Helgarpósturinn - 05.12.1994, Blaðsíða 11

MÁNUDAGUR 5. DESEMBER 1994
MORGUNPÓSTURINN FRÉTTIR
11
Jóhanna K. Eyjólfsdóttir,
framkvæmdastjóri íslandsdeildar
Amnesty International.
„Ég þori að fullyrða að ef þessi mál
hefðu komið upp í dag og einangrunin
væri svona ofboðslega löng þá myndum
við koma upplýsingum á framfæri til að-
alstöðva samtakanna í London og fá þá
til að rannsaka málið."
Amnesty Interna-
tional telur Sævar
Ciesielski hafa feng-
ið ómannúðlega
meðferð við rann-
sókn Guðmundar-
og Geirfinnsmálanna
I dag skærísl Amnesty í leikinn
— telurJóhanna K. Eyjólfsdóttirframkvæmdastjóri íslandsdeildar samtakanna.
Á borgarafundi Mannréttinda-
skrifstofu Islands á fimmtudaginn
lagði Sævar Ciesielski fram tví-
þætta spurningu fyrir frummælend-
ur. Hvað gætu talist eðlileg tíma-
nrörk á lengd gæsluvarðhalds annars
vegar og hins vegar á einangrun
gæsluvarðhaldsfanga. Jóhanna K.
Eyjólfsdóttir, framkvæmdastjóri
Islandsdeildar Amnesty Interna-
tional, var ein þeirra sem tjáðu sig
um það mál á fundinum og á orðum
hennar nrátti skilja að samtökin
teldu Sævar hafa verið beittan
ómannúðlegri meðferð á meðan á
rannsókn Guðmundar- og Geir-
finnsmálanna stóð á síðari hluta átt-
unda áratugarins. Hún staðfesti
þetta í samtali við MORG-
UNPÓSTINN.
Sævar sat í einangrun í gæslu-
varðhaldi í rúm tvö ár á meðan á
rannsókninni stóð. Sævar heldur
fram að játningar hans og annarra
sakborninga í Guðmundar- og Geir-
fmnsmálinu hafi verið rangar og
knúðar fram með harðræði og
langri einangrun. Hann vitnar til
rannsókna, máli sínu til stuðnings,
sem hafa sýnt að saklaust fólk hefúr
játað á sig hinar ýmsu sakir til að
losna úr einangrun. Dr. Gísli Guð-
jónsson, réttarsálfræðingur, sem
starfar í Englandi, hefur sýnt fram á
þetta í umdeildum sakamálum sem
íeitt hefúr til þess að þau hafa verið
tekin upp aftur og sakborningar
sýknaðir.
„Við miðum ekki við ákveðin
tímamörk á gæsluvarðhaldi en okk-
ar grundvallarregla er að biðja um
skjóta málsmeðferð,“ segir Jóhanna.
„Svo er það mismunandi frá landi til
lands hvernig kerfið virkar. Það
sama á við um einagrunina, við setj-
um ekki nein tímamörk heldur er
hvert mál skoðað fyrir sig. I sumum
tilfellum getur viku einangrun verið
of langur tími fyrir einstakling og
hann getur farið yfir um en í öðrum
tilfellum getur fólk haldið út mun
lengur án þess að hægt sé að tala um
pyntingar. En að halda einstaklingi í
einangrun í tvö ár teljum við vera
ómannúðlega meðferð. Svona löng
einangrun jaðrar við pyntingar og
henni fylgir gífurlegt andlegt álag.
Islandsdeild Amnesty hefur verið
með mál fólks annars staðar í heim-
inum þar sem við höfum mótmælt
að einstaklingum sé haldið svona
lengi í einangrun, enda er það ekki
réttlætanlegt. Sérstaklega þegar að-
stæður eru þannig að klefinn er sex
eða átta fermetrar og sakborningur-
inn á ekki nokkur tök á að hafa sam-
skipti við umheiminn.“
Starf Amnesty er þannig upp-
byggt að deildirnar taka ekki afstöðu
til málefna í eigin landi. Þær upplýsa
hins vegar aðalstöðvarnar í London
um mál sem ástæða væri til að rann-
saka. Jóhanna telur mjög líklegt að í
dag myndu samtökin skerast í Ieik-
inn ef rannsókn Guðmundar- og
Geirfmnsmálanna stæði yfir og
sömu aðferðum væri beitt við ein-
angrun sakborninga.
