Helgarpósturinn - 05.12.1994, Blaðsíða 16

28
MORGUNPÓSTURINN MENNING
MÁNUDAGUR 5. DESEMBER 1)994
SIBBB
BÍrtrhmark
ÍIÉSII
„Tónlistin á
Unfinished
novels er eins
hógvœr og afslöppuð ogpopp yfirhöfuð getur
orðið. Platan líður áfram eins og draumur.
Birthmark býður upp á heilanudd afbestu
sort. “
þungarokkspönk, aftur yfir í róleg-
heit þar til hátæknilegt tilraunapí-
anó tekur völdin. Páll Rósinkranz
syngur frábærlega í hverjum stíln-
um á fætur öðrum og á að öðrum
ólöstuðum stóran þátt í því að
hljómsveitin er orðin meira en ís-
lensk hljómsveit sem syngur á
ensku.
■ Þessir drengir standa vel und-
irþvi sem þeir eru að gera. Sem
er ekki svo lítið. Það er i raun
erfitt að ímynda sér að Fuzz sé
islensk plata úr Hafnarfirðinum,
enda er hún það ekki. Hún er
rokklensk og það er i rokklandi
sem stuðið sýður.
Krána heim í stofu
Siggi Björns:
Bísinn A Trinidad
Nú er KK-band hætt og KK sjálf-
ur í fríi frá plötuútgáfu svo ekki er
að furða að trúbadorar landsins
hópist að til að fylla upp í skarðið.
Bubbi Morthens hefur myndað
svo stóran markað fyrir sinn mark-
að að ekki nægir ein stórstjarna og
varla tvær til að halda honum
ánægðum. Siggi Björns hefur
reyndar um árabil verið einhver
ástsælasti kráarspilari landans auk
þess að vera án efa sá víðförlasti. I
gegnum árin hefur Siggi spilað sig
kringum hnöttinn með stuðið á
lofti og frumsömdu lögin hlóðust
upp þar til sólóplatan var orðin
staðreynd. Lögin á Bísanum eru
mjög í kráarstílnum. Þetta eru slag-
arar með hnyttnum textum, sem
gjarnan segja skemmtilega sögu.
Lagið Bubbinn sem talsvert hefur
heyrst í útvörpum Iandsmanna
íjallar til dæmis um trúbadorinn,
sem neitar að gangast við arfleifð
konungsins, en lætur auðvitað
undan að lokum. Sigga til aðstoðar
eru þeirTryggvi Hiibner, Þorleif-
ur Guðjónsson og Halldór Lá-
russon trommari. Þetta band nær
upp prýðisstemmningu sem undir-
strikar slagarastuðið vel. Hér er
ekki um frumlegustu plötu í heimi
að ræða, en hún gefur sig heldur
ekkert út fyrir að vera það.
■ Ef það er litið að gerast á
hverfiskránni er litið mál að
kaupa ölkút og skella Sigga
Björns i græjurnar. Bisinn er i
góðu formi þó Siggi Björns sé
að spila úti á Trinidad.
„Lifa og deyja ást-
fanginn“
Sssól:
Blóð
Helgi Björns er orðinn einhver
lífseigasta rokkstjarna í bransanum
enda maður sem lætur ekki minni
háttar krankleika eða vandræði
stoppa sig í að halda uppi stuðinu
eins og frægt er orðið. Síðan skein
sól hóf ferilinn á.rólegu nótunum.
Hljómsveitin ruddi nýju hippa-
bylgjunni veginn en þróaðist hægt
og rólega í Sssól, rosalegustu stuð-
ballasveit síðari tíma. Hljómkringl-
an Blóð er að mörgu leyti byggð
upp eins og sveitaball. Hún hefst
með látum og fer varla úr fimmta
gírnum eftir það. Skoskir hljóð-
spekingar sérinnfluttir sáu enda
ekkert í stöðunni eftir að hafa séð
sveitina spila en að stilla henni upp
og spila tónleika í hljóðverinu. Það
er þessi læfkraftur sem gerir plöt-
una líka áheyrilegri en fyrri skífur
Sssól. Singalong viðlögin hans
Helga eru vel studd af hljómsveit í
fullu svingi. Nokkuð sem hefur
stundum vantað dálítið upp á.
Textarnir eru þó enn samir við sig,
einfaldar klisjur um lífið og ástina.
