Helgarpósturinn - 10.10.1994, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 10. OKTÓBER 1994
MORGUNPÓSTURINN SKOÐUN
15
Menn
Jóhanna Sigurðardóttir
stjórnmálaflokkur
Nýskilin
ogfrjáls
Jóhanna Sigurðardóttir var í út-
varpsviðtali um daginn. Það var fá-
einum dögunt eftir þingsetningu og
hún var að ræða hversu öðruvísi
það er að vera sinn eigin þingflokk-
ur í stað þess að vera hluti af þing-
flokki sem jafnframt er annarra
manna flokkur. Þegar maður er
með öðrum í flokki — sagði Jó-
hanna —- þarf maður sífellt að vera
að taka tillit til sjónarmiða. Og það
mátti heyra á röddinni að henni
leiddist það frekar. Þegar maður er
hins vegar einn í flokki þá getur
maður gert það sem maður vill og
margt af því sem mann hefur alltaf
langað til en ekki getað látið verða
af. Og það var frelsistilfmning í
röddinni á Jóhönnu þegar hún lýsti
þessu.
Svona líður Jóhönnu í dag — al-
veg eins og öllu nýfráskildu fólki.
Fyrstu mánuðina eftir skilnað
kemst fátt annað að en feginleiki yf-
ir að vera laus við rnakann, sem
verður alltaf ómögulegri eftir því
sem maður veltir því meira fýrir sér.
Og skyndilega hefur maður allan
tímann í veröldinni til að gera það
sem maður neitaði sér um á meðan
makinn var nærri. Og þegar þetta
blandast saman, tíminn og fegin-
leikinn, er maður allt í einu farinn
að muna eftir hlutum sem maður
var búinn að gleyma að mann lang-
aði til að gera. Maður blómstrar.
Eins og Jóhanna núna. Þing-
heimur var varla íyrr búinn að segja
ferfalt húrra en hún slengdi fjórum
frumvörpum fram. Og ekkert
þeirra var um húsbréf eða félagsleg-
ar íbúðir. Jóhanna hefur nefnilega
áttað sig á að hún hafði aldrei viljað
það virkilega sjálf að hanga niður í
félagsmálaráðuneyti að fást við
þessi mál. Hún hafði bara látið
undan strákunum og tekið að sér
kvennaverkin, rétt eins og hún hef-
ur eflaust vaskað meira upp en eig-
inmaðurinn á sínum tíma. En þegar
enginn var strákurinn til að segja
henni hvað hæfði henni best getur
hún snúið sér að því sem hugur
hennar stendur til. Hún vill hreinsa
til í skatta- og spillingarmálum.
Hún vill ekki rugga vöggu velferð-
arkerfisins heldur vill hún rugga
bátnum undan strákunum.
Allt væri þetta falleg saga ef ekki
væri fýrir það að Jóhanna vill bjóða
fram til Alþingis næsta vor. Og ef
hún vill það getur hún ekki verið
eins manns stjórnmálaflokkur ntik-
ið lengur. Þetta er reynsla sem
margt nýfráskilið fólk gengur í
gegnum. Það áttar sig á að þrátt fyr-
ir frelsið sem fylgir því að vera ein-
hleypur þá er margt léttara hjá
hjónum. Þrátt fyrir að því fylgi frelsi
að vera einn í stjórnmálaflokki þá
má sá ekki lengi við mörgum.
Þess vegna er Jóhanna nú kornin
í tilhugalíf við fjölda fólks með
framboðsmál í huga. Þrátt fyrir
vonda reynslu af hjónabandinu
með Jóni ætlar hún með vonina að
vopni að stofna til nýs hjónabands.
