Frjáls verslun - 01.02.1987, Síða 34

Tölvur
Hver er árangur
tölvuvæðingarinnar?
— vöxtur gagnlegra upplýsinga eða aukið flóð
nótusendinga?
Texti: Olafur Geirsson
Hefur tölvuvæðingin
ekki skilað þeirri auknu
framleiðni við skrifstofu-
störf sem búist var við?
Svo virðist samkvæmt
nýlegum bandarískum
rannsóknum. I grein í 6.
tbl. Tölvumála 1986,
blaðs Skýrslutæknifélags
íslands, kynnir Stefán
Ingólfsson, verkfræðing-
ur, niðurstöður hagfræð-
ingsins Stephen S. Roach
en hann vann að mjög um-
fangsmikilli könnun á
upplýsingum, sem safnað
er um framleiðslu á öllum
sviðum atvinnulífs á veg-
um bandarísku alríkis-
stjórnarinnar.
í könnuninni kemur fram, að þrír
fjórðu hlutar launakostnaðar banda-
rískra fyrirtækja megi rekja til skrif-
stofumanna. Hinsvegar séu 90%
tölvukostnaðar vegna þessara sömu
skrifstofumanna. Þetta jafngildi því
að tölvukostnaður á hvern skrif-
stofumann sé þrefaldur miðað við
tilsvarandi kostnað á hvern verka-
mann.
Fyrir nokkrum árum mátti lesa
grein í bandaríska tímaritinu Com-
puterworld, þar kom fram að þrátt
fyrir gífurlega tölvuvæðingu í skrif-
stofuhaldi hafi starfsfólki á skrifstof-
um í Bandaríkjunum stöðugt farið
fjölgandi. Var aukningin sögð
nokkru meiri en næmi fjölgun vinn-
andi fólks í landinu. Var því talið að
skrifstofufólk þyrfti ekki að óttast
um atvinnuöryggi sitt vegna tölvu-
væðingarinnar.
Menn greinir nokkuð á um ástæð-
ur þess hversu lítill árangur hefur
náðst með tölvuvæðingunni. Þó eru
flestir stjórnendur á einu máli um að
tölvunotkun sé óhjákvæmileg hjá
þeim fyrirtækjum, sem stefni að góð-
um rekstrarárangri.
Ágreiningur er sem sagt ekki um
gagnsemi tölvuvæðingar en hinsveg-
ar eru uppi efasemdir að nægilega
vel hafi verið staðið að henni hjá
fjölda fyrirtækja.
Nokkrar ástæður fyrir
lélegum árangri
Bent er á að óarðbær störf á skrif-
stofum hafi gjarnan aukist jafnhliða
tölvuvæðingunni. Er þar bent á
ýmiskonar skýrslugerð fyrir opin-
bera aðila. Einnig vinnu sem beinlín-
is er tilkomin sökum tölvutækninn-
ar.
Þá er bent á lélega nýtingu tölv-
anna sjálfra. Kannanir benda til þess
að einmenningstölvur séu til jafnað-
ar í notkun hálfan annan klukkutíma
á dag. Kannanir í Bandaríkjunum
sýna einnig að nýting stórra segul-
diska sé afar léleg. Til jafnaðar hafa
eigendur stórra tölvukerfa yfir að
ráða 100%-300% meira diskrými en
þeir nota.
Ritvinnsla er einnig oft á tíðum
talin kosta meiri vinnu en ef verkefn-
in hefðu verið vélrituð. Ritvinnslan
er sem sagt ofnotuð. Sama gildir um
svokallaðan tölvupóst. Hann er tal-
inn hafa skapað heilmikið af gagns-
lausum og óþörfum skilaboðum, sem
bæði taka tíma frá starfsfólki og
valda álagi á tölvur. Sérfræðingar
segja, að margt bendi til þess að ekki
sé vænlegt að hefja tölvuvæðingu án
þess að endurskoða allar starfsað-
ferðir innan fyrirtækjanna.
Sérfræðingar benda einnig á að
niðurstaðan af reynslu þeirra fyrir-
tækja, sem náð hafa góðum árangri
við tölvvæðingu, sé tvíþætt. í fyrsta
lagi hefur vinnubrögðum innan fyrir-
tækjanna verið breytt áður en ráðist
var í tölvuvæðingu. I öðru lagi tekur
það nokkurn tíma þar til árangurinn
kemur í ljós. Jafnvel eitt til tvö ár.
Sumir halda því jafnvel fram að hlut-
ur skipulagsbreytinganna sjálfra í
auknum árangri sé mun meiri en
tölvuvæðingarinnar.
Stjómendur hægfara
og vanþróaðir
Sú hraða þróun, sem orðið hefur í
tölvumálum er einnig talin stór þátt-
ur i því að stundum hafi mönnum
verið mislagðar hendur við að hasla
sér völl í tölvuheiminum. Bent er á
að þegar Gutenberg gamli kom fram
með nýjungar sínar í prenttækni þá
liðu áratugir þar til hið prentaða mál
var almennt komið í notkun. Margt
bendir til þess að þannig verði þessu
einnig farið með tölvutæknina.
Möguleikar hennar eru vafalaust
okkur enn að miklu leyti ókunnir og
notkunin kann að verða mest á svið-
um sem menn sáu ekki fyrir í upp-
hafi.
Til þess að sjá og uppgötva þessa
óþekktu notkunarmöguleika tölv-
unnar þarf vafalaust nýja kynslóð
stjómenda. Reynslan þykir sýna að
34