Einfaldir og grípandi þó þeir fái
ekki Nóbelinn í bráð. Það verður
kannki seint sagt að Sssól sé frum-
legasta hljómsveit í heimi en hún er
lifandi og það heyrist ágætlega á
þessari plötu. Það gæti farið að
styttast í að fari að slá í formúluna
en hún dugar enn.
■ Þegar öflugasta ballhljóm-
sveit landsins gefur út stuð-
plötu er gaman. Maður fær á til-
finninguna að Sssól þori ekki að
prufa neitt nýtt enda kannski
engin ástæða til. Stuðið er
þeirra heimur og ekkert áð því.
Valbrá af
nýstárlegri sort
■ Birthmark:
Únfinishf.d novels
ingin er í rauninni margskipt. Ann-
ar hluti sýningarinnar byggir á
teiknimynd sem ég gerði fyrir
Todmobile fyrir réttu ári síðan.
Þetta voru röff teiknimyndir sem
notaðar voru í myndband með
hljómsveitinni. En þar sem svo illa
var farið með góðar teikningar, það
er að segja þær sáust bara hver um
sig brot úr sekúndu, ákvað ég að
láta þær njóta sín nú. Þriðji hlutinn
byggir á teikningum úr Viðskipta-
blaðinu þar sem ég sný dæminu við.
I stað þess að skreyta Viðskiptablað-
ið eins og ég hef hingað til gert læt
ég blaðið skreyta mínar myndir. Ég
hef klippt texta út úr blaðinu sem
liggur undir teikningunum í Gallerí
Greip þannig að blaðið er orðin
skreyting við Halldór Baldursson
hf. Við það skipta myndirnar um
eðli. I kjallarnum, sem líkist einna
helst leyniherbergjum hjá djöfla-
dýrkendum í bíómyndum, er ég svo
með öndergrándsýningu á teikni-
myndum, eða installasjón úr
myndasögunum sem verður eins
konar altari fyrir þá sem vilja til-
biðja. Mitt últra-egó liggur í teikni-
myndasögunum.
Verða það einhverjar hryllingssög-
ur?
„Þarna verða alls konar skrýtnar
sögur sem eðli málsins samkvæmt
verður þó ekki hægt að lesa. Eðli
svona öndergránd sýninga er nefni-
lega þannig að annað hvort nærðu
þeim eða ekki.“
Nú ertu einn af fáum teiknurum
sem vinnur skreytingar fyrir blað, er
þetta of lítið nýttur kraftur að þínu
mati?
„Það held ég að hljóti að vera.
Þeir á Viðskiptablaðinu segja að
minnsta kosti að það sé miklu auð-
veldara að nota mig en einhverja
ljósmyndara, enda geti þeir hringt í
mig, lesið upp fýrir mig kjarnann úr
textanum og innan tveggja tíma er
ég kominn með myndina." -GK
I framtíðinni verður meira um skjalfest
vilyrði hjá Kvikmyndasjóði. Verða gefín
út vilyrði fyrir framleiðslustyrkjum vegna
kvikmynda í stað þess að greiða út hluta
þeirra við samþykkt umsóknar
Styrkimir verða
ekki greiddir út við
samþykki umsókna
Undanfarin ár hefur Kvik-
myndasjóður ítrekað verið gagn-
rýndur zfyrir slælegt eftirlit með
hvernig þeim fjármunum er varið
sem styrkþegar sjóðsins njóta.
Nokkur brögð hafa verið að því að
þeir sem fengið hafa styrki úr
sjóðnum hafi ekki lokið við þau
verkefni sem lögð voru til grund-
vallar styrkveitingum. I skýrslu
Hagsýslu ríkisins frá því fyrr á
þessu ári, þar sem gerð var úttekt á
rekstri og stjórnskipulagi sjóðsins,
er áréttað að gengið verði harðar
eftir að skilyrði til styrkveitinga séu
haldin. Þar er bent á að það hljóti
að vera kappsmál þeirra sem vinna
við kvikmyndagerð að styrkir nýtist
til fullnustu og meðferð þeirra sé
hafin yfir gagnrýni.
