver vísaði á annan og allir vildu
komast hjá því að taka ákvörðun i
málinu er það Amsterdam Tourist
Board (Ferðamálaráð Amsterdam)
sem rís upp og segir að ástandið sé
orðið óþolandi. Svo og svo miklir
peningar tapist vegna þess að túrist-
amir með peningana fari annað þar
sem þeir þurfi ekki að horfa upp á
neytendur sprauta sig á götunni. Og
nú var brugðið við hart og títt. Eftir-
farandi kerfi var komið á eftir
nokkrar vangaveltur og heilabrot: í
félagsmiðstöðvum og unglingasam-
komustöðum má starfa einn sölu-
maður sem selur kannabisefni yfir
borðið (t.d. í Melkveg, Kosmos og
Paradisio). Þessi sölumaður lofar að
selja eingöngu kannabisefni og nýtur
verndar starfsfólks og lögreglu
meðan hann heldur það loforð. Ef
ekki er hann tekinn og sviptur emb-
Kjallarinn
Þorsteinn Ú. Björnsson
ætti. Allir aðrir sölumenn sem koma
inn á hans svæði eru umsvifalaust af-
hentir lögreglu. Rökfræðin í þessu
kerfi er augljós. Með því að tryggja
neytendum kannabisefna vímugjaf-
ann sinn tiltölulega áhættulaust
(kannabis er ennþá ólöglegt og það er
hægt að refsa fyrir neyslu þótt það sé
ekki gert) getur löggæsla einbeitt sér
að öðrum og hættulegri efnum.
Árangurinn hefur i einu orði sagt
verið lygilegur. í dag þarf venjulegur
ferðamaður a.m.k. að leita töluvert
VIÐ VIUUM SVOR
Enn er reitt til höggs í Helguvíkur-
málum, en ekki jafn hátt sem fyrr. í
desember þegar tankamálin voru i
hámæli, var talað um fjórföldun, eða
krafa ‘ um 200 þúsund rúmmetra
geymslurými í nýjum tönkum í
Helguvík. Vilhjálmur Jónsson for-
stjóri Olíufélagsins hf. lýsir þá yfir í
málgagni okkar Ólafs Jóhannes-
sonar, Tímanum, miðvikudag 17.
des. 1980 að slíks gerist ekki þörf
fyrir þá starfsemi sem nú er á Kefla-
víkurflugvelli. Orðrétt: „Maður
hlýtur að spyrja: „Hvers vegna? Það
er ekki þörf fyrir svona mikið geyma-
rými fyrir þá starfsemi sem nú er á
Keflavikurflugvelli.” Vilhjálmur
Jónsson sagði ennfremur: „Því
hlýtur þetta aukna geymslurými að
vera hugsað sem einhvers konar vara-
birgðastöð fyrir Norður-Atlantshaf-
ið. Nato og Bandaríkjastjórn byggði
á sínum tíma birgðageymslu í Hval-
firði. Það hélt ég að væri varabirgða-
stöð fyrir þetta svæði. Þvi vaknar sú
spurning: Á að byggja þarna aðra
varabirgðastöð? Eins er mér til efs,
að þarna sé um rétta staðsetningu að
ræða. Slík stöð yrði að mínu mati of
nálægt þéttbýlinu ef hún risi f Helgu-
vík.” Hér lýkur tilvitnun í viðtal við
Vilhjálm Jónsson forstjóra Olíu-
félagsins hf., en það eru fleiri sem
spyrja en Vilhjálmur og það er greini-
lega efasemdartónn í spurningum
hans og svörum sem hann gefur
fyrirspyrjanda. En að ekki sé jafn
hátt reitt til höggsins nú og fyrr eru
ummæli Ólafs Jóhannessonar á þingi
3. apríl, að nú væri farið fram á 66%
aukningu á geymslurými olíu sem
koma á upp í Helguvík. En hér koma
í hugann orð Magnúsar Kjartans-
sonar sem hann skrifaði í tímarit eitt
1. maí 1979, að það sem vestur-
heimska stórveldið næði ekki í einum
áfanga því yrði náð smám saman
eins og sannast nú í Helguvíkurmál-
inu.
