Helgarpósturinn - 16.11.1995, Blaðsíða 11

RMMTUDAGUR16. NÓVEMBER1395
11
Ein þjóð
„Skýringarnar eru eflaust margar. Ein er botnlaus og
glórulaus offjárfesting opinberra aðila, arðlaus fjár-
festing í orkugeiranum og í sjáuarútuegi, byggingar-
iðnaði oguerslun. Tugmilljarða afskriftir bankanna
uerða ekki að kjarabótum. “
Stundum hafa pólitískir
ákafamenn og leiðarahöf-
undar á vegum stjórn-
málaflokka viðrað þær hug-
myndir að hyldýpisgjá hafi
myndast þvert um þjóðlífið og
nú séu tvær þjóðir búsettar í
iandinu: Önnur sé alþjóðleg og
svolítið spillt yfirstétt, sem
heldur sig hvað lífskjör snertir
og lífsviðhorf til jafns við yfir-
stéttir grannríkjanna, en segi
almenningi að súpa gams; hins
vegar sómakær alþýða, vinnu-
söm en þröngsýn í þjóðlegri
íhaldssemi sinni, sem sé reiðu-
búin að sýna yfirstéttinni tals-
vert umburðarlyndi svo lengi
sem hún nýtur þeirra forrétt-
inda að vinna myrkranna á
milli — og helst svolítið leng-
ur. Tvær þjóðir í landinu, sem
ekki eigi lengur neitt sameigin-
legt. Stundum hafa menn beitt
þessari samlíkingu fyrir sig í
svonefndum þjóðfrelsismálum
(les kalt stríð), stundum í
stéttabaráttunni. Tvær þjóðir í
einu landi sem ekki nái saman.
Nú síðast hefur þessari sam-
líkingu verið beitt vegna þró-
unar launamála síðan samn-
ingar ASÍ voru gerðir í febrúar,
úrskurðar Kjaradóms og að-
gerða ýmissa sjálftektarhópa,
sem hafa makað sinn krók
nokkuð ríflega og telja sig eiga
rétt á því að bera úr býtum
eins og starfsfélagar erlendis,
„ella missum við þetta fólk úr
landi“, eins og fjármálaráð-
herrann hefur bent á.
En svo koma atburðir og
stundir, sem minna okkur á að
við erum ein þjóð í okkar litla
landi. Slíkur atburður var
gangan niður Laugaveg
í kjölfar harmleiksins á
Flateyri og sú alvarlega
og tígulega athöfn sem
fram fór á Ingólfstorgi.
Þar voru hugir okkar
allra samstilltir um
stund; við fundum og
vissum að við vorum
ein þjóð, að öll deilum
við einu hlutskipti í
þessu landi, þegar á
herðir getur enginn skorist úr
leik.
íslendingar hafa um áratugi
verið í hópi 10 eða 20 ríkustu
þjóða heims. Því eigum við að
geta borið kjör okkar saman
við aðrar þjóðir í klúbbi ríku
þjóðanna. Við eigum ekki að-
eins á hættu að missa mennta-
fólkið úr landi, ef kjörin eru
langt neðan kjara starfsfélaga
erlendis. Dugmikið iðnaðar-
fólk og sérhæft starfsfólk, eins
og verkafólk í fiskiðnaði, á ým-
issa kosta völ erlendis. Á und-
anförnum árum hafa utanfarir
landans verið almennar og al-
gengar og viðhorf manna til
hinna fjarlægu landa breyst.
Framandi tungumál er ekki
lengur óyfirstíganlegur þrösk-
uldur. Ef lífskjörin eru hér ekki
almennt sambærileg við kjör
nágrannaþjóðanna er ekki að-
eins hætta á að við missum
menntafólkið úr landi, það er
engu minni hætta á að það
sæti hér eftir án vinnuafls til
að vinna erfiðisstörfin til sjós
og lands.
Því er ekki hægt að þola til
lengdar stórfelldan lífskjara-
og launamun hér á landi.
Lengst af lýðveldistímanum
gat almenningur unnið upp
töluverðan taxtamun með því
að leggja harðar að sér og
vinna lengri vinnudag. Saman-
burður við Norðuriöndin
sýndi líka að þannig unnum
við upp muninn á milli kaup-
taxta okkar og sambærilegra
stétta þar. Heildarafkoman
varð svipuð. En með sam-
drætti og atvinnuieysi síðustu
ára hefur dregið mjög úr þeim
möguleikum og nú erum við
að dragast langt aftur úr öllum
— með allt að helmingi hærra
vöruverði og helmingi lægra
kaupi.
