Helgarpósturinn - 29.12.1994, Blaðsíða 27

FIMMTUDAGUR 29. DESEMBER 1994
MORGUNPÓSTURINN ÚTLÖND
27
íslam
Uppgangur
ofsatruarinnar
Bókstafstrúarmenn fara hamförum víða um hinn íslamska heim. Gæti hugsast að Vestur-
lönd væru að missa afsíðasta tækifærinu til að afstýra nýju köldu stríði—eða stríði þarsem
gæti jafnvel hitnað í kolunum.
I ritstjórnargrein í nýlegu hefti
timaritsins The Economist segir að
lýðræðisríkjum í vestri stafi ógn úr
þremur áttum næstu árin og fram á
næstu öld. Hann hefur áhyggjur af
ótryggu ástandi í voldugu og ríku
Kína, hann spyr hvort Rússar muni
líta á sig sem keppinauta Vestur-
landa eða bandamenn og hann
veltir því fyrir sér hvort muni sker-
ast enn frekar í brýnu milli vesturs-
ins og hins íslamska heims.
Uppgangur íslamskra ofsatrúar-
manna hefur verið mjög í hámæli
síðustu vikuna, ekki síst eftir að
fjórir Alsírbúar voru felldir í Mar-
seille eftir að hafa rænt flugvél.
Ofsatrúarmenn í Alsír svöruðu fyr-
ir sig með því að myrða kaþólska
lderka.
Víðast í hinum íslamska heimi
sækja ofsatrúarmenn á, allt frá
Bangladesh og Indónesíu í austri til
Alsírs og Frakklands í vestri. Af
Þótt hún kynni ekkert að syngja og
ekki heldur að skrifa gaf fyrirsætan
Naomi Campbell út plötu og
skáldsögu. Hvort tveggja fékk
hroðalega útreið hjá gagnrýnendum
en Naomi lét það ekkert á sig fá.
Evrópubúum horfa Frakkar með
mestum áhyggjum á uppgang ofsa-
trúarinnar, enda búa milljónir
múslima þar í landi. Þeir hafa end-
að vísað múslimum sem þeir telja
að efni til hryðjuverka úr landi og
skorið upp herör gegn því að stúlk-
ur af múslimaættum gangi með
höfuðklúta í skólum landsins.
Blóðugt borgarastríð geisar
handan Miðjarðarhafsins í Alsír.
Það er vel hugsanlegt að ofsatrúar-
menn þar muni ná völdum innan
skamms og jafnvel í fleiri ríkjum
hins íslamska heims. Þetta gæti haft
ýmsar afleiðingar fyrir Vesturlönd:
Þau hafa flest verið að reyna að loka
dyrum sínum fyrir fleiri innflytj-
endum úr suðri og austri, en flóð-
bylgja flóttamanna undan ofsa-
trúnni gæti verið illviðráðanleg.
Það þarf heldur ekki mikið hug-
myndaflug til að sjá fyrir sér ein-
hvers konar kalt stríð — eða jafnvel
í heitari kantinum — yfir Miðjarð-
arhafið.
Leiðarahöfundur The Economist
slær þó þann varnagla að 1995
kunni að vera síðasta tækifærið til
að halda slíku stríði í skefjum.
Múslimskir bókstafstrúarmenn
hatast út í flest það sem vestrænt er,
fjöldamenningu og kvenfrelsi, en
hann segir að þeir séu þó af ýmsu
sauðahúsi. Ekki séu þeir allir jafn
andsnúnir Vesturlöndum eða lýð-
ræði. Sumir þeirra séu fremur um-
bótamenn í anda John Wycliffe
eða Jóhanns Huss og stefni að
hæfilegri siðbót. Vestrið eigi að
stefna að því að umgangast slíka
menn með virðingu og starfa með
þeim, en sofna þó ekki á varðstöð-
unni gegn hinum róttækari ofsa-
trúarmönnum. Aðeins þannig sé
von um einhvers konar griðasátt-
mála milli Vesturlanda og íslams.
Þessu sé hins vegar auðvelt að
klúðra og þá geti geti Vesturlönd
lent í langdregnu stríði við hinn ís-
lamska heim. Borgarastríðið í Alsír
sé prófraun á þetta.
Það breytir því þó ekki að hlut-
skipti þeirra sem aðhyllast vestræna
hugmyndafræði í löndum múslima
er slæmt, sérstaklega kvenna. Það
hefur verið sagt að víglínan í stríði
bókstafstrúarmanna liggi um
hjörtu 500 milljóna kvenna sem
þeir vilji kúga til auðsveipni. Khal-
ida Messaoudi, andófskona í Al-
sír, hefur orðað það svo að sigur
„þjóðernis-íslamismans11 eða
„græna fasismans" eins og hún
kallar það myndi jafngilda kvik-
setningu fyrir milljónir alsírskra
kvenna. Hún segist óttast að vest-
ræn lýðræðisríki skilji ekki hvílík
ógnarstjórn sé í uppsiglingu í Alsír.
