Frjáls verslun - 01.06.1966, Blaðsíða 18

þetta í huga, þegar ég nú niun reyna að gera grein
fyrir viðhorfum lieildsala til hugsanlegrar aðildar
íslands að EFTA.
Að því er mér skilst, er hér ekk'i á ferðinni mál,
er sérstaklcga varðar lieildsala sem slíka, nema að
því leyti, sem utanríkisviðskipti íslendinga ykjust
hlutfallslega, svo sem við væri að búast. Aðild að
EFT'A mundi fela í sér gagnkvæmar lækkanir tolla.
Að öðru óbreyttu yrði þess vegna við því að búast,
að vöruviðskipti okkar við núverandi EFTA-ríki
mundu verða meiri en ella og að aukning þeirra
viðskipta yrði meiri en minnkun viðskipta við önnur
ríki. Með því að heildsalar eiga tiltölulega stærri
hlut að dreifingu innflutlra vara heldur en inn-
lendra vara, gætu þeir af þessari ástæðu fagnað að-
ild, en ég hygg, að hér yrði þó alls ekki um mikil-
vægt hagsmunalegt atriði að ræða.
Miklu mikilvægara er, að skynsamleg ákvörðun
um afstöðu íslands til EFTA hlýtur að verða byggð
á því fyrst og frcmst, liver áhrif líklegt sé, að það
hafi á hagvöxt, hvort við gerumst aðilar eða ekki.
Með tilkomu EFTA erum við setlir andspænis
tækifæri, sem hugsanlcga mundi verða til þess að
gera hagvöxt hér meiri en ella. Vandinn við að
taka ákvörðun hlýtur fyrst og fremst að vera fólgin
í vandanum við að meta, hver áhrif á hagvöxt að-
ild að EFTA hefði. Mér skilst, að megináhrifin á
þjóðarbúskapinn í heild yrðu tvíþætt: Annars vegar
væri við því að búast, að tekjur af útflutningi
ákveðins vörumagns til EFTA-landa, miðað við er-
lendan gjaldeyri, mundu aukast sem næst því, sem
nemur niðurfellingu tolla. Hins vegar mundi kaup-
verð innfluttra vara frá EFTA-ríkjunum, — í er-
lendum gjaldeyri —, haldast sem næst óbreytt.
Mér finnst á hinn bóginn, að hagsmunir ákveð-
inna atvinnugreina eigi alls ekki að ráða um endan-
lega afstöðu okkar, enda alls ekki víst, þegar til
kastanna kemur, að t. d. þeir, sem telja sér hag í
aðild að EFTA, muni verða til þess að njóta ávaxt-
anna í ríkari mæli en hinir. Til skýringar þessu
mætti taka dæmi: Við niðurfellingu tolla af útflutt-
um sjávarafurðum gæti verið tilefni til að draga úr
hvers konar styrkjum til sjávarútvegsins (= fisk-
vciðar -j- fiskiðnaður), að óbreyttu gengi, cða að
halda uppi lægra gengi erlends gjaldeyris heldur
en ella væri cðlilegt. Með því mundu allir notendur
innfluttra vara njóta góðs af aðildinni. Aðalatriðið
í þessu sambandi er, að stjórnarvöldin hafa yfir
að ráða margs konar tækjum, sem beita má til þess
að dreifa til sem flestra hagræðinu af aðild, og til
þess að bæta þeim aðilum, er yrðu fyrir tímabundnu
eða varanlegu tjóni, upp það áfall, sem þeir yrðu
fyrir. Ef vilji er fyrir liéndi, ætti að vera hægt að
forða ýmsum innlendum iðngreinum frá óréttmætu
tjóni, er af því hlytist, að gerð yrði veruleg röskun
á starfsskilyrðum þeirra.
Aðild að EFTA mundi vafalaust gera óhjákvæmi-
legt að hvers konar iðnaði, öðrum en náttúrulega
vernduðum iðnaði, yrðu sköpuð starfsskilyrði, sem
væru þjóðhagslega mun hagstæðari en verið hefur.
Og með hliðsjón af nýgefnum upplýsingum fiski-
fræðinga um veiðiþol fiskstofnanna, virðist varla
fara milli mála, að hvers konar iðnaður, annar en
fiskiðnaðuT og náttúrulega verndaður iðnaður, muni
hafa æ vaxandi hlutfallslega þýðingu, og það án
tillits til þess, livað verður gert í EFTA-málinu,
og hver stefna stjórnvaldanna gagnvart iðnaðinum
verður. En það væri vissulega heillavænlegt að
stjórnarvöldin gerðu sér sein skýrasta grein fyrir
framtíðarhlutvesrki þessa iðnaðar og mundu veita
lífvænlegum iðngreinum þá aðhlynningu, sem hag-
kvæm væri.
Það er ljóst, að af aðild að EFTA hlytist mikil
röskun á tekjuöflun ríkissjóðs, svo mikilvægar, sem
tollatekjur hafa verið fyrir ríkisbúskapinn. En hér
getur engan veginn verið um óyfirstíganlega erfið-
leika að etja. Við gætum vafalaust lært eitthvað
af athugun á þeirri skipan, sem er á innheimtu
ríkistekna í EFTA-ríkjunum. Ýmsir möguleikar
blasa við. Fyrir utan lækkun niðurgreiðslna neyzlu-
vara er að sjálfsögðu vel hugsanlegt, að hafin verði
sköttun þeirra „framfærslutekna“, sem að undan-
förnu hafa verið undanþegnar tekjuskatti. Svo virð-
ist, sem launþega megi einu gilda, hvoi't hann greiði
engan tekjuskatt, en hátt verið fyrir neyzluvörur
vegna innflutningstolla, eða einhvern tekjuskatt, en
lægra verð fyrir vörurnar.
Áður en ákvörðun er tekin um afstöðuna gagn-
vart EFTA, má okkur ekki sjást yfir að kanna,
hvei' áhrif aðild er líkleg til að hafa á verðlagsþróun
hér á landi. Allir, sem tjá sig opinberlega um verð-
bólgu, eru sammála um, að verðbólga hafi verið
þjóðarböl. Með því að gerast aðilar að EFTA,
mundum við, að því því cr mér virðist, verða að
sætta okkur við, að úr höndum okkar yrðu tekin
ýmis tæki, sem til þessa hafa gert okkur kleift að
búa við skilyrði mun meiri verðbólgu heldur en hef-
ur verið í viðskiptalöndum okkar. Hér er um að
ræða afnám, ef til vill hægfara afnám, möguleik-
Framhald á bls. 21
18
FR.JÁLS VERZLITN