Við verðum að komast til
botns í því hvers vegna því er
þannig farið og koma okkur
upp áætlun um að ráða bót á
því — til dæmis fyrir aldamót-
in árið 2000, sem nú eru rétt
handan við hornið. Skýring-
arnar eru eflaust margar. Ein
er botnlaus og glórulaus of-
fjárfesting opinberra aðila,
arðlaus fjárfesting í orkugeir-
anum og í sjávarútvegi, bygg-
ingariðnaði og verslun. Tug-
milljarða afskriftir bankanna
verða ekki að kjarabótum.
Botnlaus hít landbúnaðarkerf-
isins á hlut að máli líka — og
enn er þar haldið áfram á
sömu braut. Verðtryggingin,
sem tryggir hér hæstu vexti á
heimskringlunni í sessi og hef-
ur gert að engu vonir heilu
kynslóðanna um að eignast
þak yfir höfuðið með eðlilegri
fyrirhöfn á eðlilegum tíma, er
sá þáttur sem engan á sinn
líka meðal samanburðarþjóða
— og því líklegur til að vega
mjög þungt. Margföldun
skulda heimilanna á undan-
förnum hálfum öðrum áratug
og verðtryggingin haldast í
hendur. Og síðast en ekki síst
kann það að vera að fram-
leiðni sé hér miklu minni en
annars staðar eins og ýmsar
athuganir hafa leitt í Ijós. Við
höfum vanist því að hafa ótak-
markaðan vinnutíma til ráð-
stöfunar. Viðvera fólks á
vinnustað var hér lengri en
annars staðar. Kannski er það
meginþátturinn í því að skipu-
lagning tímans fór forgörðum,
verkstjórn og vinnuaga hefur
verið verulega ábótavant, af-
köst hafa verið hér sýnu minni
en í þeim löndum, þar sem
vinnandi fólk neitar að vera til
ráðstöfunar nema takmarkað-
an hluta úr degi — en telur
verulegan hluta kjara sinna fel-
ast í tíma til frístundaiðkana
með fjölskyldu sinni. Vinnu-
fíknin kann að vera okkar
versta böl.
Úrskurður Kjaradóms og
kjarabætur alþingismanna
skiptu engum sköpum í launa-
þróun undanfarinna ára. Hins
vegar reyndist þetta tvennt
vera þeir dropar sem fylltu
mælinn og ollu trúnaðarbresti
milli þorra launþega þjóðar-
innar og valdhafanna. Vilji
menn ekki sjá hér landflótta á
borð við Ameríkufarir á síð-
ustu áratugum síðustu aldar
er brýnt að beina réttlátri reiði
almennings inn á jákvæðar
brautir: Rannsaka vendilega
hvað fór úrskeiðis í hagkerfi
okkar miðað við aðra og setja
upp áætlun um að ráða bót á
því á næstu fimm árum. Árið
2000 eigi allar starfsstéttir að
geta borið sig saman í launum
við hliðstæðar starfsstéttir í
þeim löndum, sem um áratuga
skeið hafa haft svipaðar þjóð-
artekjur á mann og íslending-
ar.
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Stjórnmál
Ólafur Hannibalsson
Samkomulag um lögbrot
Kvennalistakonur sáu ekki
ástæðu til að álykta á
landsfundi sínum um
flest það sem öðrum finnst yf-
Punktar
KarlTh.
Birgisson
irleitt skipta nokkru máli í pól-
itík, svo sem sjávarútvegsmál,
landbúnað eða ríkisfjármál.
Þær ákváðu ekki einu sinni
hvort þær ætluðu að bjóða
fram næst. Þær hafa auðvitað
fullan rétt til þess, en það nálg-
ast uppgjöf fyrir eigin skoð-
analeysi eða viðurkenningu á
að það skipti ósköp litlu máli
hvað Kvennalistanum finnst
um stærstu viðfangsefni
stjórnmálanna. Annað en
launajafnréttisbaráttuna.
En skoðanalausar fóru kon-
urnar þó ekki heim. í skjali
sem landsfundurinn skildi eft-
ir sig er nefnilega rætt um
nauðsyn þess að „leita tilefna
til að taka inn varaþingkonur
eftir föngum“ og „að varaþing-
kvennalistinn verði eins lang-
ur og virkur og kostur er.
Þannig verði ekki einungis sú
efsta eða tvær efstu á vara-
þingkvennalista gjaldgengar
en hver víki fyrir annarri sam-
kvæmt samkomulagi þing-
flokks og þeirra“.
Á mannamáli þýðir þetta að
þingkonur Kvennalistans eigi
að leita allra afsakanlegra
leiða til að komast hjá þeim
skyldustörfum sem þær voru
kosnar til. Þetta þýðir líka að
ef í þessum tilgangi eru notuð
ferðalög á vegum þingsins til
■útlanda felur það í sér
aukin útgjöld úr ríkissjóði,
sem greiðir laun beggja
þingkvennanna meðan á
þessu stendur, þeirrar
sem er í útlöndum og
þeirrar sem leysir hana af.
