Frjáls verslun - 01.10.1958, Blaðsíða 7

Gunnar Guðjónsson:
Við verðum uð hefju
nýsköpun ú nýjun hútt
Hér fer á eftir ávarp formanns Verzl-
unarráðs Islands, Gunnars Guðjónssonar,
er hann flutti á aðalfundi ráðsins hinn
18. sept. s. 1.
Engum þátttakanda í atvinnulífi þjóðarinnar,
sem hugleiðir liina efnahagslegu þróun mála hér á
landi, getur verið það annað en áhyggjuefni, hve
skuldir þjóðarinnar við útlönd eru orðnar miklar,
og hafa verið hraðvaxandi á undanförnum árum.
Eins og getið er um í skýrslu stjórnarinnar, sem
lesin verður hér á eftir, námu lieildarskuldbinding-
ar vorar í föstum erlendum lánum sem næst 829
millj. króna í árslok 1957. Afborganir af erlend-
um lánum námu 46 millj. króna og vaxtagreiðslur
17 millj. króna.
Mörg þessara lána hafa verið tekin til stutts
tima og má því áætla helmingi hærri upphæð til
afborgana á þessu ári, og enn hærri upphæð næstu
ár. Árlegar vaxtagreiðslur munu einnig stórhækka
vegna þessara skuldbindinga, þar sem samanlögð
skuldauppliæð hefir hækkað mikið á árinu. Auk
framangreindrar upphæðar hafa á þessu ári verið
tekin opinber föst lán, að upphæð um 130 millj.
króna, svo vitað sé.
Eins og öllum er kunnugt áttu íslendingar í
stríðslok digra sjóði í erlendum gjaldeyri, en á
rúmum 2 fyrstu árunum að stríðinu loknu, voru
þessir sjóðir uppurnir, og síðan höfum vér, að stuttu
tímabili frátöldu, búið við gjaldeyrisskömmtun,
þar sem erlendar tekjur þjóðarinnar liafa livergi
nærri nægt til þess að standa straum af gjald-
eyrisnotkuninni, og vér höfum orðið að brúa bilið
með sífelldum erlendum lántökum.
Nú væri fáránlegt að halda því fram, að erlendar
lántökur Jra.fi ekki verið nauðsynlegar í ýmsu
augnamiði. Hér á landi hefir átt sér stað stórfelld
og nauðsynleg ujípbygging í öllurn greinum at-
vinnulífsins, sem eðlilega hefir verið mjög fjár-
frek og gert kröfur til erlends gjaldeyris. Iiitt er
annað mál, að allt kapp er bezt með forsjá, og
óneitanlega hefði verið æskilegra, ef vér hefðum
borið gæfu til þess að hafa í frammi meiri bú-
mennsku, er vér vorum að þurrausa gjaldeyrissjóði
vora og stofna til mikilla erlendra skulda.
Lönd, sem svipað er ástatt um og ísland, eru
talin þurfa að eiga að staðaldri gjaldeyrisforða,
sem svari til 4—5 mánaða innflutnings, en hér á
landi verðuin vér jafnan að hafa hugfast, að auk
venjulegs efnahagslegs mótbyrs, sem jafnan verður
að gera ráð fyrir, svo sem aflabrests, slæms árferðis
og óhagstæðra viðskiptakjara við erlendar þjóð-
ir, verðum vér einnig að vera þess albúin að ýmsar
sérstakar náttúruhamfarir auki öðru hverju á
venjulega erfiðleika.
í stað þess, að slíkur eða nokkur gjaldeyrisforði
sé fyrir hendi, nema lausagjaldeyrisskuldir bank-
anna nú nálægt 150 millj. króna, og vér fleytum
oss áfram frá degi til dags á erlendum gjaldeyris-
lánum. Hlýtur óumflýjanlega fyrr en varir að koma
sá dagur, að slík lán verði ekki taanleg.
Nýsköpun og uppbygging atvinnuveganna ásamt
margvíslegum öðrum fjárfestingarframkvæmdum,
hefir á undanförnum árum verið afar vinsælt
stefnumál stjórnmálamanna, og enginn sá, sem
hefir af nógum móði aðhyllzt slíka stefnu, hefir
þurft að óttast um gengi sitt meðal kjósenda.
Engu síður er það staðreynd, sem flestum þeirra
er ljós, eigi síður en miklum hluta almennings, að
fjárfesting síðari ára hefir verið alltof ör, og gengið
út fyrir þau takmörk, sem heilbrigt megi teljast.
Vegna þess hefir hún reynt of mikið á gjaldeyris-
þol þjóðarinnar, verið ein meginorsök verðbólg-
unnar, og þannig grafið undan jafnvægi og heil-
brigði í efnahagslífinu.
Milli stjórnmálaflokka landsins eiga sér stað þær
undarlegu deilur, að samtímis því sem þeir álasa
hver öðrum fyrir eyðslustefnu í fjármálum, kepp-
ast þeir um að tileinka sér heiðurinn af því að hafa
haft forgöngu um ýmsar stórtækar ráðstafanir á
fé landsmanna, nauðsynlegar eða miður aðkallandi,
og það jafnvel þótt þeir hafi staðið saman að slík-
FIÍJÁLS VERZLUN
7