Frjáls verslun - 01.09.1959, Blaðsíða 4

bera en einstaklingar og félög, sem sömu iðjn
stunda, oft í beinni samkeppni við kaupfélögin.
Sjómenn greiða skatta eftir öðrum reglum en
flugmenn eða aðrir sambærilegir starfsmenn í
landi. Þeim, sem reykja vindla eða sígarettur,
er gert að greiða milljónatugi í óbeina skatta
vegna þessarar neyzlu, en þeir sem taka í nefið
borga lítið sem ekki neitt í slíka skatta. Svona
mætti lengi telja, og er óréttlætið ýmist sprott-
ið af pólitískri togstreitu eða hreinum heimsku-
pörum.
Ekki verður sagt, að skattarnir séu skýrir, á-
kveðnir og komi mönnum ekki á óvart. Útsvör-
in hafa löngum verið lítt skiljanleg leikmönnum,
stóreignaskattar hafa komið sem þjófar að nóttu,
toliar teknir með prósentum ofan á prósentur
o. s. frv.
Eins og áður var minnzt á koma skattar þ. e.
skattar og útsvör) á tekjur ársins á undan. Þetta
getur verið mjög óheppilegt, sérstaklega þar sem
svo háttar til hér á landi, að tekjur einstakiinga
og fyrirtækja eru háðar miklum sveiflum vegna
breytilegs afla úr sjónum og uppskerubreytinga
hjá bændum. Sé ekki haldið jafnóðum eftir af
tekjunum er hættan sú, að menn eyði of miklu
í góðæri og standi svo snauðir og getulausir til
greiðslu á sköttum ef harðæri fylgir góðærinu.
En hvergi standast íslenzks skattayfirvöJd
prófið eins illa og gagnvart síðustu skattareglu
Smiths.
Skattar hafa farið stöðugt hækkandi með
verðbólgunni, og er nú svo komið, að menn geta
ekkert eignazt nema með krókaleiðum, því að
skattheimtumennimir taka það sem fram yfir er
af tekjum, sem þarf til sæmilegs lífsviðurværis.
Enn verri er útkoman hjá mörgum fyrirtækj-
um, þar sem allar nettótekjur, og stundum tölu-
vert meira en allar nettótelqur, fara í skatta og
útsvör. Árið 1957 þurftu íslenzk flugfélög að
greiða sem svarar 3,8 földum nettótekjum í
skatta, og skipafélög greiddu 17,6 sinnum meira
í skatt en nettótekjur þessara félaga námu. Slík
skattlagning er fráleit og getur aðeins leitt til
þess eins að gera þessi félög gjaldþrota og um
leið að stórskaða þjóðina í heild með því að
stöðva möguleika þessara félaga til að endur-
bæta og auka rekstur sinn. Ofan á þessa skatt-
lagningu hafa svo bætzt stóreignaskattar, sem
lagðir eru á án tillits til greiðslugetu, enda lagð-
ir á í þeim tilgangi að klekkja á ákveðnum hópi
gjaldenda. Er eklvi ástæða lil að ræða stóreigna-
skattana sérstaJdega hér, þar sem því efni liafa
verið gerð góð skil í þessu blaði áður (sjá grein
Svavars Pálssonar, 1. tbl. síðasta árs).
Dregið úr framleiðsluaiköstum
Það mun enginn vafi á, að ofsköttun einstak-
linga og fyrirtækja er komin á það stig, að hún
skaðar framleiðsluaflvöst og framtaksvilja. Hún
hefur líka það í för með sér, að mörg fyrirtæki
og einstaklingar hafa reynt að bjarga tekjum
sínum undan klóm skattayfirvaldanna, og skap-
ast þá um leið óeðlileg ráðstöfun fjármagns, svo
og óréttlæti gagnvart þeim skattgreiðendum,
sem gefa skilvíslega upp allar sínar tekjur. Það
er álit sumra, að svo mikil brögð séu orðin að
skattsvikum, að hið opinbera gæti verulega auk-
ið tekjur sínar með því að lækka skatta á „há-
tekjur,“ þar sem menn vilja fórna sanngjörnum
hluta tekna sinna gegn því að fá að mynda lög-
legan sparnað og eignaaukningu. Aulc þess
myndi slík lækkun hafa stórlega bætandi áhrif
á vöxt og viðgang fyrirtælcja, sem gætu þá í rík-
ara mæli skapað sér eigið fjármagn án hinnar
sífelldu ásóknar á útlánastofnanir.
En úrbót í þessum efnum er gagnslaus, nema
gerðar séu aðrar ráðstafanir t.il þess að koma
efnahag landsins í eðJilegt horf. Bæta þarf úr
gjaldeyrisskortinum og koma. íslenzka gjaldmiðl-
inum í það horf, að fólk beri traust til hans, þ. c.
stöðva verðbólguna. Seðlabankinn, sem er eitt
sterlcasta vopn ríkisvaldsins til þess að lialda
jafnvægi í efnahagnum þarf að vera algerlega
sjálfstæður og lilutlaus. Alþingi þarf að skiljast
mikilvægi f'járlaganna fyrir efnahag lands, þar
sem hlutverk ríkisins í þjóðarbúskapnum er nú
orðið svo stórt, að upphæð og eðli fjárlaganna
hefur víttæk áhrif á gang efnahagsmálanna ár
hvert, og geta fjárlögin liaft afgerandi áhrif á
hvort verðbólga hjaðnar eða eylcst.
Þar sem það ástand, sem nú ríkir í skatta-
málunum er orðið svo slæmt, að ofsköttunin
stórskaðar ekki aðeins einstaklinga og félög, sem
fyrir henni verða, heldur einnig þjóðfélagið í
heild, hlýtur það að vera sameiginlegt áhuga-
mál stjórnarvaldanna og borgaranna, að þessi
mál verði, sem allra fyrst, tekin til yfirvegunar
og slíattafyrirkomulaginu breytt þannig, að
skattarnir verði réttlátari og drepi ekki hænuna,
sem verpir gulleggjunum.
4
FltJÁLS VEllZLUN