Frjáls verslun - 01.09.1959, Blaðsíða 16

ið notað meira aluminium en í nokkru öðru skipi.
Fjögur efstu þilförin, möstrin, reykháfarnir, björg-
unarbátar og mikið af innréttingum og húsgögnum
er smíðað úr aluminium. Þessi mikla notkun málms-
ins var að nokkru gerð í tilraunaskyni og hefur gef-
izt vel. Er þess að vænta, að hún hafi veruleg áhrif
á skipasmíðar í framtíðinni. Þar sem aluminium
tærist ekki, cr hægt að nota það í skipayfirbygg-
ingar, án þess að þær séu málaðar. Og í olíuskipum
þykir það kostur við málminn, að hann gefur ekki
frá sér neista, eins og stáli hættir við að gera ef
það fær högg.
Nýlega hejur verið fundin upp ný aðferð til
herzlu á aluminium, miklu fullkomnari en áður hef-
ur þekkzt. Standa vonir til, að nú muni hœgt að
nota málminn í margt, þar sem mikils styrkleika er
krafizt. Er talið, að þetta geti haft geysileg áhrif í
bílaiðnaðinum og ýmsum öðrum iðngreinum.
Aluminiumiðnaður á íslandi
Að lokum mun rætt nokkuð um aluminiumnotk-
un í iðnaði, sem ætti að geta komið til greina á
íslandi. — Málmurinn er notaður í vaxandi mæli
i alls konar dat. Notkun hans í niðursuðudósir gæti
verið þýðingarmikil fyrir íslendinga, því að búast
má við, að niðursuðuiðnaður fari mjög vaxandi hér
i framtiðinni. Norðmenn munu vera komnir einna
lengst á þessu sviði, enda framleiða þeir mikið al-
uminium í landi sínu, en þurfa að flytja efni í tin-
húðaðar dósir Iangt að. Þó að það sé enn á til-
raunastigi, er þegar nokkuð gert af því að húða
stál með aluminium í stað tins. Þykir aluminium
enn betra en tin, til varnar gegn hinum ýmsu sýr-
um í matvælum.
Stöðugt er notað meira og meira af aluminium
við margvíslegar byggingarframkvæmdir, þótt það
þyki nokkuð dýrt í samanburði við stál, sérstak-
lega ef styrkleiki skiptir miklu mali. I lér gæti mál-
ið horft öðru vísi við, ef aluminium væri framleitt
á íslandi, þar sem flytja þarf inn allt stál og steypu-
styrktarjárn, svo og allt timbur, en þessi bygg-
ingarefni eru mjög dýr í flutningum.
Stórar verksmiðjur, flugvélaskýli og brýr hafa
verið byggðar að verulegu leyti úr aluminium. Hef-
ur verið gert meira að því í Bretlandi en annars-
staðar. Sem dæmi má nefna hið risastóra þak á „the
Dome of Discovery“, sem byggt var fyrir Bret-
landshatíðina 1951. Minni aluminiumbrýr, þar á
meðal göngubrýr, hafa víða verið settar upp á stöð-
um þar sem erfiðar samgöngur hafa gert flutninga
á stáli sérstaklega dýra.
Mikið hefur verið rætt og ritað um skilyrði til
að byggja hús eða stóra húshluta í verksmiðjum,
því að mönnum vex eðlilega í augum, hve hús eru
dýr, borið saman við margt, sem framleitt er í
fjöldaframleiðslu. Vel þekkt eru verksmiðjubyggð
timburhús, og einnig er farið að setja saman hús
úr léttum, stcyptum „bIokkum“. Margir binda
mjög miklar vonir við aluminium í þessu sambandi.
Það er léttara en nokkurt annað efni, sem hugsan-
legt er að nota í byggingar í stórum stíl og gerir
þannig flutning á stórum stykkjum mögulegan. í
Bretlandi, þar sem mikill húsnæðisskortur var eftir
styrjöldina, hefur verið byggt mikið af minni íbúð-
arhúsum úr aluminium, en einnig margir skólar.
Enn er þessi byggingaraðferð á byrjunarstigi, og
má búast við verulegri þróun á þessu sviði á næstu
árum.
Fátt er íslenzkum þjóðarbúskap nauðsynlegra en
lækkun á hinum afar háa byggingarkostnaði. Þurfa
landsmenn því að fylgjast vel með öllum nýjung-
um í byggingariðnaðinum.
Af öðrum sérstökum notum af aluminium við
húsbyggingar má nefna klæðningu á þök. Hafa þær
yfirleitt reynzt betur en klæðningar úr öðrum efn-
um nema kopar. Aluminium er hins vegar mun
ódýrara en kopar. Aluminium er einnig mjög góð-
ur einangrari gegn hita og kulda; eru einangrunar-
þynnur, sem gerðar hafa verið úr málminum mjög
þægilegar í uppsetningu. Gluggagrindur úr alumin-
ium verða sífellt algengari. Um fjórðungur allra
gluggagrinda, sem smíðaðar hafa verið í Bandaríkj-
unum síðan 1950 eru úr aluminium. Einnig ryðja
vinnupallar úr aluminium sér æ meira til rúms. Hér
á landi eru nær allar gluggagrindur og mest af
vinnupöllum smíðað úr innfluttu timbri.
Verði aluminium framleitt á íslandi, ætti að skap-
ast hér góð aðstaða til að vinna úr málminum. í
stórum stíl er líklegast, að það yrði í byggingariðn-
aðinum, og gæti slíkt haft mikið þjóðhagslegt gildi.
Göngubrú úr aluminium.
16
FRJÁLS VERZLUN