Auk þess er „samkomu-
lag þingflokks og þeirra“
um að taka inn frambjóð-
endur neðar af lista hreint
"" brot á lögum um þing-
sköp. Þar er skýrt kveðið á um
að næsti maður á framboðs-
lista skuli taka sæti þegar for-
föll verða, nema hann sé lög-
lega afsakaður samkvæmt
ákveðnum reglum. Þetta eru
lög frá Alþingi og getur aldrei
orðið eitthvert „samkomulags-
atriði“ innan flokksins.
Það kann að vera að þetta sé
aðferð Kvennalistans til að
„ala upp“ þingkonur framtíð-
arinnar vegna útskiptaregl-
unnar sem flokkurinn hefur
fylgt á þingi. Það er auðvitað
líka réttur Kvennalistans að
skipta reglulega út þingkon-
um, en það er aumt og dapurt
að róttæki grasrótarflokkurinn
þurfi annaðhvort að gera út á
peninga skattborgara eða
brjóta lög um þingsköp til að
þessi regla virki almennilega.
Einhvern tíma hefði það þótt
saga til næsta bæjar...
Það gladdi mig sérstaklega
að sjá að Siv Friðleifsdóttir
hefur lagt fram frumvarp til
breytingar á stjórnarskrá í þá
veru, að skilið skuli á milli
framkvæmdavalds og löggjaf-
arvalds með því að ráðherrar
„Það erauðuitað réttur Kuennalistans að skipta reglulega út þingkonum,
en það er aumt og áapurt að róttœki grasrótarflokkurinn þurfi annaðhuort
að gera út á peninga skattborgara eða brjóta lög til að þessi regla uirki
megi ekki jafnframt vera þing-
menn. Þetta er einfalt en mikil-
vægt umbótamál, en fyrir ekki
mjög mörgum árum hefði það
þótt bylting að þingmaður
Framsóknarflokksins legði
slíka tillögu fram. í það
minnsta minnist ég ekki harka-
legri verjenda þess, að þing-
menn sinni líka framkvæmda-
valdsstörfum, en þingmanna
Framsóknar í gegnum tíðina,
að undanskildum Ólafi Þ.
almennilega. “
Þórðarsyni. Kannske er þetta
hið margumtalaða nýja andlit
Framsóknar. Endanleg sönnun
þess fæst þó ekki fyrr en Siv
og skoðanasystkin hennar
beita sér innan eigin flokks
gegn því að þingmenn sitji í
ráðum og nefndum fram-
kvæmdavaldsins. Af þing-
mönnum Framsóknarflokksins
má nefna Guðna Ágústsson,
bankaráðsmann Búnaðar-
banka, og Stefán Guðmunds-
son, stjórnarmann í Byggða-
stofnun. Og ef Siv vill hreinsa
til í stjórnarflokkunum má
benda henni á að Vilhjálmur
Egilsson finnur sér einhvern
veginn tíma frá framkvæmda-
stjórn Verzlunarráðsins og
þingmennsku til að vera
stjórnarformaður Kvikmynda-
sjóðs í ofanálag. Og svo fram-
vegis. Það er af nógu að taka,
Siv. Ég bíð spenntur.
Á uppleið
Sveinn Einarsson, verðandi
forsetaframbjóðandi
Nýtur þeirrar ranghugmynd-
ar Helga Hálfdanarsonar og
fleiri að enginn geti orðið al-
mennilegur forseti nema
fyrrverandi leikhússtjórar.
Guðjón Petersen, forstjóri
Almannavarna
Búinn að vera ríkisforstjóri
lengur en elstu menn muna,
en flytur sig nú í sveitasæl-
una undir Jökli. Svona eiga
sýslumenn að vera.
Magnús Skarphéðinsson,
fljúgandi furðuhlutur
Fékk staðfestingu á geim-
verubrottnáminu á Miklu-
braut. Næst mun hann sýna
fram á að hvalirnir séu í
raun háþróaðar geimverur í
dulargervi.
Á niðurleið
Kristín Ástgeirsdóttir, þing-
kona Kvennalista
Tókst með einni setningu að
eyðileggja forsetaframboð
Guðrúnar Agnarsdóttur með
því að reyna að eigna
Kvennalistanum það.
Gunnar Þorsteinsson, for-
stöðumaður Krossins
Hann er á góðri leið með að
missa einkaleyfið á heilög-
um anda til einhvers
Eyjapeyja.
Dyzslexsíufélag íslands
Það er ekki nokkur leið að
stafsetja það rétt. Zorrý.