Hér takist á tvær gjörólíkar samfé-
lagshugmyndir; önnur byggi á lýð-
ræði og mannréttindum, hin á
ofsatrú og forneskju. Þar þurfi lýð-
ræðissinnar hvarvetna að leggja sitt
lóð á vogarskálar, og þá ekki síst
konur á Vesturlöndum. ■
Blóðið litaði fljót og læki, alls staðar iágu lík eins og hráviði. Enginn
veit með vissu hversu margir létu lífið, kannski milljón manns, gríðar-
legur manngrúi lagði á flótta og hírðist í fióttamannabúðum þar sem
geisaðí taugaveiki og kólera. Starfsmenn hjálparsveita voru niður-
brotnir og að niðurlotum komnir. Heimurinn fylgdist með grimmdar-
æðinu í Rúanda með hryllingi þegar dauðasveitir manna af Hútúætt-
bálki fóru um og myrtu alla Tútsímenn sem þeir náðu til. Þarna var
þjóð sem hafði misst vitið og þegar Tútsímenn náðu völdum eftir
borgarastríðið forðuðu Hútúmenn sér hver sem betur gat til að forð-
ast grimmilega hefnd.
A uppleið...
Tony Blair
varð óvænt formaður Verka-
mannaflokksins breska síðastliðið
haust við skyndilegt fráfall John
Smith. Það er almenn skoðun að
þessi ungi og huggulegi stjórn-
málamaður hafi alla burði til að
verða næsti forsætisráðherra Bret-
lands. Hann er í óða önn að teyma
flokk sinn frá vinstri og nær miðj-
unni og flestir flokksmenn láta sér
vel líka, enda hefur flokkurinn ver-
ið utan stjórnar í fimmtán ár.
Edouard Balladur
forsætisráðherra Frakklands, hefur
reyndar átt í mestu brösum á árinu
vegna ýmissa spillingarmála sem
hafa komist í hámæli og orðið til
þess að margir nánustu banda-
menn hans hafa helst úr lestinni í
stjórnmálum. En eftir að Jacques
Delors ákvað að gefa ekki kost á
sér í forsetaframboð virðist harla
líklegt að Balladur verði kjörinn
næsti forseti Frakklands, enda ætti
hann að geta unnið nokkuð örugg-
an sigur á helsta Jacques Chirac,
helsta keppinauti sínum á hægri
vængnum.
Newt Cingrich
hafði einhver heyrt minnst á þann
mann fyrr en í bandarísku þing-
kosningununr í október? Nú er
hann forseti fulltrúadeildar banda-
ríska þingsins, einhver harðasti
andstæðingur Clintons forseta og
þar ætlar hann ekki að liggja á liði
sínu. Eins og Clinton viðurkennir
Gingrich að hafa reykt hass en ólíkt
forsetanum segist hann hafa tekið
það ofan í sig. En hann er harður
hægrimaður sem hefur sagt að ekki
sé hægt að halda uppi siðmenn-
ingu í samfélagi þar sem 12 ára
börn séu að eignast krakka, 15 ára
unglingar séu að drepa hverjir
aðra, 17 ára unglingar deyji úr eyð-
ni en þeir 18 ára útskrifist með
prófskírteini sem þeir geta ekki
einu sinni lesið.
Quentin Tarantino
kláraði engan skóla heldur fór
hann að vinna á vídeóleigu. Þar
varð hann vinsæll meðal kúnn-
anna, enda hafði hann séð allar
myndirnar í hillunum. Það virðist
hafa verið nægur skóli fyrir þennan
unga kvikmyndaleikstjóra sem
fékk verðlaun í Cannes fyrir mynd
sína Pulp Fiction. Myndir hans eru
fullar af ofbeldi, en með skrítnum
persónum, tilvitnunum í lágmenn-
ingu og undirfurðulegum húmor
slá þær nýjan tón.
Helmut Kohl
vann engan sigur í þýsku þing-
kosningunum í nóvember. Stjórn
hans rétt lafði. En hann er búinn
að sitja í embætti í fjórtán ár og sit-
ur áfram. Nú sér hann á bak kær-
ustu bandamönnum sínum í Evr-
ópu, Mitterrand Frakklandsfor-
seta og Delors formanni ffam-
kvæmdastjórnar Evrópusambands-
ins. Eftir situr hann, langsterkastur
og reyndastur þjóðarleiðtoga í Evr-
ópu. Á fundi Evrópusambands-
leiðtoga nýskeð voru rnenn rneira
að segja farnir að kalla hann
„Herra Evrópu“.
Gerry Adams
þótti ekki húsum hæfur þangað til
í haust. Bresk stjórnvöld vildu ekki
af honum vita né öðrum meðlim-
um frska lýðveldishersins. Svo lýsti
lýðveldisherinn yfir vopnahléi og
allt í einu voru leiðtogar orðnir
gestir í sölurn breska stjórnkerfis-
ins. Adams fór til Bandaríkjanna
og baðaði sig í frægðarsól með
frægum leikurum. I bili ríkir frið-
ur, en margir óttast þó að málefni
Norður-frlands séu komin í slíkar
ógöngur að óhugsandi sé að sætta
mótmælendur og kaþólikka.
Irmgard Möller
sat í fangelsi í 22 ár. Hún tilheyrði
svokallaðri fyrstu kynslóð hryðju-
verkamanna og var í slagtogi með
Andreas Baader, Gudrun Esslin
og Ulriku Meinhof. Flestir félagar
hennar eru ekki lengur á lífi en
hún þraukaði í fangelsinu allt
þangað til hún var látin laus í nóv-
ember. Hún hefur ekki sýnt mikil
iðrunarmerki og á móti henni var
tekið með kampavíni og rauðum
fánum. Talið er að fleiri meðlimir
Rauðu herdeildanna verði látnir
lausir í kjölfarið.