Bryndís Schram, framkvæmda-
stjóri Kvikmyndasjóðs Islands, seg-
ir að fljótlega eftir að hún tók við
starfi sínu árið 1992 hafi hún gert
sér grein fyrir að ýmislegt væri
ábótavant varðandi hvernig styrkj-
um væri fýlgt eftir að hálfu sjóðsins
og að undanförnu hafi verið gert
átak í þessum efnum. Hún kvartar
undan að Kvikmyndasjóð skorti
málsvara.
„Fólk heldur að það sé sukk og
svínarí í kringum sjóðinn vegna
þess að í gegnum tíðina hefur
kannski ekki verið haldið nógu vel
utan um starfsemi hans,“ segir hún.
„Þetta er líklega ástæðan fyrir að
kvikmyndagerðarmenn eiga sér
engan málsvara inni á Alþingi eða í
íjárlaganefnd. Við fórum og töluð-
um við fjárlaganefnd um daginn og
þetta eru allt sveitamenn sem er
andskotans sama um þetta borg-
arapakk sem er að gera bíómyndir.
Svo vildi náttúrlega engin koma ná-
lægt sjóðnum í fyrra þegar verið var
að afgreiða fjárlög því þá voru mál-
efni Hrafns Gunnlaugssonar í al-
gleymingi.“
Fé verður næst veitt úr sjóðnum
15. janúar 1995 og hefur stjórn
sjóðsins samþykkt þrengri skilyrði
til styrkveitinga en áður, sem styrk-
þegar verða að samþykkja skriflega
fyrir móttöku styrkja sinna. Þar
kemur fram að styrkir til handrita-
gerðar verði framvegis greiddir í
þremur áföngum og fyrsti hluti
Vel sótt einkasýning Sjafnar Har. í The Crypt Gallery i London
Seldi sýningargestum tíu málverk
Sjöfn Haraldsdóttur, sem ný-
verið hélt sýna fýrstu einkasýningu í
London, seldi alls tíu málverk á
þeim hálfa mánuði Sem sýningin
stóð yfir. Munu flestar myndirnar
hafa verið keyptar í fýrstu sýningar-
vikunni.
Fáheyrt er að íslenskir listamenn
selji margar myndir á sýningum sín-
um erlendis, en flestir selja alls enga.
Að sögn Sjafnar kom áhuginn fýrir
sýningunni henni verulega á óvart.
Alls voru hátt í tvö hundruð gestir
við opnunina og stöðugt rennerí var
allan tímann á meðan sýningin stóð
yfir, en sýningin fór nánar tiltekið
fram í Crypt Gallery, St. Martins in
the Fields, við Trafalgar- torgið í
London. „Ég átti- í besta falli von á
því að einn Islendingur búsettur í
London keypti kannski eina mynd
en alls ekki þessum viðbrögðum,“
Sjöfn Haraldsdóttir ásamt eigin-
manni sínum, Ármanni Ár-
mannssyni, við opnun sýningar
sinnar í London fyrr í þessum
mánuði. Hátt í tvö hundruð gestir
voru viðstaddir opnun sýningar-
innar sem bar yfirskriftina „Look
North“.
sagði Sjöfn þegar MORGUNPÓSTUR-
INN ræddi við hana um helgina. En
bæði Islendingar, Bretar og Kanada-
maður keyptu verkin. Samkvæmt
öruggum heimildum blaðsins voru
verk Sjafnar keypt á mun hærra
verði í London en þau eru verðlögð
hérlendis.
Velgengni sinni í London vill
Sjöfn þakka Jakobi Magnússyni,
nú sendiherra Islands, sem hafi
unnið afar vel að undirbúningi sýn-
ingarinnar.
Alls sýndi Sjöfn sextíu myndir í
London sem flestar voru unnar á
þessu ári. Eru myndirnar bæði nýjar
olíumyndir og myndir unnar á
handgerðan pappír með bleki. Þær
fimmtíu sem eftir eru hyggst Sjöfn
svo sýna Islendingum frá og með
næstu helgi í Listhúsinu í Laugardal.
-GK
Birthmark :er hljóm.Sveit sem
enginn hafði. heyrt getið fyrir
nokkrum dögurn. Að vfsu hafði
sveitin starfað nokkur ár undir
nafninu Orange Enrpire en senni-
lega hringir það ekki mörgum
bjöllum. Birthmark skipa þeir fé-
lagar Svanur Kristbergsson og
Valgeir Sigurðsson og þeir hafa
ekkert verið að hlaupa upp til
handa og fóta í hvert skipti sem þeir
sömdu lag. Að undanskildum lög-
um í kvikmyndinni Veggfóður hafa
þeir bræður ekkert látið frá sér fara.