„Þegar þessi mál voru í rannsókn
var Islandsdeildin að slíta barns-
skónum, við vorum rétt að byrja,“
segir hún. „En ég þori að fullyrða að
ef þessi mál hefðu komið upp í dag
og einangrunin væri svona ofboðs-
lega löng þá myndum við konra
upplýsingum á framfæri til aðal-
stöðva samtakanna í London og fá
þá til að rannsaka málið.“
Hún segir að það sama myndi
gilda þó að dórnur væri fallinn og
sakborningarnir myndu draga játn-
ingarnar til baka, eins og tilfellið var
með Sævar og fleiri senr dæmdir
voru vegna aðildar að hvarfi Guð-
mundar og Geirfmns.
„Fólk játar rnjög oft á sig sakir í
einangrun til þess að losna úr henni.
Ef maður játar á sig sök í einangrun
og dregur játninguna til baka eftir að
hann er laus myndi Amnesty skoða
það mál. Samtökin skoða hins vegar
ekki tuttugu ára görnul mál heldur
einbeita þau sér að nútímanum.
Krafa Sævars er að þau verði tekin
upp aftur en Amnesty skiptir sér
heldur ekki af slíku og því getum við
ekkert aðstoðað hann við það.“
-SG
Ásta Ragnheiður hefur enn ekki gert upp hug sinn
„Maðurer
ekkertað
flana að neinu“
Eins og frægt er þá sat Ásta
Ragnheiður Jóhannesdóttir
fund Þjóðvakans meðan hún á
sama tíma var kosin í miðstjórn
Framsóknarflokksins á fundi
flokksins. Áður hafði hún lent í
þriðja sæti í prófkjöri flokksins í
Reykjavík, beið lægri hlut fyrir Ól-
afi Erni Haraldssyni með níu at-
kvæða mun. Hún ætlar ekki að taka
það sæti og orðaði það sem svo að
hún hefði orðið fyrir kosningama-
skínu Guðmundar G. Þórarins-
sonar Þegar MORGUNPÓSTURINN
hafði samband við Ástu Ragnheiði í
gær hafði hún enn ekki gert upp
hug sinn varðandi það hvort hún
gengi til liðs við Jóhönnu Sigurð-
ardóttur en líklegt má teljast að
framsóknarmenn bíði fregna af því
með nokkurri eftirvæntingu.
„Maður er ekkert að flana að neinu
og verður að skoða stöðuna," sagði
Ásta Ragnheiður sem er að spá og
spekúlera í rólegheitum.
-JBG
Ásta Ragnheiður Jóhannes-
dóttir „Maður er ekkert að flana
að neinu og verður að skoða
stöðuna."
Lindumálið
Sakóknari
skílaraf sér
ínæstuviku
Gísli Gíslason, lögmaður
Lindu Pétursdóttur, gerir ráð
fyrir því að málsmeðferð kæru
Lindu gegn lögreglunni verði
lokið hjá ríkissaksóknara fljótlega
í vikunni. Ekki vissi hann hvort
það sama gilti urn kæru lögregl-
unnar gegn Lindu.
Gylfi Thoriacius, lögmaður
lögreglumannanna tveggja sem
kærðu Lindu, sagðist lítið vita um
hvar kæra lögreglumannanna
væri stödd en átti þó von á því að
hún væri einnig komin til með-
ferðar hjá saksóknara. „Ég veit
allavega að málið er í eðlilegum
farvegi og einhverra tíðinda er að
vænta fljótlega,“ sagði Gylfi.
í návíqi
Sighvatur Björgvinsson
heilbrigðisráðherra
„Mérfinnst vera húið
að skrifa alveg nóg
um þetta mál í hili“
„Þœr eru hara úti í hött - ég hef
enga ástœðu til þess aðfara að
leka til blaða upplýsingum um
hann eða einhverja aðra. “
I viðtalsbók við
Guðmund Árna
Stefánsson, vara-
formann Alþýðu-
flokksins, sem kem-
ur út á næstunni,
rekur hann meðal
annars þá atburða-
rás sem varð til þess
að hann varð að
segja af sér ráðherra-
dómi. Af þeim brot-
um sem þegar hafa
birst í fjölmiðlum
má ráða að hann ber
fram nokkuð þung-
ar ásakanir á hendur
Sighvati Björg-
vinssyni heilbrigð-
is- og tryggingaráð-
herra.
Hefur þú kynnt
þér eitthvað það
sem Guðmundur
Árni segir um þinn
hlut í málinu í bók-
inni?
„Ég hef ekkert
kynnt mér efni bók-
arinnar.“
Ef marka má þau
bókarbrot sem birst
hafa þá stoppar
hann nokkuð við
þinn hlut?
