Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1938, Page 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
397
Kafli úr óprentciðri skdlcisögu
(Efiir sr> ‘T'riðrik 'kriSriksson.
Sölvi heitir allstór óprentuð skáldsag-a, er gerist á 18.
öld. Hún er saga um Sölva, dreng óskilgetinn, sem alt fram
að tólf ára aldri hafði verið með móður sinni á vergangi.
Móðir hans varð úti, en hann var með lífsmarki, er
þau fundust. Eftir nokkra hrakninga tók merkur bóndi
hann að sjer og ljet hann læra i Hólaskóla. Útskrifaður
þaðan fjekk hann fyrir milligöngu amtmannsins á Bessa-
stöðum tilboð frá greifa nokkrum i Danmörku, íslands-
vini, að koma til Kaupmannahafnar og stunda nám við há-
skólann. Hann var þar nokkur ár og tók greifinn ástfóstri
við hann. — Hann ferðaðist með greifasyninum um Þýska-
land og þeir dvöldu einn vetur i Parísarborg. Síðan var
hann ráðsmaður greifans eitt ár, uns greifinn dó. Greifinn
gaf honum eftir sig all-mikið fje og húseign góða í Khöfn.
— Eii eftir dauða greifans festi Sölvi ekki yndi í Danmörku
og fór heim til íslands til fósturforeldra sinna, efnaðra
hjóna í Skagafirði; hann var einka erfingi þeirra og tók
við búi þeirra, að þeim önduðum. Hann komst i óvináttu
við ýmsa menn, sem lögðu hann i einelti, komu á hann
galdraorði og kærðu hann fyrir morð. Hann gat ekki
hreinsað sig af þvi, þótt hann væri saklaus, og var dæmd-
ur á Alþingi til Brimarhólms eftir líkum. — Hann flúði
í Vatnaskógi.
......Segir ekki af ferðum
hans þar til er hann kemur
síðla dags að Geitabergi í
Svínadal. Var Hörður fornvin-
ur hans frá Kambshóli orðinn
bóndi þar og kvæntur. Þar var
Sölva tekið tveim höndum* og
urðu fagnaðarfundir með þeim
vinunum. Hörður vildi að hann
sæti þar einn eða tvo daga um
kyrt og var Sölvi einnig fús til
þess. Næsta dag gengu þeir vin-
irnir út í Vatnaskóg. Sölvi Vildi
kveðja þar gamlar og kærar
slóðir.Þeir gengu víða um skóg-
inn og höfðu margt að segja
hvor öðrum. Þeir gengu langt
vestur í skóg, því að Sölva lang-
aði til að sjá rjóðrið og lindina,
þar sem hann hafði átt svo un-
aðsríka stund á norðurferð
sinni með Jóni, fóstra sínum.
Þar dvöldu þeir um stund að
hvíla sig. Þeir drukku úr litlu
lindinni og lágu þar í grasinu
á lindarbakkanum. Skógurinn
var tekinn að laufgast. Alt var
svo kyrt og hljótt; ljettur and-
vari ljek sjer um limið; lindin
suðaði og Ijúfur ölduniður barst
þeim neðan frá vatninu. Alt í
einu tók svefn að sækja að
Sölva. Hann sagði við Hörð:
til Kaldársels, þar sem hann eftir dauða móður sinnar
hafði dvalið í tvö ár, áður en ríki bóndinn í Skagafirði tók
hann að sjer, og fól sig i helli í Hafnarfjarðarhrauni.
Skömmu síðar komst sakleysi hans í ljós og hann fjekk
fulla uppreisn. Hann sættist síðan við mesta fjandmann
sinn, en sjer til afþreyingar eftir raunir sínar fór hann
utan og ferðaðist síðan um mörg lönd. í Kárnten í Austur-
ríki kynntist hann óðalsbóndadóttur og trúlofuðust þau, og
varð að ráði, að hann skyldi taka við óðalinu og setjast
þar að, skyldi hún sitja í festum eitt ár, meðan hann færi
heim til íslands að ráðstafa eignum sínum þar og í Kaup-
mannahöfn. Hann ferðaðist um sínar fornu slóðir til að
kveðja virta vini sína og landið. Sölvi var mikill hugsjóna-
maður og hafði hið mesta yndi af að koma á sögustaði,
var líka afarvel að sjer í íslendingasögum. Hann hafði þá
gáfu að geta sjeð fyrir sjer söguatburði, er hann var á
söguríkum stöðum, og hafði mikið hugmynda-afl.
Þessi útdráttur er til skýringar á eftirfarandi köflum
úr ferð hans, er hann riður suður til skips þess, sem hann
ætlaði með alfarinn frá fósturjörðu sinni, en með þeirri
brottferð endar sagan.
yfir herðar og hrundi langt
niður fyrir mitti. Hún var í mó-
dökkum kyrtli, fótsíðum, og
hafði hún um mittið belti úr
gáruðu silfri. Á kyrtlinum voru
baldíruð blóm úr rauðagulli, er
vöfðust upp eftir samfell-
unni eins og vafningsgreinar
með blómjurtum á milli. Yfir
kyrtlinum bar hún möttul úr
heiðbláu silki með fannhvítu
álftahams-hlaði. Möttlinum var,
uppi við hálsinn, haldið saman
af forkunnarfögru meni úr
fægðum hrafntinnusteini. — Á
höfði bar hún sveig úr birki- og
víðiblöðum, smíðuð af miklum
hagleik, annaðhvort lauf úr
gulli og annaðhvort úr silfri og
sett um samskeyti með vatns-
tærum perlum; var hver perla
sem daggardropi í lögun. Kon-
an var hin tignarlegasta, og
skein af henni yndisþokki mik-
ill. Þóttist Sölvi standa agndofa
og engu orði geta upp komið
af undrun. Hún horfði á hann
og augnaráðið var milt, en dul-
arfult og draumljúft. Hún tók
til máls og rómurinn var eins
og lindarniður: „Þú elskar
þenna blett, þenna skóg, og þess
vegna hefi jeg birst hjer. Jeg er
lífvera skógarins. Skógurinn
,,Jeg hefi komið í marga skóga,
sem mikilfengari eru en þessi,
en í engan skóg hefi jeg kom-
ið, sem hefir haft eins heillandi
áhrif á mig og þessi lágvaxni
skógur. Hjer er einhver hvíld
og værð, svo djúp, að jeg fæ
ekki staðið á móti svefni þeim,
er á mig sækir. Hörður bað
hann að sofna, ef hann vildi.
Sölvi lagði aftur augun og sofn-
aði vært.
Hann dreymdi, að hann
heyrði svo undursamlegan söng
og hljóðfæraslátt, að slíkt þótt-
ist hann aldrei fyr hafa heyrt
á æfi sinni. Það var eins og
þeir ómar bærust úr fjarska og
niðuðu samt hringinn í kringum
hann. Voru það eins og himn-
eskir hreimar, skærari, þýðari
og mýkri en komið gætu úr
raddfærum nokkurrar mann-
legrar veru, eða úr strengjum
nokkurs hljóðfæris. Hann þótt-
ist loka augunum til þess að
ekkert skyldi hindra nautn sál-
arinnar. Hann þóttist vera al-
einn, en svo fann hann að ein-
hver snart handlegg hans. —
Hann þóttist líta upp.Kona stóð
við hlið hans. Hún var björt
sem dagurinn; hárið, dökt sem
nóttin, fjell í bylgjum niður