Frjáls verslun - 01.06.1994, Page 48

ERLENT
LAUN „ÞEIRRA STÓRU“
VESTANHAFS RJÚKA UPP
Heildartekjur forstjóra í stærstu fyrirtækjum Bandaríkjanna hækkuðu um
28% á síbasta ári. Mest fáþeir í hlutabréfum
Árið 1993 var ekki aðeins gott fyrir
toppforstjóra í Bandaríkjunum, það
var frábært. Tekjur forstjóra í 200
stærstu fyrirtækjunum vestanhafs
jukust um 28% frá árinu 1992. Meðal-
tekjur hvers forstjóra voru um 4,1
milljón dollara (300 milljónir króna).
Þetta er samkvæmt sérstakri könnun
ráðgjafafyrirtækisins Wyatt Co. í
Bandaríkjunum fyrir tímaritið For-
tune. Wyatt hefur meðal annars sér-
hæft sig í könnunum á launum stjóm-
enda og starfsmannamálum almennt.
SANFORDI. WEILLVARSÁ
ALLRA TEKJUHÆSTI
Tekjuhæsti forstjórinn var Sanford
I. Weill, forstjóriTravelers Inc. Tekj-
ur hans námu tæplega 45,7 milljónum
dollara (3,2 milljörðum króna). Það er
auðvitað stjamfræðileg upphæð fyrir
að reka fyrirtæki.
Minnst er á að í umfjöllun annarra
fjölmiðla um tekjur forstjóra vestan-
hafs sé forstjóri Disney hafður í efsta
sæti með hvorki meira né minna en
tekjur upp á 200 milljónir dollara.
Fullyrt er að að tekjur Disney for-
stjórans á síðasta ári séu stórlega of-
taldar og megi rekja stóran hluta
þeirra til fyrri ára.
Sanford I. Weill er gott dæmi um
að tekjur forstjóra vestanhafs byggj-
ast að litlu leyti á föstum launum. Þeir
innbyrða langstærsta hlutann í gegn-
um afkastahvetjandi launakerfi, bón-
usgreiðslur og þess háttar. Greiðslur
í formi hlutabréfa vega þó langþyngst
í heildartekjum forstjóranna. Oftast
er þá um að ræða hlutabréfavilnun en
einnig fá þeir hlutabréf afhent sem
beinar launagreiðslur.
Þannig fékk Sanford I. Weill rúma 1
milljón dollara, um 70 milljónir króna,
í föst grunnlaun á síðasta ári. Það er
augljóslega lítið brot af heildartekjum
hans á árinu, 3,2 milljörðum króna,
eða um 2,2%. Sanford nýtur veru-
legrar sérstöðu í tekjum á listanum og
gnæfír hátt yfir aðra.
GE0RGE FISHER HJÁ K0DAK
Annar tekjuhæsti forstjórinn var
hinn nýi forstjóri Kodak, George
Fisher. Árstekjur hans voru um 25,4
milljónir dollara (1,8 milljarða króna).
Sá þriðji var Gerald M. Levin, for-
stjóri Time Wamer fyrirtækisins.
Heildarárstekjur hans voru um 21,2
milljónir dollara (1,5 milljarða króna).
Þótt hann sé þriðji á listanum er hann
ekki hálfdrættingur á við toppmann-
inn, Sanford I. Weill.
Tekjur forstjóra stóru bandarísku
fyrirtækjanna hafa til margra ára
verið undir smásjá fjölmiðla og al-
mennings í Bandaríkjunum svo miklar
eru þær. Um þær er mikið skrifað og
skrafað vestanhafs.
Það eru einkum þrjú atriði sem
ráða mestu um það hvort forstjóri
hækkar í tekjum. Góð afkoma fyrir-
tækis táknar yfirleitt góða afkomu
forstjóra. Forstjóri, sem tekur við
fyrirtæki í öldudal og rífur það upp,
fær yfirleitt meiri tekjur en forstjóri
sem býr við stöðugleika. Forstjóri,
sem á hlutabréf í fyrirtæki er hann
rífur upp, eykur markaðsverð þess;
nýtur góðs af hækkandi verði bréfa
sinna.
HLUTABRÉFAVILNUN
Hlutabréfavilnun (stock option)
heyrir undir síðasta atriðið. Honum
er þá í raun umbunað fyrir vel unnin
störf með hlutabréfum í fyrirtækinu
en ekki beinum greiðslum frá gjald-
keranum. Hlutabréfavilnun er með
ýmsu móti. Einna algengast er að
stjómandanum sé heitið því í samn-
ingum að hann geti keypt ákveðinn
fjölda hlutabréfa á fyrirfram ákveðnu
verði að nokkrum tíma liðnum.
Hækki hlutabréfin í verði vegna góðr-
ar afkomu undir forystu forstjórans
nýtur hann góðs af því. Hann getur þá
innleyst bréfin á markaði og stungið
andvirðinu í vasann.
Þegar um er að ræða að forstjór-
amir fái afhent hlutabréf frá fyrirtækj-
unum, sem launagreiðslur, erujafnan
ákveðnar tímatakmarkanir á að þeir
geti leyst bréfin út á markaði (re-
stricted stock), til dæmis 2 ár eða
lengur.
í sjálfu sér er ekki óeðlilegt að
fyrirtækin setji hömlur á það hvenær
forstjórarnir geti selt bréfin á mark-
aði. Það er svolítið sérstakt ef for-
stjóri vill ekki eiga í því fyrirtæki sem
hann stjórnar. Það ber ekki vott um
mikið traust á fyrirtækinu. Og hvers
vegna ætti hinn almenni hluthafi að
treysta forstjóranum til að reka fyrir-
tækið ef forstjórinn sjálfur vill ekki
eiga í því?
EFNAHAGSBATINN HflEKKAR
TEKJUR F0RSTJÓRANNA
Stórauknar tekjur forstjóra 200
stærstu fyrirtækja Bandaríkjanna á
48