Dagblaðið - 21.04.1981, Blaðsíða 10

10
I
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 21. APRÍL 1981.
ErSent
Erlent
Erlent
Erlent
D
f------ ' ----------
Olszowski er maður
að skapi Kremlverja
—Talið að Brésnef vilji að Olszowski leysi Kania af hólmi
sem formaður pólska Kommúnistaf lokksins
Fréttaskýrendur hafa velt því fyrir
sér, hvers vegna Stefán Olszowski
hafi verið fyrir pólsku sendinefndinni
á aðalfundi tékkneska Kommúnista-
flokksins í Prag um daginn, og hver
hefur oröið árangurinn af fundi
Olszowski og Leonid Brésnef þar.
Olszowski er sem kunnugt er í
fararbroddi harðlínumanna innan
pólska Kommúnistaflokksins.
Siöustu vikur hefur verið bent áhann
sem eins konar erindreka Kremlverja
í Varsjá. Ýmsir telja, að ráðamenn i
Moskvu vilji að hann taki við af
Kania sem leiðtogi Kommúnista-
flokksins. t Póllandi hefur það
raunar verið opinbert leyndarmál í
mörg ár, að Stefan Olszowski hefur
ekkert á móti þvi að komast á topp-
inn.
Ferill Stefans Olszowski innan
pólska Kommúnistaflokksins hefur
veriö mjög skrykkjóttur. Hann hefur
ýmist verið þar í toppstöðum eða
haf nað úti í yztu myrkrum.
Árið 1970 tók hann sæti i stjóm
landsins og árið eftir varð hann utan-
rikisráðherra. Fimm árum siðar fékk
hann i staðinn lykilstöðu innan
flokksins og bar þar ábyrgð á fjár-
málunum.
1 þeirri stöðu kom hann fram sem
frjálslyndur maöur. Hann varaði þá-
verandi flokksformann, Edward
Gierek, mjög við þróuninni í lok átt-
unda áratugarins. Hann hélt þvi
fram, að umfangsmiklar efnahagsúr-
bætur væru algjör nauðsyn. En
Gierek fór ekki að ráðum hans og
fyrir andstöðu sína var Olszowski
sendur til Austur-Berlínar sem sendi-
herra.
Það var ekki fyrr en verkföllin hóf-
ust í ágúst á síðastliðnu ári, aö
Olszowski var kallaður heim á nýjan
leik. 24. ágúst tók hann á ný sæti í
stjórn landsins. Þá réöst hann þegar á
Gierek fyrir mistök hans í efnahags-
stjóm landsins og kom fraíh ítm
mikill umbótasinni. Hann las upp af
Pólska lögreglan við myndatöku I fundasal Kommúnistaflokksins.
„Eftir fjögurra til fimm daga allsherjarverkfall mun Pólland eklti lengur vera til
sem sósialiskt riki,” segir Olszowski.
lista umbætur sem hann taldi nauð-
synlegar tU aö foröa Póllandi frá
þeim erfiðleikum sem áframhaldandi
verkföll hefðu f för með sér.
Þá var mjög rætt um Olszowski
sem hugsanlegan eftirmann Giereks.
Sú hugmynd strandaöi einkum á þvi,
að taUð var mjög ótrúlegt, að ráða-
menn í Moskvu gætu sætt sig við
hann. í dag er þessu þveröfugt farið.
Stefan Olszowski hefur nú sýnt
nýja hlið á sér. Hann fer ekki dult
með það, að hann er ókrýndur leið-
togi harðlinumanna innan pólska
Kommúnistaflokksins.
Hann hefur gagnrýnt harðlega sið-
asta samkomulag Einingar og pólsku
stjórnarinnar. Að hans mati var hið
eina jákvæða við það samkomulag,
að komist var hjá allsherjarverkfaUi.
„Eftir fjögurra til fimm daga alls-
herjarverkfall mun PóUand ekki
iengur vera tU sem sósíalískt riki,”
sagði Olszowski.
Síðan réðst hann á bændur fyrir að
vilja stofna óháð verkalýðsfélög.
Slíkt sagði hann, að mundi leiða til
þess að nýr pólitískur flokkur yrði til
í dreifbýUnu. Við það væri ekki hægt
að sætta sig. Hann notaði einnig
tækifærið til að svara „röngum ásök-
unum” um andsemítisma í Póllandi.
„Slíkt hefur aldrei þekkzt í pólska
Kommúnistaflokknum,” sagði
Olszowski og virtist hafa gleymt of-
sóknunum á hendur Gyðingum árið
1968 þar sem hann átti þó stærstan
hlut að máU ásamt hershöfðingjanum
Miecyslaw Moczar.
Olszowski var kallaður heim úr útlegð
í ágústmánuði síðastliðnum.
Talið er, að Brésnef hafi viljað
nota tækifærið í Prag til að ráðgast
við þennan stuðningsmann Sovétríkj-
anna og fá skoðun hans á framvindu
mála i Póllandi. Hver niðurstaða þess
fundar hefur orðið er ekki vitað.
