Frjáls verslun - 01.10.1958, Qupperneq 13

HímmimwRN
HJALP TIL HANDA SMÁ-
ATVINNUREKENDUM: 1
Bandaríkjunum hefur löngum
verið litið á smáatvinnurekend-
ur, sem eina traustustu stuðn-
ingsmenn hins frjálsa efnahags-
kerfis. Þrátt fyrir mikilvægi
þessarar stéttar hefur hún ckki
notið nægjanlegs stuðnings
stjórnarvaldanna og hefur því
átt við ýmsa örðugleika að etja.
Stórfyrirtæki í flestum atvinnu-
greinum eru svo öflug, að þau
hafa smám saman unnið meira og meira á í sam-
keppninni við litlu fyrirtækin. Þessi mál hafa verið
til umræðu á þjóðþingi Bandaríkjanna og hefur
það samþykkt lög um að setja skuli á stofn sér-
stakt ráð, er hefur það hlutverk að aðstoða minni
fyrirtæki. Aðstoðin á einkum að vera fólgin í því,
að gera auðveldara um öflun rekstrarlána og einn-
ig hcfur þingið samþykkt sérstaka fjárveitingu,
sem nota má til útlána í sama skyni. Einnig hef-
ur verið ákveðin nokkur skattalækkun á minni
fyrirtækjum. Vegna þessara laga hefur þurft að
skilgrcina nákvæmlega hvað teljast skuli „lítil fyrir-
tæki“. Hefur verið ákveðið, að það séu iðnfyrir-
tæki, sem hafi færri en 250 starfsmenn, heildsölur,
sem hafa minna en 5 milljóna dollara veltu á ári
og smásöluverzlanir, sem hafa minna en eina millj.
dollara sölu á ári. Sum staðar þætti það ekki lítið,
sem þarna er miðað við. En hafa verður í huga að
þetta er hámarkið og langmestur hluti „litlu fyrir-
tækjanna“ hefur aðeins fáa starfsmenn og litla
veltu. Samkvæmt þeirri skilgreiningu, sem nefnd
er hér að framan, eru 98% af fyrirtækjum Banda-
ríkjanna, að fjölda til, „lítil fyrirtæki", en í þeirra
hlut koma ekki meir en 35% heildarsölunnar í
landinu.
* SȒ *
FLUGFÉLAG í FJÁRHAGSÖRÐUGLEIK-
UM: Brezka flugfélagið BOAC tapaði á síðasta
fjárhagsári, sem lauk þann 31. marz sl„ 2,8 milljón-
um punda en veltan var 53 milljónir punda það
ár. Ein ástæðan fyrir þessu er sú, að búizt hafði
verið við meiri fjölgun flugfarþega en raun varð
á. Alvarlegast er þó talið, að ekki er hægt að sjá
fram á að unnt verði að vinna upp tapið á næst-
unni. Stjórn félagsins hefur eindregið óskað þess,
að það fái sérstakan opinberan styrk til að geta
tekið í notkun nýjar gerðir brezkra farþegaflug-
véla, en ennþá er ekki vitað hverjar undirtektir
þetta fær. Jafnvel hefur komið fram sú krafa, að
félagið bæti rekstur sinn, einkum á aðalstöðvunum
á Lundúnaflugvelli, áður en þessi ósk um aðstoð
verður tekin til greina.
KANADASTJÓRN OG SEÐLABANKINN:
Víða í vestrænum löndum eru nokkrar deilur um
stöðu seðlabankanna, og þó einkum verkaskipting-
una milli þeirra og viðkomandi ríkisstjórna. Þessar
deilur hafa þó óvíða verið meiri en í Kanada, eftir
að ríkisstjórn íhaldsmanna tók við völdum. Nú-
verandi fjármálaráðherra, Donald Fleming, lét
mjög að sér kveða í kosningabaráttunni og hélt því
ákveðið fram, að ríkisstjórnin á hverjum tima, en
ekki seðlabankinn, yrði að bera ábyrgð á óvinsæl-
um ráðstöfunum, eins og þegar útlán væru tak-
mörkuð. Eftir að D. Fleming komst sjálfur í ríkis-
stjórn, vildi hann hafa völd í samræmi við kenn-
ingar sínar um ábyrgð stjórnarinnar, en fyrir bragð-
ið hefnr um langan tíma verið búizt við, að seðla-
bankastjórinn myndi þá og þegar segja af sér.
Síðari hluta ársins 1957 fór að draga úr eftir-
spurninni eftir lánum í Kanada, vextir lækkuðu,
og varð nú auðveldara að fá lán en áður. Seðla-
bankastjórinn reyndi í ársskýrslu bankans að skýra
það fyrir almenningi, að þetta stafaði af breyttum
aðstæðum í efnahagslífinu, en ekki af því að nýir
menn sætu í ríkisstjórn. Fjármálaráðherrann gaf
allt aðra skýringu á málinu — og þannig mögn-
uðust deilurnar. Óvíst er um úrslit málsins, en þar
sem seðlabankinn hefur því mikilvæga hlutverki
að gegna að koma í veg fyrir óeðlilegan samdrátt
í atvinnulífinu og á hinn bóginn að halda verðgildi
peninganna sem stöðugustu á þenslutímum, þá eru
menn yfirleitt sammála um, að hann þurfi að hafa
góða samvinnu við ríkisstjórnina, en halda þó sjálf-
stæði sínu.
FRJÁLS VERZLUN
13