Og það er ekki laust við að
mönnum sem þykir vænt um Jó-
hönnu beri ugg í brjósti. Það er
nefnilega reynsla flestra sem hafa
reynt mörg hjónabönd að þau
skána síður en svo eftir því sem til-
fellin verða fleiri. Það er alla vega
reynsla Za Za Gabor, Liz Taylor og
fleiri sjóaðra kvenna. Það er sama
þótt stofhað sé til nýrra hjónabanda
með von í hjarta og einbeittan
ásetning þá reynist nýi makinn yfir-
leitt vera bölvaður drulludeli þegar
o
cc
<
á reynir - eins og Dagur Sigurðar-
son orðaði framtíðarhorfur sætu
stelpnanna sem unnu í fiski úti á
Granda.
Jóhanna ætti því að njóta þess vel
að vera einhleyp. Eftir fáein misseri
munu þeir Ögmundur, Þorlákur og
Sigurður verða henni alveg jafn
þungir í skauti og Jón og Sighvatur.
Fólki sem líður best þegar það þarf
ekki að taka tillit til sjónarmiða
annarra á að búa eitt og vera sjálft
sinn flokkur.
„Þingheimur var varlafyrr búinn að segjafer-
falt húrra en hún slengdi fjórum frumvörpum
fram. Og ekkertþeirra var um húsbréf eða fé-
lagslegar íbúðir. Jóhanna hefur nefnilega átt-
að sig á að hún hafði aldrei viljað það virki-
lega sjálfað hanga niður í félagsmálaráðu-
neyti aðfást viðþessi mál.u
-ÁS
Gasklefinn og fylkisstjórastóllinn
Gasklefinn í San Quentin-fangels-
inu í San Francisco er ekki stærri en
lítið baðherbergi. Átthyrndur að lög-
un, málaður í andstyggilegum föl-
grænum lit — svona eins og maður
verður í framan af tilhugsuninni um
það sem fer fram í þessum illræmda
klefa — og inniheldur eitt húsgagn,
stól sem fórnarlambið er reyrt við
áður en aftakan fer fram. Þeir sem
framkvæma aftökurnar í San Quent-
in-fangelsinu segja að þær gangi
fljótt fyrir sig, gasið virki hratt og vel,
menn missi meðvitund á svipstundu
og allt sé yfirstaðið innan nokkurra
sekúndna. Gasklefinn hefur verið
notaður til að aflífa afbrotamenn í
Kalíforníufylki síðan 1930, en hann
var hugsaður sem „mannúðlegri"
drápskostur en henging, sem á þeim
tíma var algengasta form dauðarefs-
ingar í Bandaríkjunum. En gasið er
allt annað en mannúðlegt, segja lög-
fræðingar bandarísku mannrétt-
indasamtakanna, American Civil Li-
berties Union. Aflífun í gasklefa
veldur gífurlegum kvölum vegna
þess að fólk kafhar og berst við loft-
hungur áður en það deyr. Tilfinn-
ingin er svipuð og við kyrkingu eða
drukknun. Fórnarlambið fær gífur-
lega verki fyrir brjóstið — eins og við
hjartaáfall, og óhemju sársaukafulla
vöðvakrampa.
ACLU hefur urn árabil barist fyrir
því að aftökur í gasklefanum verði
taldar stríða gegn áttundu grein
badarísku stjórarskrárinnar sem
leggur bann við „grimmilegum og
Aðutan
Íris
Erlingsdóttir
óvenjulegum refsingum". Nú hafa
þeir fengið stuðningsmann í sinn
hóp. Dómari í San Francisco hefur
úrskurðað gasklefann ómannúðlegt
drápstæki sem eigi ekki heima í sið-
uðu þjóðfélagi og gangi gegn átt-
undu greininni. Þetta er mikið hita-
mál. Pete Wilson, fylkisstjóri Kali-
forníu, fordæmdi úrskurð dómarans
og segir að niðurstöðunni verði taf-
arlaust áfrýjað, en meðan á því
stendur verður aðeins hægt að aflífa
glæpamenn í San Quentin með
dauðasprautum. Maður skyldi ætla
að það gerði sitt gagn en fýlkisstjór-
inn er ekki á þeirri skoðun. Wilson,
sem þessa dagana er að reyna að
verja stöðu sína í enmbætti í heift-
ugri kosningabáráttu gegn demó-
kratanum Kathleen Brown (sýstir
Jerry Brown, eins demókratanna
sem sóttist eftir útnefhingu flokksins
í síðustu forsetakosningum) benti á
að morðingjar ættu ekki heima í sið-
uðu þjóðfélagi Kaliforníuríkis og
hann rnyndi gera allt í sínu valdi til
að vernda íbúa þess — með dauða-
refsinguna og gasklefann — að
vopni.
