Helgarpósturinn - 29.12.1994, Blaðsíða 30
30
MORGUNPÓSTURINN ÚTLÖND
FIMMTUDAGUR 29. DESEMBER 1994
Forrest Gump var svo mikill ein-
feldningur og svo góö sál og hon-
um gekk svo vel með sínar litlu gáf-
ur að Bandaríkjamenn horfðu á
myndina um hann fullir aðdáunar
og söknuðar eftir tíma sem þeir
héldu að hefði verið betri og sak-
lausari.
Það var altalað að Dagmar
Wöhrl, fyrrum Ungfrú Þýskaland,
væri fegursta kona sem hefði sest
á þýska þingið. Þegar svo kom í
Ijós að hún hafði eitt sinn leikið í
klámmynd runnu tvær grímur á
flokkssystkini hennar í flokki Kristi-
legra demókrata.
Auðkýfingurinn J. Howard
Marshall er 3.42 sinnum eldri en
nýja konan hans, kynbomban
Anna Nichole Smith. Hann er 89
ára og hún 26. Hún fullyrti að hún
hefði ekki gifst honum vegna pen-
inganna, heldur væri þetta sönn
ást.
Marlon Brando gaf út ævisögu
sína og hennar var beðið með of-
væni. I blöðum birtust myndir frá
því hann var ungur og fallegur eins
og guð. Það voru hins vegar hálf-
gerð vonbrigði að ævisagan reynd-
ist hundleiðinleg og full af karla-
grobbi.
Bill Gates, milljarðamæringur og
Microsoft-kóngur, hefur ekki verið
þekktur fyrir að hafa áhuga á öðru
en tölvum og bílum. Því kom það
allnokkuð á óvart þegar hann
keyþti handrit eftir Leonardo da
Vinci og greiddi sem nemur millj-
arði íslenskra króna fyrir vikið.
Hvers eiga heimskir
að gjalda?
Umdeildasta bók ársins er rit þar sem því er
haldið fram að blökkumenn hafi lægri
greindarvísitölu en hvítir og séu því dæmdir
tilað vera undirstétt.
Umtalaðasta bók ársins er án efa
The Bell Curve eftir Charles
Murray og Richard Hernstein og
sem kom nýlega út í Bandaríkjun-
um. Þar halda höfundarnir því
fram að munurinn á greindarvísi-
tölu svartra og hvítra sé að meðal-
tali 15 stig. Af þeim sökum bíði
blökkumanna það hlutskipti að
vera undirstétt á meðan hvítir verði
ofan á í skjóli betra gáfnafars.
Vegna þessara kenninga urðu
Murray og Hernstein sem reyndar
er nýlátinn, í hópi mest hötuðu
manna í Ameríku, þeir voru út-
hrópaðir sem einhvers konar ný-
nasistar. Ýmsir urðu þó til að koma
þeim til varnar, þar á meðal öld-
ungurinn Hans Eysenck, einn
virtasti sálfræðingur í heimi. Hann
sagði að menn mættu ekki láta pól-
itíska rétthugsun villa sér sýn á
staðreyndir, það væri ekki nóg að
henykslast, heldur þyrfti að taka
vitræna afstöðu til röksemda
Murrays og Hernstein.
Röksemdafærsla þeirra byggir
meðal annars á því að greindarpróf
séu nær óyggjandi mælikvarði á
gáfnafar, það sé til dæmis fylgni
milli greindarprófa sem lögð eru
fyrir börn og námsárangurs síðar í
lífinu sem ekki sé hægt að draga í
efa. Greind sé að mestu leyti arf-
geng, sem nemur allt að 8o af
hundraði og greindarvísitala sé
mjög misjöfn meðal þjóðfélags-
stétta og líka meðal kynþátta. Öll
greindarpróf sem hafa verið gerð
síðan 1920 sýni sömu niðurstöðu;
að blökkumenn séu að meðaltali 15
stigum lægri í greindarprófum en
hvítir menn, en 20 stigum lægri en
fólk af mongólskum kynþætti.
