Frjáls verslun - 01.04.1963, Page 28

fyrr en dagar.“ Lagðist Bjarni enn út af og sofn-
aði og svaf vært til morguns án þess að verða fyrir
frekari ásóknum.
Só á eftir þeim úlpuklædda
Önnur saga er til um ómennska draumveru á
Reykjaheiði, er draga vildi ferðamenn með sér út
í ofsaveður og bylji. Er til sögn um það að Jón
Benediktsson sýslumaður á Rauðuskriðu hafi eitt
sinn sent Stefán Þorláksson vinnumann sinn,
hraustmenni hið mesta og margrenndan að afli, í
skreiðarferð norður á Melrakkasléttu og fékk hori-
um til fylgdar óharðnaðan unglingspilt. Höfðu þeir
marga hesta undir áburði.
Komið var fram á haust þegar saga þessi gerðist,
þykkt veður og rigning í byggð, en tók að drífa
þegar upp á heiðina kom að austan. Fóru þeir Blá-
skógaveg og þegar þeir komu vestur að Höfuðreið-
um var komin þynglsaófærð, og snjórinn náði hest-
unum víða í kvið. Smám saman gekk að með hríð
og síðan náttmyrkur. Kvað Stefán þá óráð að halda
ferðinni áfram, heldur skyldu þeir taka ofan af
hestunum, búa um sig í skjóli við klyfjarnar en
binda hestana á streng. Það gerðu þeir, en gengu
sjálfir um gólf alla nóttina til að halda á sér hita.
Höfgi sótti á piltinn og vildi hann leggjast niður
og sofna, en Stefán leyfði honum það ekki, rak
hann jafnharðan á fætur aftur og barði hann ef
annað dugði ekki.
Loks kom svo, að svefn sótti á Stefán sjálfan,
féll snöggvast á hann höfgi og dreymdi að til sín
kæmi maður í grárri úlpu, bað sá Stefán að koma
með sér. Stefán bað hann fara norður og niður og
kvaðst hvergi koma. Vaknaði hann um leið og þótt-
ist sjá á eftir þeim úlpuklædda út í hríðina. Við
þetta hvarf allur svefn af Stefáni það sem eftir
var nætur og undir morguninn rofaði nokkuð til
svo Stefán taldi ferðafært. Bjó hann upp á hestana,
að mestu einn, því pilturinn var þá lítt fær orðinn
og gat naumazt staðið undir á meðan Stefán lét
baggana upp.
Undir kvöld daginn eftir komust þeir félagar með
lestina við illan leik að Heiðarbót, fyrsta býlinu
vestan heiðar. Var pilturinn þá svo aðframkominn
að hann fékk ekki mælt, en þó ekki kalinn til
skemmda. Skildi Stefán piltinn og flesta hestana
eftir í Heiðarbót, en hélt sjálfur áfram um nóttina
heim í Rauðuskriður. Sagt er að bylurinn hafi stað-
ið yfir óslitið í heila viku, aðrir segja hálfan mánuð.
Hreindýr á Reykjaheiði
Það er talið að mikið hafi verið um fjallagrös
á Reykjaheiði áður fyrr. En í byrjun aldarinnar
sem leið leitaði þvílíkur fjöldi fólks grasa þar úr
nærliggjandi byggðarlögum að „hún örtíndist blað
fyrir blað“. Fram eftir 19. öld var einnig mikið um
hreindýr á Reykjaheiði og talið er að þau hafi átt
verulegan þátt í gereyðingu fjallagrasa á heiðinni,
enda lögðust grasaferðir þangað með öllu niður.
Hreindýr eru löngu horfin af öllum þessum slóð-
um, en hreinhorn og hreindýrabein fundust lengi
á eftir, allt fram um síðustu aldamót. Hreindýra-
veiðar voru talsvert stundaðar á Reykjaheiði á
meðan þau héldu sig þar. Ein hreinskyttan hét
Jón Jónsson og bjó á Ingveldarstöðum í Keldu-
hverfi. Jón var skytta góð enda þótt vopnið væri
gamall byssuhólkur, fornlegur mjög, og sjálfur bjó
Jón til kúlurnar í hana.
Þess er getið um Jón skyttu á Ingveldarstöðum,
að eitt sinn er hann fór upp á Reykjaheiði til hrein-
dýraveiða snemma hausts, hafi hann sært hreindýr
í námunda við svokölluð Eilifsvötn. Við skotið
lagði dýrið út í vatnið. Jón kunni ekki við þessar
aðfarir þess, óð á eftir því og gat eftir nokkurn
eltingarleik flæmt það upp á tanga, sem gekk fram
í vatnið. Þegar dýrið var komið á þurrt skaut Jón
á það síðustu kúlunni sinni, en var svo óheppinn að
hæfa ekki. Hreindýrið lagði þá aftur út í vatnið,
synti þvert yfir það, en var mótt orðið og illa sært
svo það lagðist undir stein á vatnsbakkanum hin-
um megin. Jón krækti fyrir vatnið, læddist að stein-
inum unz hann var kominn mjög nálægt dýrinu.
Hlóð Jón þá byssuna með smá steinvölum og púðri,
þar sem kúlurnar voru allar þrotnar, og skaut.
Hreininum varð ekki meira meint af skotinu en
svo, að hann þaut á fætur og enn út í vatnið, hafði
þó ekki farið langt er hann stakkst dauður fram
yfir sig og sökk.
Jón skytta fór á eftir dýrinu og ætlaði að draga
það til lands, en það hafði stungizt svo illa á horn-
in niður í eðjuna á vatnsbotninum að því varð ekki
bifað. Varð Jón að gera hræið til úti í vatninu og
bera kjötið í stykkjum til lands.
Réðist með sjólfskeiðiiigi á dýxið
Önnur saga um sögulegt hreindýradráp á Reykja-
heiði segir frá manni þeim sem Sigurpáll hét og
var Arnason. Hann bjó í Reykjahverfi vestan
Reykjaheiðar.
28
FRJÁLS VERZLTJN