Frjáls verslun - 01.06.1950, Blaðsíða 12

mest á um það, hvort ráðstafanir þær, sem gerðar
hafa verið í efnahagsmálunum með lögum um gengis-
skráningu o. fl., ná tilgangi sínum, er útlánsstarísemi
bankanna og fjárfestingarmálin, en þetta tvennt er
auðvitað í nánu samhengi hvort við annað. Hinri raun-
verulegi dýrtíðarvaldur frá því er styrjöldinni lauk er
hin mikla fjárfesting, sem haldið hefur verið uppi
fyrst og fremst með stórlega auknum útlánum bank-
anna. Það er frumskilyrði þess, að gengislækkun eða
aðrar ráðstafanir til þess að koma efnahagslífinu á
kjöl, nái tilgangi sínum, að þessi mál verði tekin
nægilega föstum tökum.
2. Fjármál hins opinbera. Annað ]>að atiiði, er
mestu máli skiptir, ef hægt á að vera að komast hjá
frekari gengisfellingu, er fjármál hins opinbera.
Greiðsluhallinn á fjárlögum síðastliðin ár er eiji hin
veigamesta orsök dýrtíðarinnar. í rauninni má þó
segja, að ein aðalástæðan til hallans á ríkisbúskapr.um
er hin mikla fjárfesting, bæði hjá hinu opinbera og
einkafyrirtækjum. Mikil ojrinber fjárfesting hefur haft
bein áhrif í þá átt að auka greiðsluhallann, en auk
þess hefur hin mikla fjárfesting í heild haft óbein
áhrif í þá átt að auka ríkisútgjöldin á þann Iiátt, að
fjárfestingin er aðalorsök verðbólgunnar og hefur
þannig gert niðurgreiðslurnar og uppbótargreiðslurn-
ar úr ríkissjóði óhjákvæmilegar.
3. Kaupgjaldsmálin. Þar sem kaupgjaldið er mik-
ilvægasti liður framleiðslukostnaðarins, en framleiðslu-
kostnaðurinn ákveður hinsvegar verðlagið, hlýtur það
auðvitað að vera mikilvægt skilyrði þess, að hægt verði
að koma í veg fyrir áframhaldandi verðbólguþróun,
að óeðlilegar kaupgjaldshækkanir eigi sér ekki stað.
Rétt er þó um leið að vekja athygli á því, að ýmsum
hættir mjög við að ofmeta þann þátt, sem kauphækk-
anirnar hafa átt í verðbólguþróuninni. Kaupgjalds-
hækkanirnar eru venjulega afleiðing en ekki orsök
gjalds verði sjálfstæð orsök verðbólgunnar, þó að
vitanlega sé slíkt hugsanlegt.
Ef frumorsakir verðbólgunnar, hin mikla fjárfest-
ing og útlánaaukning bankanna væru stöðvaðar, er ekki
veruleg ástæða til þess að óttast, að hækkun kaup-
gjalds verði sjálfstæð orsök verðbólgunnar, þó að
vitanlega sé slíkt hugsanlegt.
Niðurstaðan af ofansögðu verður því í aðalatriðum
sú, að það, hversu til tekst með árangur þeirra ráðstaf-
ana, er nýverið hafa verið gerðar í efnahagsmálum
landsins, svo og annarra ráðstafana í þá átt að koma
þessum málum á kjöl, er fyrst og fremst komið undir
því, hver stefna er rekin í bankamálum og fjármálum
bins opinbera.
Olafur Björnsson,
Félagsmál V. R.
Almennur laungþegafundur var haldinn í Tjarnar-
café þann 12. júní s. 1. Formaður launakjaranefndar,
Þórir Hall, rakti nokkuð launamálin og sagði frá
aðgerðum launaV-jaranefndar í þeim málum. Tóku
nokkrir til máls um þau mál.
Eftirfarandi tillögur voru samþvkktar á fundinum:
1. „Almennur launþegafundur í V. R. haldinn í
Tjarnarcafé mánudaginn 12. júní 1950 samþykkir að
sameina sérdeildir V. R. í eina launþegadeild og kjósa
5 manna nefnd til að undirbúa stofnun deildarinnar
og gera uppkast að reglugerð fyrir hana."‘
2 „Almennur launþegafundur haldinn í Tjarnar-
café mánudaginn 12. júní 1950 samþykkir að fela
stjórn félagsins og launakjaranefnd að láta fara fram,
svo fljótt sem unnt er, allsherjaratkvæðagreiðslu með-
al launþega um heimild fyrir stjórn félagsins og launa-
laganefnd til vinnustöðvunar eða annarra nauðsyn-
legra aðgerða hjá þeim sérgreinafélögum og einstök-
um fyrirtækjum, sem ekki nást samningar við.“
Frá formanni félagsins kom eftirfarandi tillaga:
„Almennur launþegafundur í V. R. haldinn í Tjarn-
arcafé mánudaginn 12. júní 1950 samþvkkir að heim-
ila launakjaranefnd að semja við atvinnurekendur
um sömu launau]>pbætur og starfsmenn ríkis og bæja
hafa hlotið á þessu ári. Fáist það ekki fram, felur fund-
urinn launakjaranefnd í samráði við stjórn V. R. að
gera þær ráðstafanir sem nauðsynlegar eru ináluni
launþega til framgangs."
í nefnd til þess að undirbúa stofnun launþegadeild-
ar voru eftirtaldir menn kosnir: Rjörgúlfur Sigurðs-
son, Þórir Hall, Gunnar Magnússon, Njáll Símonar-
son og Bjarni Halldórsson.
V erzlunaraímœli.
Sigmundur Jónsson kaupmaöur á Þingeyri átti 40
ára starfsafmæli í áliðnum júní s.l., og hefur hann
alla tíð rekið verzlun sína þar á staðnum með dug
og forsjá.
„Frjáls verzlun“ árnar honum hamingju í tilefni
þessa merkisafmælis og er þess fullviss að vinsældir
hans meðal Dýrfirðinga og allra annarra kunningja
standa föstum fótum alla tíð. (Sjá ennfr. afmælis-
orð blaðsins á bls. 149 árið 1946, er Sigmundur var
sextugur; þar fylgir og mvnd af honum).
88
FRJÁLSVERZLUN