Fjargviðrið hefur verið mest vegna
þeirra ályktana sem Hernstein og
Murray draga af rannsóknum sín-
um. Kenning þeirra er sú að drjúg-
ur hluti atvinnuleysis, fátæktar og
glæpa ráðist af lágri greindarvísi-
tölu, þótt auðvitað sé líka ýmislegt
annað sem veldur. Af þessu má
draga ýmsar ályktanir og mörgum
þykja þær býsna háskalegar. Felur
þetta kannski í sér einhvers konar
þrælasamfélag þar sem lágstéttirnar
framvísa lélegri greindarvísitölu
sinni til ókominna kynslóða á með-
an hin gáfaða yfirstétt fjölgar sér í
makindum innbyrðis? Höfundarn-
ir taka ekki svo djúpt í árinni þótt
margir hafi túlkað niðurstöðurnar
á þennan veg. Allt leiti inn að með-
altalinu, segja þeir; börn þeirra
heimskustu séu yfirleitt heimsk, en
þó oftast talsvert klárari en foreldr-
ar þeirra. Börn þeirra greindustu
séu yfirleitt greind en þó oftast tals-
vert heimskari en foreldrar þeirra.
Börn hins yfirgnæfandi fjölda sem
er í meðallagi heimskur séu ýmist
heimsk, í meðallagi eða vel greind.
Þannig skapi lögmál eríðanna
hreyfingu upp og niður samfélags-
stigann. Samfélagið er óðum að
færast í það horf að vélar vinna þau
störf sem áður voru unnin með
striti. I þau störf sem eftir eru þarf
talsvert vit og í þau velst fólk sem
hefur að minnsta kosti þokkalega
greindarvísitölu, En hvað á þá að
gera við þá sem hafa lélega greind-
arvísitölu? Bíður þeirra atvinnu-
leysi og fátækt? Þetta er þjóðfélags-
vandamál sem Hernstein og
Murray segja að hverfi ekki þótt
menn neiti að hugsa um það, sér-
staklega í löndum þar sem hlutfall
blökkumanna er hátt.
En allt er þetta semsé umdeilt.
Intemetið
slær í gegn
Þrátt fýrir að gagnanetið Internet hafi verið starfrækt um árabil var það
fyrst á þessu ári, sem það sló í gegn. Notendafjöldinn skiptir nú milljónum,
en netið nota menn til tölvupóstsendinga, upplýsingaöflunar og dreifingar.
Hér á landi komast menn einkum í samband við netið í gegnum tölvukerfi
Pósts og síma eða Miðheima hf., en það er einkafýrirtæki, sem helgar sig
Internet-tengingu. Nokkrar umræður spunnust um ofbeldisleiki og klám-
myndir, sem finna mætti á netinu, en vegna hins anarkíska eðlis þess —
enginn á netið — er lítið við því að gera.
UIt »i»Mi Oo ■aofcmartn flptiont Birttlory
| : i'ftl fel | "1-
| o-v. ^ l >>4 1 *■«» [ rW | { *
MIÐvlHEIMAR
MiðlHÍmar rófca ollum ueihúum glrftílegra jula.
;«TW>W WlíW • {«;• NíílXKwM
Kvikmyndin Fæddir morðingjar
varð tilefni mikilla deilna um hvort
ofbeldi í kvikmyndum hvetti ungt
fólk og óharðnað til óhæfuverka.
Það virtist að vissu leyti staðfest-
ast þegar braust út skotbardagi í
miðborg Parísar í byrjun október.
Á endanum iágu í valnum þrír lög-
reglumenn, einn vegfarandi, og
22 ára tilræðismaður, Audry Ma-
upan. Handtekin var unnusta
hans Florence Rey og ákærð fyrir
morð. Hún er aðeins 19 ára, af
góðu heimili og hafði gengið vel í
skóla. í vistarverum þeirra skötu-
hjúanna fundust vopn og blaða-
úrklippur sem fjalla um bíómynd-
ina Fæddir morðingjar.