En það er ekki aðeiris Vilhjálmur
Jónsson eða undirr. sem spyrja,
þjóðin öll hlýtur að spyrja hvað er
verið að flækja okkur inn í og hvert
stefnirmeð þessa svokölluðu eftirlits-
stöðíKeflavík.
Þeirri spurningu hefur ekki verið
svarað og við eigum heimtingu á þvi
að fá svar, ef ekki frá Ólafi Jóhann-
essyni þá frá ríkisstjórninni og þá
hvort henni sé yfirleitt kunnugt um
ráðagerðir Bandaríkjamanna og
Ólafs Jóhannessonar og ekki er
lengur stætt á því, að svarið sé alltaf
út í hött, svo sem skýrsla. sú sem út
kom um daginn frá utanríkisráðu-
neytinu. Þar er ekkert sagt um hvað
sé í bígerð og til dæmis gerð grein
fyrir nauðsyn á auknu tankarými,
sem menn telja ekki vera sem gerst
þekkja, miðað við núverandi að-
stæður.
Leyniplögg?
Miklum pappir hafa menn eytt
undanfarið til skrifa um svokallað
leyniplagg sem upp komst um
daginn. Vera kann að þessi uppljóstr-
un hafi verið og sé einhver vatnsdreit-
ill á myllu stjórnarandstæðinga, en
það skiptir auðvitað litlu máli miðað
við stærð þess máls sem þarna fylgdi,
þ.e.a.s. að hluti stjórnarliðsins hafi
neitunarvald í ágreiningsmálum sem
koma til kasta rikisstjórnarinnar, þar
á meðal í herstöðvamálinu. Annað
hvort hlýtur svo að vera, að enginn
ágreiningur sé um mál innan
stjórnarinnar ellegar hitt, að ekkert
mál þyki svo mikilsvert sem þar er af-
greitt að taki því að leggja það fyrir
stjórnina í heild. Þetta er augljóst
eftir lestur og áheyrslu þeirra svara
sem ráðherrar hafa gefið. En það
mun nokkuð víst, ef að likum lætur
og eitthvað hefur verið að marka orð
manna fyrri, að innan stjórnarinnar
séu menn, sem líti á herstöðina í
Keflavík sem andvaragest, og hafi því
verið gerður ákveðinn fyrirvari í sam-
bandi við herstöðvamálið, hvað sem
við köllum hann, eða í hvaða búning
hann hefur verið klæddur. Það skipti
máli, að svo hafi verið um hnúta
búið, enda þótt krafan hafi komið
frá Alþýðubandalaginu, þá varðar
okkur um það herstöðvaandstæðinga
í Framsóknarflokknum og öðrum
flokkum að krafa slík sé sett fram.
Menn getur greint á um.mál, fiokks-
pólitískur línudans er mér ekki að
skapi. Ég hef fylgt þeirri stefnu í
herstöðvamálinu sem Alþýðubanda-
lagið hefur boðað og reyndar Fram-
sóknarflokkurinn einnig, og vitnast
þar til margra stjórnmálayfirlýsinga
og siðast frá 1978, þar sem því er lýst
yfir að markmið Framsóknarflokks-
ins sé að herinn hverfi úr landi og
einnig varað alvarlega við því, að
herinn sé gerður að féþúfu.
Alvöruskýrsla
Nú er því komið að þeim þætti
málsins, að utanrikisráðherra gefi
ríkisstjórninni og þjóðinni alvöru-
skýrslu um gang mála í Kefiavík,
A „Þjóðin öll hlýtur að spyrja, hvað er
verið að flækja okkur inn í og hvert
stefnir með þessa svokölluðu eftirlitsstöð í
Keflavík.”
_ atti/XTII
að m
GEYMbliU lœ-rr
um HelguvlKumiitlU..
