Frjáls verslun - 01.08.1991, Qupperneq 49

VERSLUN
w
Póstverslun á Islandi:
SÍFELLT AUKIN
Póstverslun er fornt fyrir-
brigði á íslandi. Fyrr á tímum
skiptu menn oft við póstverslan-
ir og pöntuðu sér hluti sem þá
vanhagaði um í gegnum svoköll-
uð pöntunarfélög en þau voru
samvinnufélög um vörupantan-
ir. Pöntunarfélögin voru stofnuð
hér á landi um og eftir miðja 19.
öldina. Félögin voru svæða-
bundin og upphaflega stofnuð í
samkeppni við selstöðukaup-
menn. Vörur þær sem pantaðar
voru í gegnum pöntunarfélögin
voru greiddar með landbúnaðar-
afurðum en bændur áttu iðulega
hlutdeild að félögunum. Fyrsta
pöntunarfélagið hér á landi var
Verslunarfélagið í Reykjavíkur-
kaupstað, en það var stofnsett
árið 1848. Með verslunarfrels-
inu, árið 1885, óx pöntunarfé-
lögum fiskur um hrygg og voru
þau starfrækt beint eða óbeint
til ársins 1946 er innflutnings-
höftin voru lögð á.
Póstverslun eins og íslendingar
þekkja hana í dag er aftur á móti nýrra
fyrirbrigði. í kringum árið 1975 hófst
rekstur póstverslunar í þeirri mynd
sem menn nú þekkja. Fyrir það tíma-
bil hafði það þekkst um hríð að íslend-
ingar skiptu við erlendar póstverslan-
ir og fengu vörurnar sendar með skip-
um hingað til lands.
Póstverslun í þeirri mynd, sem ís-
lendingum er nú kunn, eru myndum
prýddir vörubæklingar, sem fólk fær í
hendurnar og getur valið úr í heima-
húsum og pantað þær vörur sem því
Texti: Lúðvík Örn Steinarsson Myndir: Kristján
líst á. Nöfn eins og Freemans,
Quelle, 3 Suisses og Kays eru löngu
orðin þekkt hér á landi og hafa vörul-
istar frá einhverju þessara fyrirtækja,
eða öðrum póstverslunum, komið inn
á flest hérlend heimili.
HVER ER ÁVINNINGURINN AF
PÓSTVERSLUN?
En hver er eiginlega ávinningurinn
af póstverslun? Er verðið svona
miklu betra, nennir fólk einfaldlega
ekki að fara í búðirnar lengur og
versla þar, eða hvað er það sem heill-
ar? Það er ljóst að póstverslunarfyrir-
tækin hafa siglt meðbyr um nokkra
hríð og virðist svo vera að markaðs-
hlutdeild þeirra aukist sífellt. Vart
eiga þó íslensku póstverslanirnar eft-
ir að komast á sama stig og póstversl-
anir í Ameríku, þar sem hægt er að
Einarsson
UMSVIF
kaupa nánast allt milli himins og jarð-
ar. Þar fær fólk sent gríðarlegt magn
af allskonar tilboðum um góð kaup og
þurfa menn að byrja á því að flokka
póstinn sinn þegar hann kemur inn
um lúguna — til hliðar er lagt það sem
nauðsynlegt er að opna en oft á tíðum
eru ruslakörfur látnar sjá um gylliboð
póstverslana. Boðin hljóða oft upp á
að fá t.d. gullsleginn pening á fimm
dollara og af peningnum er stór og fín
mynd. Þegar fólk fær síðan peninginn
góða í hendumar er hann á stærð við
fmgurnögl. Það er þó misjafn sauður í
mörgu fé á þessu sviði sem á flestum
öðrum og því erfitt að alhæfa um að
„dreifibréfapóstverslunin" sé al-
slæmt fyrirbrigði — allavega er vart
kunnugt um hrakfarir viðskiptavina
þess slags verslunar hér á landi.
VELTA PÓSTVERSLANNA UM
500 MILUÓNIR
Það er ekki gott að gera sér í
hugarlund hversu mikla markaðshlut-
deild íslensku póstverslanirnar eiga á
smásölumarkaðinum hér á landi.
Velta hérlendra póstverslanna er tal-
in vera um 500 milljónir og hefur hún
farið vaxandi á síðustu árum. í Banda-
ríkjunum, höfuðstöðvum póstversl-
unar í heiminum, er hlutdeild póst-
verslunar gríðarleg og gerist vart
meiri í heiminum.
Ef dæmi er tekið áf Evrópulandi, er
t.d. hlutdeild póstverslana á Bret-
landi u.þ.b. 11% af um 3.000 milljarða
króna smásöluveltu, sem gerir um
350 milljarða króna.
49