Frjáls verslun - 01.06.1958, Blaðsíða 21

mjög erfiður, þar sem hann kemst upp í 620
m hæð á Fjarðarheiði, og er hann nær alltaf lok-
aður hálft árið. Ekki virðast neinir möguleikar
til að gera þennan veg góðan, nema ef grafin
væru í gegnum fjallgarðinn, um 10 km löng jarð-
göng. Ef reynt er að bera slíkt mannvirki sam-
an við göngin hjá Irafossvirkjuninni virðist það
muni kosta a. m. k. 300—500 millj. króna og
því mun þýðingarlaust að ræða það mál frekar.
Milli Egilsstaða og Búðareyrar við lleyðar-
fjörð er 35 km vegur um Fagradal, sem hæstur
er 320 m yfir sjávarmál. Telja má víst, að þarna
megi gera veg er öruggur verði allt árið, t. d.
með því að byggja yíir verslu kaflana ef þurfa
þætti. Enn mælir það með slíkri vegagerð, að
þetta er hluti af landleiðinni til Eskifjarðar og
Neskaupstaðar.
Búðareyri og Egilsstaðir geta myndað eins
konar efnahagslega heild, ásamt Eskifirði, sem
er 15 km frá Búðareyri. Þótt góður spölur sé á
milli þessara staða, mundi þess ekki gæta svo
mjög, ef fullkominn vegur væri á milli þeirra.
Á Egilsstöðum yrði fyrst og fremst unnið úr
landbúnaðarafurðum og verzlað við nærsveit-
irnar. Á Búðareyri og eittlivað í áttina til Eski-
fjarðar, þyrfti að rísa upp verulegur iðnaður til
þess að þéttbýli myndaðist. Mikla raforku mætti
fá frá Jökulsá á Dal og Lagarfljóti, og þetta
kerfi yrði tengt rafveitukerfi Norðurlands. Hafn-
arbær á Austfjörðum hefur ágæt skilyrði til að
halda uppi samgöngum við Evrópu, enda mun
styttra á milli en frá Reykjavík. Og á Egils-
stöðum er kominn vísir að góðum millilanda-
flugvelli.
En ólíklegt virðist að þessar hugmyndir geti
orðið að veruleika, nema sama kæmi til eins og
talað var um i sambandi við Akureyri, en þ. e.
að erlent áhættufjármagn yrði fengið til að
koma á fót einhverjum stóriðnaði við Reyðar-
fjörð. Mætti hugsa sér köfnunarefnisframleiðslu
til útflutnings í þessu sambandi. Síðan mætti
gera ráð fyrir að atvinnulífið yrði smám saman
æ fjölbreyttara vegna eðlilegrar þróunar mark-
aðarins. En hafa verður í huga, að mjög erfitt
mun að fá erlenda aðila til að leggja fram mikið
fé til framkvæmda á stað þar sem fátt fólk
væri fyrir og flest eða allt þyrfti að byggja upp.
Er því frumskilyrði, að sem fyrst verði reynt
að finna leiðir til að auka heilbrigt atvinnulíf
þeirra staða, sem virðast eiga mesta framtíð
fyrir sér.
Suðurland
Vestmannaeyjar eru líklegar til að vaxa nokk-
uð vegna aukinnar útgerðar og þó einkum vax-
andi fiskiðnaðar. Kaupstaðurinn þarf að fá sem
allra fyrst nægjanlegt rafmagn og vatn úr landi,
svo mikilvægur sem hann er útflutningsatvinnu-
vegum landsmanna. Nýjar aðferðir við eimingu
á vatni úr sjó, geta þó ef til vill bætt úr vatns-
skortinum.
Þorlákshöfn er einn þeirra staða á landinu,
sem gætu átt hvað mesta framtíð fyrir sér, ef
þar yrði byggð stór og örugg höfn. Vart verður
um þnð deilt að Suðurlandsundirlendið er mesta
framtíðarhérað á íslandi, þar eru ræktunarskil-
yrði ágæt, vatnsorka mun meiri en annars staðar
á landinu og mjög mikið af liverum og laugum.
Það er eitt brýnasta hagsmunamál þjóðarinnar,
að þessar orkulindir verði nýttar, og er líkleg-
ast að það verði í ýmiss konar efnaiðnaði. Þor-
lákshöfn er vel fallin til að verða miðstöð slíks
iðnaðar vegna legu sinnar og jafnframt yrði
hún viðskiptamiðstöð héraðsins. Sennilega mun
í framtíðinni rísa upp mikill iðnaður í Reykja-
vík er byggir á orku frá Hvítá og Þjórsá, en ef
öll sú orlca á ekki að fara til Reykjavíkur og
hún þar með að byggjast töluvert meira en
helmingi allra landsmanna, þá verður að gefa
Þorlákshöfn tækifœri til að vaxa. Framtíðar-
þróun á Norður- og Austurlandi getur ekki haft
nema lítil áhrif í þessu sambandi. Þorlákshöfn
hefur ekki góð skilyrði til að þróast smám sam-
an. Fyrr en góð höfn er kominn er ekki hægt að
búast við miklum vexti staðarins. En höfn og
nægjanlegt rafmagn mundu geta orðið undir-
staða mikils atvinnulífs, er myndi auðvelda nýt-
ingu á auðæfum Suðurlandsundirlendisins.
Enn sem fyrr er erlenda áhættufjármagnið
nauðsynlegt til að koma á fót miklum iðnaði,
og án tilkomu þess er raunar ekki að vænta
stórvirkjana á íslenzkum fallvötnum næstu ára-
tugina. En þá er spurning hvort þjóðin yrði
ekki búin að glata sínu stærsta tækifæri til að
ná mjög langt á sviði efnahagslegrar hagsæld-
ar, þegar öld kjarnorkunnar rennur upp í öllu
sínu veldi?
Margar hugmyndir hafa komið fram um nýj-
ar atvinnugreinar, sem koma mætti upp í Hvera-
gerði, svo sem ýmiss konar efnaiðnaði, og að
gera mætti staðinn að heilsulindabæ. Hafnar-
gerð í Þorlákshöfn myndi bæta mjög aðstöðu
Hveragerðis, en milli þessara staða eru aðeins
FRJÁLS VERZLUN
21