Vþ%ir úm óí’r'íöKJun tr* Vjjhj*1, hU
nUverandi g.V,r‘5lury?'1; Mmtali vií Tlmann i 9*
ÍAaöur tilvtur a» spyria. -----
im svokallaö
vikurmil.
hljUjt Þ**t» ein-
ryml *b ”” ,,r.biríöeel“»
f”” >N*r»ur**tl..fb.|itJ
geymslu l
SSHíWK
stjóri Oliutólagsins. r*
um ll.iri ÞatKj^1
blaðinu 1 <
áður en hann getur náð sér í heróín
og mér er tjáð af mönnum sem hafa
kynnt sér þessi mál frá fyrstu hendi
að miðstöð eiturlyfjadreifingar í
Evrópu sé aftur komin til Marseilles.
Þetta segir óneitanlega sína sögu.
Nú er ég ekki að halda þvi fram að
við hér á íslandi eigum að taka upp
svona kerfi en það hefur sýnt sig að
það kerfi sem við höfum, hefur ekki
skilað þeim árangri sem æskilegur
væri. Það eru sjálfsagt ýmsar ástæð-
ur fyrir því og verða ekki tíundaðar
hér. Mér er nær að halda að kerfið
sem slíkt sé ekki nógu gott. Þeir sem
vinna að framkvæmd þess hér, þ.e.
Fíkniefnalögreglan og Fíkniefna-
dómstóll, gera sjálfsagt sitt besta. Því
er það að S.E.L.F., sem undirritaður
telst málpípa fyrir, hefur óbeint
varpað fram þeim spurningum hvort
ekki væri kominn tími til þess að
staldra við og athuga sinn gang.
Hvernig væri það að Alþingi skipaði
nefnd til að kanna þessi mál? Mér
dettur í hug að í þessari nefnd gætu
setið 2 menn frá dómsmálaráðuneyt-
inu, 2 frá heilbrigðisráðuneytinu, 2
frá menntamálaráðuneytinu, félags-
ráðgjafi, 1 SÁÁ maður og e.t.v. 1 frá
S.E.L.F. f öllu falli yrði Self boðið
og búið að aðstoða slíka nefnd á all-
anhátter hún vildi.
Ég held þér væri nær, Gunnar
minn Bender, að styðja við Self, því
okkUr gengur gott eitt til, fremur en
að vera með fullyrðingar um einstaka
meðlimi í blöðum. Við vitjum líka
fræða og okkur vantar fólk sem vildi
fara t.d. í skólana með fyrirlestra um
þá áhættu sem allri afþreyingarlyfja-
notkun fylgir.
Þorsteinn Ú. Björnsson,
c/o SELF.
..............-....
Kjallarinn
Finnbogi
Hermannsson
hvað Bandaríkjamenn fari raunveru-
lega fram á, og hver sé hans af-
dráttarlausa skoðun í því máli. Það
er ekki alvöruskýrsla um utanríkis-
mál að vísa til Eystrasaltslanda eftir
strið og því sem þar gerðist fyrir
fjörutíu árum. Þær lummur erum við
búin að fá uppbleyttar og bakaðar
aftur og aftur i Morgunblaðinu í
þrjátíu og fimm ár. Þjóðin er ekki að
spyrja um það, ekki heldur um hnatt-
stöðu íslands, hún er kennd börnum
um tíu ára aldur eða svo. Við erum
að spyrja um og viljum fá það á
hreint hvort verið sé að þræða okkur
upp á spjótsodda Ronald Reagans og
félaga. E.t.v. eru einhverjir reiðu-
búnir að láta stegla sig þar, en ég geri
ekki ráð fyrir að það sé meirihluti
íslendinga og hvorki ég eða þú sem
þessar línur lest. Þess vegna ætla ég
að vona, að menn hristi af sér deyfð-
ina og sofandaháttinn og taki her-
stöðvamálið til athugunar og endur-
skoðunar, ekki síst í ljósi þeirra
hörmunga sem sjónvarpið sýndi
okkur um daginn frá Hírósíma 1945.
Finnbogi Hermannsson
varaþingmaður.