Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1961, Qupperneq 3
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
631
>
grjóthóllinn skyldi vera gamall
haugur, fannst mér sennilegt að
hellan hefði átt að standa uppi á
hólnum. En Una sagði að hún
hefði alltaf legið þarna síðan sög-
ur fara af, en það væri þá gleymt
ef hún hefði staðið á hólnum. Og
áreiðanlega hefði hún legið þarna
þegar Þorsteinn í Lykkju lét
sækja hana, enda hefði mennirnir,
sem fluttu hana út að hólnum
aftur, varla árætt að skilja hana
eftir á öðrum stað en hún var áð-
ur, og þeir hefði áreiðanlega
reynt að ganga frá henni eins og
hún hafði legið áður. Hellan hlyti
því að snúa rétt.*
Jónas Hallgrímsson getur þess í
dagbókum sínum, að Guðmundur
Brandsson alþingismaður og
hreppstjóri í Landakoti, hafi sagt
sér frá því að rúnasteinn væri
suður í Garði. Ef til vill hefir
hann þá átt við steininn 1 Kistu-
gerði, en eg hafði vonað að þarna
myndi eg rekast á þann rúna-
stein. Nú virtist sú von fokin út í
veður og'vind.
Eg hafði þó rekið mig á það áð-
ur, að skófir á steinum geta hulið
letur, svo að það sjáist ekki. Mér
hafði tekist að ná skófum af
steini hjá Knarrarnesi á Vatns-
leysuströnd með því að bera
steinolíu á hann, og finna stóran
leturflöt undir skófunum. Stein-
olía brennir skófir svo að þær
losna frá steinum með tíð og
* Mér er nær að halda að hóllinn
sé fom haugur og styðst þar við
þjóðsöguna um að hellan hafi staðið
upphaflega á fornmannshaug. Þar
sem hún er nú er enginn haugur und-
ir og ólíklegt að þar hafi nokkuru
sinni verið legstaður. Má vera að þeir
sem rufu hauginn hafi velt hellunni
niður fyrir hólinn. Svo getur verið
að seinna hafi verið gert eitthvert
byrgi á hólnum og þá glo-vmst að
þetta hafi verið haugur. , x
tíma. Gat ekki verið að eitthvert
letur feldist undir skófunum á
þessum steini, þótt hvergi örlaði
á því? Hið eina sem eg gat gert,
að svo komnu máli, var því að
biðja Unu að bera steinolíu
nokkrum sinnum á steininn. Og
svo ætlaði eg að koma aftur og
vita hvort það hefði nokkurn ár-
angur borið.
Þeir urðu býsna fáir góðviðris-
dagarnir á sumrinu sem leið, og
drógst því úr hömlu að eg færi
Þannig mótar nú fyrir ristum
á steininum.
aftur út í Garð. En föstudaginn
6. október var veður með bjart-
ara móti, svo eg skrapp þangað
til þess að vita hvernig steininum
liði. Una hafði ekki brugðist mér.
Hún hafði borið steinolíu á stein-
inn. En ekki hafði olían megnað
að eyða skófunum nema að litlu
leyti. Þó var nú sú breyting á
orðin, að glöggt mátti sjá að let-
urlína hafði verið rist um stein-
inn þveran, neðst í dældinni. <
Þjóðsagan hafði þá rétt að
mæla, þetta var letursteinn!
Eg hófst þegar handa og ætlaði
að hreinsa letrið, en fekk engu á-
orkað fyrir skófunum. Steinolían
hafði ekki megnað að ganga af
þeim dauðum og þær sátu fastar
og glerharðar í steininum, enda
þótt nokkuð hefði molnað ofan af
þeim, eða nóg til þess að letur-
línan kom fram, en enginn stafur
þekkjanlegur. Eftir nokkra stund
varð eg að gefast upp. En með-
fylgjandi riss af steininum sýnir
hvað kom fram, og hvar risturnar
eru á steininum. Og enda þótt
stafir sé óþekkjanlegir, sýna þessi
stryk þó að þar er lína þvert yfir
steininn. Gæti það ef til vill bent
til þess, að steinninn hefði átt að
standa upp á endann, og þá var
'enginn staður ákjósanlegri fyrir
hann, en hólkollurinn þar rétt
hjá.
Það getur vel verið að fleiri
leturlínur sé á steininum, en þá
eru þær svo þaktar skóf, að
þeirra sést enginn vottur.
Hátíð er til heilla bezt. Þetta
gerðist á 50 ára afmælishátíð Há-
skóla íslands. Meðan vagninn var
á leiðinni til Garðs hafði eg
hlustað á útvarp frá hátíðinni, þar
á meðal hina snjöllu ræðu rekt-
ors, þar sem hann lagði áherzlu
á að auka þyrfti rannsókn ís-
lenzkra fræða. Einn þáttur ís-
lenzkra fræða er fólginn í forn-
um minjum og því ekki þýðing-
arlaust að þær sé grafnar upp.
Eg var því ánægður með dags-
verkið, þótt lítið væri. Hér hafði
eg grafið upp áletrun á steini sem
enginn vissi um nema þjóðsagan.
Og nú geta aðrir, sem betur eru
til þess hæfir, rannsakað stein
þenna og gengið úr skugga um
hvort nokkuð er á honum að
græða. Viðleitni mín hefir ekki
leitt annað í ljós en að einhverjar