Frjáls verslun - 01.08.1991, Síða 36

því er, eftir sem áður, mikil hætta af
bílvélum sem látnar eru ganga innan
húss án nauðsynlegrar loftræstingar.
Þá gætir enn þrálátra fordóma í
garð dísilvéla sem margir virðast
halda að mengi andrúmsloftið meira
en bensínvélar. Staðreyndin er sú að
dísilvél er allt að 30% sparneytnari
(orkuspamaður við bruna er virkasta
mengunarvörnin), nýtísku dísilvélar í
bflum eru sáralítið háværari og afgas
þeirra inniheldur minna af hættuleg-
um efnum en afgas bensínvéla.
AÐRAR LEIÐIR
Það gefur augaleið að tæknifræð-
ingar bflaframleiðenda vinna myrkr-
anna á milli við að fmna hagkvæmari
aðferð til að eyða mengun í útblæstri
véla — leita aðferða til þess að láta þá
hreinsun sem gerist í hvarfanum,
fyrir aftan vélina, verða inni í vélinni
sjálfri í staðinn. Þannig nýtti vélin
eldsneytið betur, hvarfinn yrði óþarf-
ur og sparneytni bfls jykist um leið og
mengun minnkaði.
Með aukinni rafeindatækni hefur
náðst drjúgur árangur: Bflar hafa
aldrei verið sparneytnari en nú miðað
við slagrými (stærð) vélar. Rafeinda-
búnaður stýrir, á sjálfvirkan hátt,
bensínblöndu og neistatíma þannig að
eldsneytið brennur betur þrátt fyrir
breytilegt álag.
í Bandaríkjunum er farið að selja
nýja gerð af bensíni til reynslu en það
brennur þannig, ínýjustu bflvélum, að
kolmónoxíðs- og kolvetnismengun
(CO og HC) í afgasi verður svo lítil að
hvarfkútinn þarf ekki.
Þrátt fyrir rafeindatæknina er enn
of mikið af ákveðnum mengunarefn-
um í afgasinu til að standast ströng-
ustu kröfur þegar brennt er venjulegu
bensíni. Hvarfinn er sú lausn sem
bflaframleiðendur hafa valið enda gef-
ur hún þeim auknar tekjur. Þar með
er ekki sagt að íslendingar þurfi svo
strangar kröfur að ekki megi komast
af án hvarfans.
Mengunarvarnir, segja stjórnmála-
menn, eru meðal brýnustu verkefna.
Gera má ráð fyrir því að allur þorri
fólks sé því sammála. Samt sem áður
gætir þeirrar tilhneigingar að ein-
hverjir aðrir en maður sjálfur eigi að
draga úr mengun. Fólk hleypur ekki
til og lætur setja dýran hvarfakút í bfl í
því skyni að draga úr mengun vitandi
að eyðsla bflsins eykst um leið og
veldur auknum kostnaði.
Ein af sorpbrennslustöðvum lands-
ins. Arleg mengun álíka og frá þús-
undum illa stilltra fólksbíla.
AÐRIR KOSTIR
Að apa gagnrýnislaust upp er-
lendar reglur, sem settar eru þar sem
iðnaðarmengun er margfalt meiri en á
íslandi og allt annað loftslag, væri
vafasöm pólitík, svo ekki sé meira
sagt. Slík ákvörðun myndi neyða inn-
flytjendur til þess að selja einungis
bfla með hvarfa. Það er hægt að
stuðla að mengunarvörnum á ýmsan
annan hátt, jafnvel með notkun
hvarfakúta. Sú leið hefur verið reynd í
Svíþjóð að hafa bifreiðagjöld (skatt) af
bfl með hvarfa lægri en af bfl án
hvarfa).
Það er ekki svo fráleitt að halda því
fram að ókeypis stilling á bflum í ein-
hverri mynd gæti ef til vill verið marg-
falt hagkvæmari lausn fyrir bfleigend-
ur og þjóðarbúið í heild, mælt í bein-
hörðum peningum (orskusparnaði)
og minni mengun. í því sambandi
bendi ég á lofsvert framtak nemenda
Vélskóla íslands, fyrir nokkrum ár-
um, sem fóru um landið og sýndu og
sönnuðu að hægt var að spara þjóð-
inni ótrúlegar upphæðir með því að
stilla olíukynditæki sem þá voru al-
gengari en nú. Nákvæmlega sama er
uppi á teningnum með bfla.
MENGUNARVÖRN SEM SPARAR
ELDSNEYTI?
Reglur, sem neyða innflytjendur til
þess að bjóða einungis bfla með
hvarfa, draga einungis úr mengun frá
nýjum bflum. Eftir eru tugþúsundir
eldri og nýlegra bfla sem menga meira
en þeir þyrftu að gera. Nýjar reglur
og strangari kröfur sem gilda um inn-
flutta bfla leysa ekki það mengunar-
vandamál sem blasir við dags dag-
lega.
Til þess að sjá í gegn um fingur við
eigendur bfla sem trassa eðlilegt við-
hald eru mengunarmörk höfð há hjá
Bifreiðaskoðun íslands, of mikil
mengun í útblæstri bfla er leyfð að
mínu mati (5,5% CO veldur athuga-
semd en 7,0% telst óhæft). Þó er rétt
að það komi fram að mengunarmæl-
ing við árlega skylduskoðun bfla, sem
hófst með Bifreiðaskoðun Islands hf,
er mjög þýðingarmikið skref í rétta
átt til mengunarvarna.
Þeir bfleigendur sem vilja draga úr
mengun geta gert það með því hirða
betur um bfla sína og láta stilla og
yfirfara þá oftar. Þeir geta einnig
komið fyrir búnaði í bflnum sem gerir
vélinni auðveldara að brenna elds-
neytinu. I grófum dráttum má segja
að með þannig búnaði sé svipaðri
efnatækni beitt og í hvarfa; munurinn
er sá að efnahvörfin eru látin eiga sér
stað áður en eldsneytið fer inn í
brunahólf vélarinnar. Þá myndast
betri skilyrði fyrir bruna og við betri
bruna minnkar innihald kolmónoxíðs
og kolvetna (CO og HC) í afgasinu:
Vélin nýtir meiri varmnaorku úr elds-
neytinu, hún verður aflmeiri og
sparneytnari.
Bflablaðið Bfllinn prófaði á sínum
tíma eina tegund þessa búnaðar, efni
sem innihélt sömu hvata og eru í
hvarfa og var það sogað inn í vélina á
ákveðinn hátt. Sparneytnin jókst
greinilega og mældist 5-7% á nýleg-
um bfl auk þess sem rnengun í út-
blæstri minnkaði mælanlega.
Nú eru að koma á markaðinn ýmis
búnaður sem á að gegna því hlutverki
að draga úr mengun og er sagður
auka sparneytni. Eins og gera má ráð
fyrir er sumt af þessu ódýrt, gagns-
laust drasl en annað meira en pening-
anna virði þótt það kosti talsvert.
í Bretlandi hafa prófanir á búnaði
sem nefnist „PowerPlus" sýnt árang-
ur jafnt í bensín- sem dísilvélum.
Mælingar hafa sýnt að „PowerPlus"
getur dregið úr mengun og aukið
sparneytni véla. Mælingar sem fram