Kalifornía er eitt 37 fýlkja Banda-
ríkjanna sem leyfa dauðarefsingu og
eitt af aðeins fimm ríkjum sem nota
gasklefann. Hvort afnema eigi
dauðarefsinguna eða ekki er meiri-
háttar spursmál í kosningabarátt-
unni um fylkisstjóraembættið. Pete
Wilson og repúblikanar eru henni
alfarið fylgjandi, en Kathleen Brown
er henni „persónulega andsnúin", en
segist myndu framfýlgja lögum fýlk-
isins. Matreitt á einfalda vísu ofan í
kjósendur lítur þetta svona út: Fylgj-
andi dauðarefsingum: harður við
glæpamenn. Á móti dauðarefsing-
um: vægur við glæpamenn. Hvern á
maður að kjósa? Pete Wilson auðvit-
að, segir minnihluti kjósenda í
könnunum. Hefndarþorsti fólks er
skiljanlegur. Fólk er orðið þreytt á
glæpum og morðingjum og það er
nóg af þeim í þessari borg. Á hverj-
um einasta degi heyrir maður um að
minnsta kosti þrjú til fjögur ofbeldis-
verk — og það eru bara þau ill-
ræmdustu sem komast í kvöldfrétt-
irnar. Fólki er sama um glæpamenn-
ina — því er auðvitað umhugaðra
um hugsanleg fórnarlömb — það
sjálft!
Munið þið eftir Michael Fay sem
var.hýddur í Singapore fyrir að
skemma bíla þar? Símalínurnar inn á
útvarpsstöðvarnar loguðu, svo
margir hringdu til að lýsa ánægju
sinni með þessa refsingu. En hafa
strangar refsingar eða dauðarefsing-
ar eitthvert varnargildi? Fyrir utan
dauðarefsinguna, hefur Kalifornía
afar ströng refsilög, svokölluð „three
strikes, you’re out“ sem þýðir að
þriðja aivarlega afbrot einstaklings
hefur í för með sér lífstíðarfangelsi.
Fangelsin hérna eru líka virkilega
andstyggileg. Mér er ógleymanlegt
skólaferðalag í ríkistukthúsið með
prófessor og samstúdentum mínum
í lögfræði hér. Hraunið er eins og
Hótel Ritz í samanburði. En samt er
ekkert lát á alvarlegum afbrotum.
Víst er að einhverja hlýtur tilhugsun-
in um svona hryllileg endalok að
hræða. En sendir ekki þjóðfélag, sem
leyfir dauðarefsingar, líka önnur
skilaboð til þegnanna? Þau að of-
beldi sé réttlætanlegt og það sé
stundum allt í lagi að myrða aðra?B
Finnst þér
við hæfi að
syngja « ff
í messum?
Gísli Helaason tónlistarmaður
„Mér er nokk sama hvað sungið er i
messum ef textamir meiða engan. Þess
vegna fyndist mér allt ilagi að syngja
Ása ÍBæ í messu því hann yrkir gullfal-
leg Ijóð til Vestmannaeyja svo dæmi sé
tekið og efmenn geta svalað tmarþörf
sinni með að syngja Ijóð eftirÁsa iBæ,
þá erþað hið besta mál. “
Gunnar Þorsteinsson.
forstöðumaður Krossins
„Mér finnst við hæfi að syngja Ása ÍBæ
ímessum. Það er ekki lagið sem slikt
sem skiptir máli heldur er það textinn. Ef
texti lagsins erlofsöngur til Guðs og
hefurað bera bibliulegan boðskap þá er
lag eftirÁsa ÍBæ igóðu lagi."
