Frjáls verslun - 01.09.1959, Blaðsíða 15

Nú er hafin fiöldaframleiSsla ó verksmiðjubyggðum aiumimumhúsum í Bandaríkiunum.
Verð á aluminium
Ekkert heimsmarkaðsverð hefur myndazt á al-
uminium, cins og á mörgum öðrum málmum, svo
sem kopar, zinki og tini, vegna þess að flest Evrópu-
lönd framleiða málminn til innanlandsþarfa. Er
hann þannig mjög misdýr í ýmsum löndum, en
þau, sem liafa litlar, gamlar verksmiðjur vernda
framleiðsluna með tollum.
Það hefur orðið til að lækka framleiðslukostnað-
inn, að nú er mun ódýrara en áður að flytja raf-
magn um langa vegu. Þannig er oft. hægt að flytja
það frá orkustöðvum í fjöllunum til liafna við
strendurnar, þar sem hráefninu, sem vinna á úr, er
skipað á land.
Skilyrði til aluminiumframleiðslu snúast að veru-
legu Ieyti um mikið og ódýrt rafmagn. En þar sem
rafmagn er ódýrt, svo sem í Kanada og Noregi, cr
orkukostnaðurinn aðeins um 7% af heildar-kostn-
aðinum við aluminiumvinnsluna. Víðast er hann ]>ó
meiri, sums staðar allt að 20% af kostnaði hins
fullunna málms.
Vegna nauðsynjarinnar á ódýru rafmagni getur
aluminiumiðnaðurinn ekki keppt um orkukaup við
annan iðnað eða heimilisnotendur. í Evrópu er
t. d. víðast hvar mikil eftirspurn eftir allri þcirri
orku, sem fyrir hendi er.
Vinnulaun eru ekki talin nema meira en 10—12%
af kostnaði við framleiðslu á aluminium og hafa
þau því mun minni áhrif í þessum iðnaði en ýms-
um öðrum, svo sem stáliðnaðinum, þar sem vinnu-
laun nema 17—20% af heildarkostnaðinum. Talið
er að samanlögð vinnulaun og orkukostnaður megi
ckki fara yfir 20% af heildarvcrðmæti hins fullunna
aluminiums, ef það á að vera samkeppnisfært á
heimsmarkaðinum; því er hægt að greiða hærri
laun, ef orkukostnaðurinn er mjög lítill.
Aðalkostnaðurinn við siðara stig aluminium-
vinnslu er hið gífurlega fjármagn, sem þarf til að
koma upp verksmiðjum og orkuverum. Fjármagns-
kostnaður við aluminiumvinnslu er um það bil
helmingi hærri en fjármagnskostnaður við fram-
leiðslu á sama vcrðmæti af stáli og fjórum sinnum
hærri ef miðað er við sama magn og af stáli,.
Aluminiumnolkun í einstökum iðngreinum
Einn bezti eiginleika aluminiummálmsins er létt-
leiki. Er hann þannig ómissandi við flugvélasmíð-
ar, og er ekkcrt efni, sem keppir við hann í þeirri
grein. En jafnframt því, sem flugvélasmiðir geta
ekki verið án málmsins er hann að verða sífellt
mikilvægari fyrir önnur flutningatæki. Léttleiki
leiðir af sér meiri hraða og minni orkunotkun. Þess
vegna er aluminium notað í járnbrautir, bíla og
skip. Mikið af járnbrautarvögnum (nema undir-
vagninn) er nú smíðað úr aluminium. Svisslending-
ar eru einna lengst komnir í þessum efnum og mun
hin litla stálframlciðsla þeirra ciga sinn þátt í því.
Notkun á aluminium í bílaiðnaðinum hefur auk-
izt mjög hin síðari ár. Einkum hefur aukningin orð-
ið mikil í Evrópu, þar sem meiri áherzla er lögð á
létta bíla, heldur cn í Ameríku. Sem dæmi má nefna
enska, tveggja hæða strætivagna, en við smíði
þeirra er notað mikið aluminium. Búizt er við stór-
aukinni notkun málmsins í þessum iðnaði.
Sífellt cr notað meira og meira aluminium við
skipasmíðar. í stórskipinu United States hefur ver-
FRJÁLS VERZLUN
15