Fyrr en nú. Unfinished novels er
tvímælalaust einhver metnaðar-
fýllsta plata sem íslenskir popparar
hafa smíðað. Tónlist Birthmark er
nokkuð í anda David Sylvian og
annarra á svipuðu róli. Þetta er
ákaflega róleg og áferðarfalleg tón-
list. Ljóðræn og hugsi. Svanur og
Valgeir hafa sér til fulltingis upp-
tökumanninn Richard Evans sem
starfar í Real World hljóðveri Pet-
er Gabriel (þar sem platan er að
nokkru leyti unnin) og það skilar
sér í óvenju prófessjonal hljóði.
Undirleikurinn er í höndum nokk-
urs konar landsliðs djassista og
klassískra hljóðfæraleikara sem
tryggja það að platan er eins
hnökralaus og hægt er að hugsa sér.
Það stingur þó aðeins í eyrun að
söngurinn heldur ekki alltaf sama
klassa og undirspilið sér í lagi þegar
enskan þvælist aðeins fýrir. Þess ber
að geta að jafn mikið hefur verið
nostrað við urnslag plötunnar og
tónlistina. Það undirstrikar inni-
haldið með prýði og ber af fremur
slökum umslögum þetta árið.
■ Tónlistin á Unfinished novels
er eins hógvær og afslöppuð og
popp yfirhöfuð getur orðið.
Platan liður áfram eins og
draumur. Birthmark býður upp
á heilanudd af bestu sort.
Óttarr Proppe
Dularfulli garðurinn
NÝLISTASAFNIÐ, 26. Nóv. - 11. DES.
Samsýning
Þótt einstök listaverk veki sjaldan
mikil heilabrot, þá vekur listabrölt-
ið og hið æ óljósara og þess vegna
kannski æ mikilvægara hlutverk
listamannsins æ meiri furðu. I fyl-
giskrá með sýningu átta tiltölulega
ungra myndlistarmanna segir Þor-
valdur Þorsteinsson: -Myndlist-
armaður samtímans sinnir algjör-
lega óskilgreindu hlutverki í samfé-
laginu. Hann getur gert það sem
honum sýnist og hann getur líka al-
veg sleppt því að gera nokkuð. Það
segir honum enginn fyrir verkum
og það saknar hans enginn. Hann
þarf því ætíð að glíma við eigin efa-
semdir og annarra um sitt sjálfskip-
aða (ímyndaða) hlutverk og hvort
það sé hugsanlega byggt á gömlum
misskilningi. Sé tímaskekkja."
Hvert svo sem hlutverk lista-iðn-
aðarmannsins var fyrr á tímum, þá
er svo komið málum nú að starf
(mynd)listamannsins er það sem
eftir verður til að gera þegar annars
er ekki þörf. Listamenn eru affall,
yfirfall eða botnfall frá hinum
hreinlífa og heilbrigða þjóðfélags-
líkama. Á veiklunarstundum í lífi
einstaklingsins, þegar hlutverkin,
tilgangurinn og hugsunin lendir í
gufukenndu tómarúmi, gerast
menn oft hallir undir listir, fara
sjálfír jafnvel að föndra sér til hug-
arhægðar. Listamenn, ekki síst ef
mynd- er komið fyrir framan, eru
afar hjárænulegir menntamenn og
oftast ómögulegir skemmtikraftar;
en þegar á tímabilum svokallaðir
menntamenn og skemmtikraftar
flosna upp í hlutverkum sínum
verða þeir oft um stund lista-
mannslega vaxnir og sækja inn í
listaheiminn; — ná sér kannski í
framhjáhlaupi í dyntóttan maka og
verða svo venjulegir aftur.