„Ég hef ekki séð
neitt af þessu og á
því erfitt með að tjá
mig um það sem ég
hef ekki séð.“
En hann hefur
áður sagt að fréttir um hans störf
hafi komið frá þér?
„Það er bara rangt.“
En hvað finnst þér um þessar
ásakanir hans?
„Mér finnst þær úti í hött en, eins
og ég hef sagt, hef ég hvergi séð slík-
ar ásakanir, það er bara það senr
aðrir eru að segja. Þær eru bara úti í
hött — ég hef enga ástæðu til þess að
fara að leka til blaða upplýsingum
urn hann eða einhverja aðra.“
Nú hefur hann sett samhengi á
milli starfa Margrétar Björnsdótt-
ur hjá þér og yfirlýsinga Félags
frjálslyndra jafnaðarmanna þar
sem hún er stjórnarmaður?
„Það hefúr margkomið fram í yf-
irlýsingum frá henni og félögum
hennar í stjórn Félags ffjálslyndra að
ég hafði ekki hugmynd um það sem
var að gerast, enda var ég í útlönd-
um. Hún er margbúin að skýra frá
því og samstjórnarmenn hennar
hafa sent frá sér yfirlýsingu þar sem
hún hafi spurst fyrir um það hvort
ekki væri rétt að láta mig vita og nið-
urstaða þeirra hafi verið sú að gera
það ekki. Ég veit ekki hvað þarf að
segja ykkur fjölmiðlamönnum þetta
oft. Ég hef engu við það að bæta.“
Nú hefur Margrét talað um að
það verði að gera greinarmun á þvi
þegar hún situr í stjórn hjá frjáls-
lyndum jafnaðarmönnum og þeg-
ar hún er að vinna sem aðstoðar-
maður þinn. Guðmundur Árni
segist ekki sætta sig við þessa grein-
ingu?
„Menn verða nú bara að gera það,
eins og að þú vinnur hjá Morgun-
póstinum en ert ekki um leið fulltrúi
hans í þínu einkalífi. Þetta sama á
við um hana; hún vinnur sem að-
stoðarmaður hjá mér en er ekki að-
stoðarmaður minn í öllum þeim fé-
lögum sem hún kann að vera í. Það
segir sig sjálft.“
Ætlar þú að kynna þér eitthvað
sérstaklega þessa bók?
„Ég reikna með að lesa hana já,
eins og aðrar bækur sem koma út
um stjórnmálamenn eða effir
stjórnmálamenn en ég ætla ekki að
fara að lesa hana í þeim tilgangi að
leita eftir því sem sagt er um mig
þar. Það dettur mér ekki í hug að
gera.“
Hvað finnst þér um það framtak
hans að gefa út bók um þetta allt?
„Ég hef ekkert urn það að segja —
þetta er alveg hans ákvörðun.“
Það var til dæmis grein í Alþýðu-
blaðinu eftir fyrrverandi formann
Félags ungra jafnaðarmanna sem
efaðist um gagnsemi þessa fyrir
flokkinn?
„Það er ómögulegt fýrir mig að
segja það — ég hef ekki einu sinni
lesið bókina. Er þetta ekki bara eins
og aðrar bækur sem eru gefnar út
fyrir jólin? Menn vænta þess að geta
selt þetta.“
Jú væntanlega er þetta hugsað
sem söluvara, en líka til að skýra
hans hlið á málinu. Finnst þér að
hann hafi skort tækifæri til að
skýra sín sjónarmið?
„Nei, fjölmiðlarnir höfðu alltaf
samband við hann og spurðu hann
um hans afstöðu og hans skýringar.
Það er bara eins og ég var að segja
áðan; það var eins og það lægi svo
mikið á að menn höfðu ekki tíma til
að hlusta þannig að menn urðu að
segja sömu hlutina oft. Samt sem
áður virðast þeir ekki hafa komist til
skila.“
Nú er bókin skrifuð til að draga
fram hans hlið á málinu. Finnst þér
að hún hafi ekki komist til skila?
„Ég get ekki dæmt um það. Ég hef
náttúrlega ekki lesið allar þessar um-
fjallanir sem settar hafa verið fram
um þessi mál. Ég get nú ekki dæmt
um það hvort það sé of mikið eða
lítið. Mér finnst vera búið að skrifa
alveg nóg um þetta mál í bili, þetta
líður hjá eins og allt annað.“
Heldur þú að bókin verði á jóla-
gjafalistanum þínum?
„Ég hef ekki hugmynd urn það, ég
er ekki farinn að hugsa fyrir jólagjöf-
um ennþá.“ ■