Frá og með 1. janúar 1981 skulu
konur sem vinna sérstaklega erfiö og
hættuleg störf, leystar frá þeim störf-
um, segir i ályktun Ráðherranefndar
Sovétrikjanna og Miðstjórnar verka-
lýðshreyfingarinnar. Jafnframt var
birtur listi yfir slík störf (alls 460
starfsgreinar), sem taldar eru erfiðar
og hættulegar heilsu kvenna, þar sem
þær skulu ekki starfa lengur. Þetta
var gert í samráöi við heUbrigðis-
málaráðuneyti Sovétríkjanna.
Þessar upplýsingar frá Sovétríkj-
unum hafa veriö mjög til umræöu I
vestrænum fjölmiölum, einkum í
Skandinavíu, þar sem um þær var
fjallað eins og um væri að ræða mis-
munun kynjanna á vinnumarkaðin-
um, fremur en umhyggju rikisins
fyrir heUsu kvennanna.
En hver er hin raunverulega orsök
þessarar ákvörðunar?
Hin fyrsta vinnulöggjöf Sovétríkj-
anna, frá 1918, kveður á um að kon-
um skuli bannað að vinna sérstaklega
erfiðog hættuleg störf.Árið 1932 var
saminn Usti yfir slík störf, sem
konum var bannað að vinna (um 80
starsfgreinar) í Sovétríkjunum. Á
þeim tímum kom engum í hug vinna
kvenna við samsetningu rafala með
mikUli geislavirkni, eða rafgastæki,
þar eð slik fyrirtæki voru þá hreint
ekki til. Nú eru þessi fyrirtæki tU,
ásamt mörgum öðrum nýjum starfs-
greinum, sem komið hafa fram á
sjónarsviðið sem árangur af bylt-
ingu þeirri er orðin er í tækni og vís-
indum. Störf við mörg þessara nýju
fyrirtækja hafa skaöleg áhrif á heúsu
kvenna.
Það hefur því þótt ástæða til að
hindra vinnu kvenna við þessi störf.
Jafnframt hafa yfirvöld, í samvinnu
við verkalýðshreyfinguna og lækna,
látið fara fram nákvæma rannsókn á
starfs- og heilbrigðisaðstæðum fjöl-
margra starfsgreina og fyrirtækja.
Þessar rannsóknir hafa leitt tU þess,
að því hefur verið slegið föstu að
störf við ýms þeirra hafi skaöleg áhrif
Sovétríkin:
Ríkið bannar nú kon-
um að vinna erfíð störf
•á heilsu kvenna. Þannig er vinna við gerviefnum í vefnaðarverksmiðjum, er notað, eitt af þeim störfum, sem
þvott og sléttun á ýmsum ullar- og þar sem mikiö af kemiskum efnum konur unnu mikið við áður enerunú
Birtur hefur verið listi yfir störf sem talin eru hættuleg heilsu kvenna (alls 460 starfsgreinar).
bönnuð störf fyrir þær.
Þegar ríkið hefur bannað konum
að vinna óholl og erfið störf, ber það
eftir sem áður ábyrgð á framtíð
þeirra og starfsmöguleikum. Allar
konur sem leystar eru frá slíkum
störfum fá ný störf eftir eigin vali. Ef
þær fá ekki störf sem þær telja sér
henta, sendir fyrirtækið þær á sér-
stök námskeið til þess að læra nýjar
starfsgreinar. Á meðan á nám-
skeiðinu stendur tapa þær ekki laun-
um sinum, þær halda sínum fyrri
mánaðarlaunum í einn og hálfan
mánuð, sem á námskeiðinu stendur.
Þegar konur flytjast til nýrra
starfsgreina halda þær starfsaldri
sínum úr fyrri atvinnugrein, sem er
mjög þýðingarmikið atriði með tilliti
til eftirlauna og launahækkana. Þar
að auki eiga þær rétt á að hafa börn
sin í gæzlu á barnaheimili fyrra fyrir-
tækis, ef jieim finnst það hagkvæm-
ara.
1 þeim tilfellum að skemmri tími en
eitt ár sé til þess er viðkomandi kona
fer á eftirlaun, og henni finnist því
óæskilegt að skipta um atvinnu, get-
ur hún haldið áfram störfum á sínum
gamla vinnustað, en fyrirtækið
verður þá að tryggja henni hinar
beztu hugsanlegu vinnuaðistöðu.
Á það skal lögð áherzla að
sovézkar konur hala miklu víðtækari
valkosti til starfa en innan þeirra
starfsgreina sem á Vesturlönduin eru
talin „kvennastörF’. Samkvæmt
opinberum skýrslum er þriðji hluti
verkfræðinga í Sovétrikjunum
konur, helmingur allra
tæknisérfræðinga og hönnuða, þrír
fjórðu lækna og kennara eru konur
og meira en 40% vísindamanna.
Sovézkar konur skilja það vel, að
jafnrétti þeirra við karla byggist ekki
á neinn hátt á að þær skuli endilega
vinna við hættuleg störf. Að vernda
heilsu þeirra þýðir því ný forréttindi
þeim til handa miklu fremur en mis-
munun.
(APN)