Hlutverk (mynd)listarmannsins
er trúarlegt og heimspekilegt því
það tengist spurningum um tilgang
og umfram allt tilgangsleysi lífsins,
einnig tengist það læknisdómum
því það að gera eitthvað (í tilgangs-
leysinu) getur veitt útrás og hugar-
hægð, og loks er það vegvísir í
menntun og upplýsingu því lista-
menn er sífellt að leita einhvers eins
og vísindamenn þó svo þeir séu oft-
ast ekki annað en skopmyndin ein
af vísindamanni; — eða er vísinda-
maðurinn skopmynd af lista-
manni? Á stöðum þar sem list er
höfð um hönd er eins og að fara inn
á stofnun þar sem kirkjunni,
sjúkrahúsinu og skólanum hefur
verið hrært saman í oft göróttri og
töluðum við fjárlaganefnd um
daginn og þetta eru allt sveita-
menn sem er andskotans sama
um þetta borgarapakk sem er að
gera bíómyndir."
greiðslunnar eigi að gera höfundi
kleift að koma saman frumútgáfu
handritsins. Skilyrði þess að um
frekari greiðslur verði að ræða er að
höfundur hafi fengið kvikmynda-
framleiðanda í lið með sér og hann
ábyrgist að leggja jafn mikið fé til
verkefnisins og styrkur Kvik-
myndasjóðs nemur. Lokagreiðsla
fer síðan fram við afhendingu á
fullkláruðu handriti.
Framleiðendur kvikmynda hafa
kost á að sækja um styrki til undir-
búnings kvikmyndagerðar og er
hámark þeirra 600.000 krónur að
uppfylltu því skilyrði að framleið-
andinn leggi fram sömu upphæð
sjálfur. Þá má heildarupphæð
styrkja Kvikmyndasjóðs til undir-
búnings og handritagerðar ekki
vera hærri en 1,5 milljónir króna.
Skilyrði fýrir framleiðslutyrkjum
hafa einnig verið hert til muna.
Framvegis verða þeir ekki greiddir
nema að fyrir liggi staðfesting um
heildarfjármögnun viðkomandi
verkefnis, samningur við samfram-
leiðendur og aðalupptökutímabil
sé að hefjast. Þá ska'l þess gætt að
styrkurinn nýtist fýrst og fremst á
meðan á framleiðsluferlinu stend-
ur. Handhöfum framleiðslustyrkja
verður gert að gera greinargerð um
gang verksins tvisvar á ári frá út-
hlutun til frumsýningar. Loks verða
styrkþegar að endurgreiða styrki
sína til Kvikmyndasjóðs, ljúki þeir
ekki gerð á verkefnum sem styrkt
hafa verið af sjóðnum innan um-
samins tíma. Bryndís segir að þrátt
fyrir þessi ákvæði hafi úthlutunar-
nefnd sjóðsins reynt að sýna sveigj-
anleika gagnvart styrkþegum og ef
gildur rökstuðningur fyrir töfum
og öðru slíku liggur fyrir sé tekið
tillit til þess eins og efni standa til
hverju sinni. Þá hafa reglur varð-
andi hverjir sitji í úthlutunarnefnd
sjóðsins verið hertar og tryggt verð-
ur að hagsmunaaðilar eigi þar ekki
sæti. LAE
geggjaðri blöndu. Er þá einhver
hissa á að upplifa trúarlega sefjun,
taugveiklun, tilfínningalosun og
skólahjal á stað eins og Nýlistasafn-
inu? Það að ætla sér „að segja [ein-
hverjum] fyrir verkum“ í þessu
samhengi getur því aldrei orðið
annað en „tímaskekkja". Hins veg-
ar held ég að allir villuráfandi sauð-
ir á Islandi, og annars staðar,
myndu fljótt sakna þess stuðpúða
sem listamaðurinn og listaBfið er
ýmist á góðri stund eða slæmri.
Listamennirnir átta á samsýning-
unni I Nýlistasafninu mega vafa-
laust ekkert vera að því að eyða
tímanum í að lesa það sem stendur
hér að ofan heldur leita þeir hver
um sig umsvifalaust í pistlinum að
nafni sínu ásamt hefðbundinni lýs-
andi setningu. I þessari setningu
tengdu nafni listamannsins stendur
væntanlega á prenti það sem mis-
hnyttilega er sagt um verkin og þá
ekki síður skapendur þeirra, ýmist
á opnun, af afspurn fyrir opnun eða
eftir opnun, oftast eftir hraða gerj-
un. Því má heldur ekki gleyma að
fyrirferðamestu og oft háværustu
dómar um listaverk, jafnt sem
menn og málefni, er ekki hægt að
prenta, heldur eru þeir settir fram