Þórunn Siaurðardóttir leikstióri
„Ég styð trúfrelsi i víðasta skilningi en
persónulega er ég íhaldssöm messu-
kona og gæti orðið kaþólsk iellinni ef
fram fer sem horfir. “
Biörqvin Halldórsson Doppgoð
„Þó að ég hafi gaman af Mexikanahatt-
inum á vissum stundum þá tek ég hann
ekki með mér til messuhalds. “
Salome Þorkelsdóttir
albinaismaður
„Það fer nú eftir þvi hvað sungið er eftir
Ása ÍBæ og ég er ekki nógu kunnug al-
mennt hans skáldskap. Ég efast hins
vegar ekkert um að eitthvað fallegt sé til
eftirÁsa iBæ sem gæti átt heima i
kirkju. Min skoðun er sú að ikirkjunni á
auðvitað að nkja gleði. Það er ekki endi-
lega sorglegt að fara ikirkju heldur á
einmitt að ríkja gleði þegar við förum að
hlusta á kristilegan boðskap. “
Ámi Johnsen albinaismaður
„Það getur verið vel við hæfiþvi textam-
ir hans eru einhverjir bestu söngtextar
sem til eru á íslensku. Það getur vel ver-
ið tilefni til þess við guðsþjónustuna að
nota slíka texta um land og þjóð. “
Hvar annars
staðar er við
hæfi að, syngja
lög Asa?
Gísli Helaason
„Hvar og hvenær sem er. “
Gunnar Þorsteinsson
„Mörg afhans gullfallegu lögum eiga
heima íkirkjum sem og annars staðar.
En almennt um þetta vil ég segja að
stofnanakirkjan hefur valið að flytja tón-
list sem höfðar til efrí laga þjóðfélagsins,
ekki almennings. Erum við að boða trú
eða tónlist? Tónlistinni erætlað að vera
tónlist og sú tónlist sem gengur ipöpul-
inn ersú tónlist sem við eigum að flytja.
Það þarfað vera þrenns konar tónlist i
húsi Guðs, það er sú sem höfðar til fót-
anna og kemur fólki á hreyfingu (gamla
góða rokkið mjög gott), siðan tónlist
sem vekur djúpar tilfinningar hjartans og
síðan tónlist sem vekur háleitar hugsanir
— höfuðtóntist. Ég las þetta viðtal við
Kristján og varsammála honum um
margt en þama skaut hann yfir markið.
Það er út ihött að kirkja geti sveigt fólk
að ákveðnum tónlistarsmekk — enda
ekki hennar hlutverk. “
Þórunn Siaurðardóttir
„Mér finnst við hæfi að syngja Ása hvar
sem er en hann er bestur á sjó. “
Biöravin Halldórsson
„Á þjóðhátíðinni i Vestmannaeyjum,
auðvitað. Varðandi samband fólks og
kirkju, þá erég sammála þvíað fólkið
eigi að fylgja kirkjunni en það sem hefur
veríð að gerast er það að fólk er faríð að
leita annað eftirsvörum og kirkjan verð-
urá einhvem hátt að bregðast við.“
Salome Þorkelsdóttir
„Hvarsem erað sjálfsögðu. Þarsem
menn koma saman til að gleðjast, velja
menn sérlög við hæfi. Ég eralin upp
við það að þegar fjölskyldan kom sam-
an þá var alltaf sungið afmikilli gleði og
hjartans lyst. Ég er viss um að margir
væru hamingjusamari idag efþessi sið-
urhefði haldist og fjölskyldubönd sterk-
arí. “
Árna Johnsen
„Hvarvetna þar sem fólk syngur. “
I frægu viðtali við Mannlíf segir Krist-
ján Jóhannsson eftirfarandi: „Núna
eru menn farnir að setja upp háltgerð-
ar negramessur og spila jafnvel Ása í
Bæ í kirkjunni vegna þess að „það er
svo gaman“. Kirkjan á ekki endilega
að vera skemmtun."