Frjáls verslun - 01.02.1975, Side 27

Brezk athugun
Vaktavinna skapar oft
félagsleg vandamál
Ekki sannað að meitn bíði heilsufarslegt tjón af henni
Með hækkandi framleiðslukostnaði í flestum iðnaðarlöndum heims og auknu aðhaldi í orkunotkun
má búast við, að aukin áherzla verði lögð á vaktavinn,u í verksmiðjum iðnfyrirtækja. Framleiðslu-
kostnaður á hverja einingu lækkar ef stórar og dýrar verksmiðjur með fullkomnum vélum eru látn-
ar starfa látlaust. I mörgum tilvikum sparast líka með þessu eldsneyti, þar eð orkan, sem með því er
framleidd, dreifist í notkun á lengri tíma.
En vaktavinnufyrirkomulag-
ið skapar alls kyns vandamál
fyrir starfsmennina, þeir hljóta
margháttuð félagsleg óþægindi
af. Sumir sérfræðingar segja, að
börn vaktavinnumanna líði fyr-
ir það, að þau geta ekki haft
reglulegt samband við foreldra
sína. Starfsmennirnir þjást
sjálfir af svefnleysi á daginn,
þeir missa af eðlilegum félags-
skap og hjónabandsvandræði
segja gjarnan til sín hjá þeim.
HEILSUFARSLEG
ÁHRIF EKKI LJÓS
Enn er ekki ljóst, hversu
alvarleg áhrif vaktavinnan
hefur á heilsu starfsmannanna.
í Bretlandi er nýlokið fyrstu
meiriháttar athuguninni í þessu
efni, sem fram fór í bílaiðnað-
inum. Þótti hún hin áhugaverð-
asta, ekki aðeins vegna tíma-
setningar, heldur og af því að
bílaiðnaðurinn er sú atvinnu-
grein í Bretlandi, sem einna
mest byggir á vaktavinnukerf-
inu. Aðeins stáliðnaðurinn og
gleriðja ásamt nokkrum öðrum
greinum, sem verða að halda
stöðugri framleiðslu, hafa hlut-
fallslega fleira fólk í vakta-
vinnu.
Athugunin var unnin af
starfsmönnum eins virtasta
stjórnunarskóla Bretlands.
Fram fóru viðræður við for-
stjóra 26 verksmiðja í Bretlandi
og 12 í Frakklandi, Belgíu og
Þýzkalandi. Tölulegar upplýs-
ingar voru ítarlega rannsakaðar
og leitað eftir áliti verkalýðs-
leiðtoga og starfsmanna í verk-
smiðjunum.
„GÆÐIN HIN SÖMU“
í skýrslunni kemur fram, að
Bretland er eina meiriháttar
bílaframleiðslulandið, þar sem
samsetning bíla fer að veru-
legu leyti fram á næturvöktum.
Þó að sumir gagnrýnendur þess
fyrirkomulags segi, að vand-
virkni verði ekki jafnmikil og í
dagvinnu, hafa höfundar skýrsl-
unnar ekki getað fundið nein
rök fyrir þeim staðhæfingum.
Fáar vísbendingar eru um að
svo sé og engar sannanir liggja
fyrir.
f Bretlandi eru meira en þrír
fimmtu allra handverksmanna
í bílaiðnaðinum í vaktavinnu,
þ.e. að þeir vinna t'l skiptis á
dagvöktum og næturvöktum. Á
meginlandi Evrópu, í Banda-
ríkjunum og Japan er hins veg-
ar annars konar vaktavinnu-
kerfi, tvöfalt dagvinnukerfi ef
svo mætti segja. Um fimmtu-
ngur allra kvenna, sem starfa
við bílaframleiðslu í Bretlandi
vinna á vöktum, aðallega á
kvöldin.
FLEIRI SLYS
Við athugunina var rækilega
kannað, hvort vaktavinnan
hefði skaðleg áhrif á heilsuna
en þeirri spurningu er ósvarað.
Aftur á mót' kom fram, að hjá
mönnum, sem til skiptis vinna
á daginn og nóttunni, kemst
óregla á líkamshitann, sem á að
í brezkri bílaverksmiðju. Fáar iðngreinar í Bretlandi byggja jafn-
mikið á vaktavinnu og bílaiðnaðurinn.
FV 2 197S
27