Susan Smith setti allt á annan
endann í smábænum Union í
Suður-Karólínufylki í Bandaríkj-
unum þegar hún tilkynnti að
svertingi með byssu hefði rænt
tveimur sonum sínum, þriggja ára
og fjórtán mánaða. Þessa sögu
sagði hún líka David, manni sín-
um sem hún var nýskilin við. Sus-
an Smith grét í sjónvarpi en
nokkrum dögum síðar fannst í
vatni skammt frá bænum bíll
hennar og í honum lík drengjanna
sem hún hafði drekkt. Hún hafði
átt vingott við mann sem kærði
sig ekki um að hafa börn í kring-
um sig.
Jacqueline Kennedy Onassis
var glæsileg frú i forsetatið sem
kennd var við Camelot og kannski
ekki síðri sem glæsileg ung ekkja
forseta sem heimsbyggðin syrgði.
Svo giftist hún ófríðum Grikkja
sem vissi ekki aura sinna tal og
hlóð hana eðalsteinum. Hún lifði
seinni mann sinn og þótti í seinni
tið dularfull persóna með nánast
ójarðneskan blæ. Hún lést 64 ára
að aldri.
Burt Lancaster hóf feril sinn sem
vöðvatröll og fimleikamaður. Síðar
kom á daginn að þetta var mikil-
hæfur kvikmyndaleikari sem vann
leiksigra i bíómyndum bæði vest-
an hafs og austan. Hið breiða bros
Burt Lancaster slokknaði þegar
hann lést úr hjartaslagi, áttræður
að aldri.
Eugene lonesco var Rúmeni að
ætt en bjó mestallt líf sitt i Frakk-■
landi. Hann var einn helsti forvíg-
ismaður absúdismans i leikritun.
Leikrit hans Nashyrningarnir og
Sköllótta söngkonan virðast
stundum hrein della en samt eru
þau skrifuð af lygilegri nákvæmni.
lonesco var 81 árs þegar hann
andaðist.
Richard M. Nixon var eini forseti
Bandaríkjanna sem þurfti að fara
úr embætti með skömm. Enginn
frýði honum vits og i utanríkismál-
um lyfti hann grettistökum. Hann
lét aldrei í það skina að hann iðr-
aðist athæfis síns i forsetaemb-
ætti, en samt var hann farinn að
endurheimta nokkra virðingu und-
ir andlátið - kannski kusu menn
frekar að lita á bjartari hliðar hans.
Nixon dó, 81 árs að aldri.
Kim II Sung var hlaðinn lofi í lif-
anda lífi og á yfirborðinu voru allir
íbúar Norður-Kóreu eldheitir að-
dáendur hans. Þeir grétu hann við
andlátið, en kannski voru þeir
frekar að gráta hlutskipti sitt eða
óvissuna sem biður landsmanna
eftir dauða foringjans sem helst
var likt við sjálfa sólina. Við emb-
ætti leiðtogans tók sonur hans,
Kim Young II.
Kurt Cobain var poppstjarna sem
lifði hratt og brann upp. Hljóm-
sveit hans Nirvana spilaði hart og
ágengt rokk sem foreldrum þótti
heldur óáheyrilegt. Cobain ánetj-
aðist heróinfíkn og fyrirfór sér að-
eins 27 ára.
Elias Canetti var rithöfundur af
óræðu þjóðerni sem eyddi mest-
anpart ævinnar i bókaskáp og
fann þar bækur sem fáir aðrir
vissu að væru til. Svo dustaði
hann af sér rykið og skrifaði bæk-
ur sem virðast lygnar á yfirborðinu
en eru skringilega meinfyndnar.
Canetti fékk Nóbelsverðlaun 1981
og andaðist 89 ára að aldri.
Melina Mercouri varð heimsfræg
fyrir kvikmyndina Aldrei á sunnu-
dögum. Hún var landræk á árum
herforingjastjórnarinnar i Grikk-
landi en sneri aftur eftir fall henn-
ar, var kosin á þing og fékk emb-
ætti menningarmálaráðherra. Hún
lést 68 ára og náði ekki því tak-
marki sinu að fá Breta til að skila
aftur fornminjum sem þeir stálu á
Akrópólishæð fyrir tveimur öldum.
Karl Popper lést í hárri elli. Hann
var einn merkasti heimspekingur
aldarinnar og alla tið ódeigur i
baráttunni gegn óvinum lýðræðis
og frelsis, hvar sem þeir létu á sér
kræla.