Frjáls verslun - 01.09.1981, Qupperneq 74

leicfari

Vill einhver taka við?
Hvað gerist hjá einkafyrirtækinu, þegar „gamli
maðurinn“ fær skyndilega áhuga á að verja tíman-
um í veiðitúrum með barnabörnunum og vill hvíla
sig frá öllu stappinu og streðinu? Þá er líklega
runnin upp stund kynslóðaskiptanna í fyrirtækinu.
En vill einhver taka við? Þetta er spurning. sem
ntjög ofarlega er á baugi í dönskum atvinnurekstri
um þessar mundir. Opinberar álögur í Danmörku
eru svo íþyngjandi fyrir atvinnufyrirtækin, að óð-
fluga stefnir í stórháska. Hiðopinbera hirðirallt það
fé fyrirtækjanna, sem gæti farið til að renna traust-
ari stoðum undir rekstur og uppbyggingu, þannig
að hægt væri að veita nýrri framleiðslustarfsemi
brautargengi og tryggja að atvinnuleysingjar, sem
ráfað hafa um iðjulausir árum saman eftir námslok,
fengju loks starf við sitt hæfi.
En það eru engar horfur á að hið opinbera þar í
landi búi svo í haginn fyrir fyrirtækin að þar fari í
hönd bjartari tíð með blóm í haga. Fyrir unga og
atorkusama menn, sem enn hafa ekki glatað trúnni
á frjálsan atvinnurekstur, er það ekkert tilhlökkun-
arefni að takast á hendur forsjá í fyrirtækinu, þegar
kynslóðaskipti eru tímabær. Eigendaskipti eru
skattlögð í bak og fyrir þannig að það bitnar
harkalega bæði á þeim sem við tekur, og hintim,
sem afsalar sér forráðum í fyrirtækinu. Fjármagnið
er sogað út úr fyrirtækjunum og framtíð þeirra
stefnt L hættu. Ástandinu hér á landi verður ekki í
einu og öllu líkt við ríkjandi aðstæður í Danmörku.
Þó bendir margt til þess að hér stefni í sömu átt og
að menn þurfi að vera mjög vel á verði til að forða
íslenzku atvinnulífi frá þeirri ógæfu, sem dunið
hefuryfir nágranna okkar.
Haft hefur verið á orði, að við værum fimm til tíu
árum á eftir samneyzluþjóðfélögunum á hinum
Norðurlöndununr í að laga okkur að fyrirmyndum
frá þeint eða apa eftir þeim alla vitleysuna. sem
reynsla sýnir að er á góðri leið með að ríða að fullu
heilbrigðu framtaki og sjálfstæði einstaklinganna,
velferð þeirra og hamingju. Samjöfnuður við þessa
nágranna er áberandi í kjaramálaumræðu og fé-
lagsmálalöggjöf enda þótt æ fleirum verði ljóst.
hvílíkur ófögnuður hefur grafið um sig í þessum
löndum um alllangt skeið og fer versnandi. Skatt-
píningin og samneyzluóhófið leiðir sífellt af sér
aukinn fjölda sundraðra heimila. sjálfsmorða eða
sjálfseyðileggingar. Augu fólksins í þessum löndum
eru að opnast fyrir hinum raunverulegu orsökum
lífsleiðans og doðans í samfélaginu.
Aðförin að sjálfstæðum atvinnurekstri er eitt
einkenni á skandinavísku pestinni, sem hér er
landlæg orðin. Skilyrðin eru allt annað en uppörv-
andi fyrir þá menn, sem takast vilja á við ný og
krefjandi verkefni í fyrirtækjarekstri. Umhverfið er
óaðlaðandi, hvarvetna er verið að setja hindranir á
vegi þeirra. Afleiðingin er sú, að sífellt fleiri kjósa að
vera úr leik, fría sig frá allri ábyrgð.
Ekki er seinna vænna að bregðast harkalega við
þessari öfugþróun. Ekki er lengur luegt að fylgja í
blindni og gagnrýnislaust öllum uppátækjum „vel-
ferðarríkja“, sem nú eru að súpa seyðið af mistök-
um sínum. Við getum lært af yfirsjónum þeirra og
forðazt þau í tæka tíð — og þó fyrr hefði verið.

74