Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1964, Blaðsíða 15

Klefi Chopins í Valdemosa. Á miöju gólfi er hitunartæki úr kopar. Dyrnar
til vinstri liggja inn í vinnuherbergið' með' píanóunum tveimur, sem hann
hefur hann haldið að sér höndum þar
til píanóið kom. Enda samdi Chopin
meðan hann dvaldi á Majorca fleiri
prelúdíur,_ t.d. svokallaða „Regndropa—
prelúdíu", tvær pólónesur, mazúrka,
aðra ballötuna og þriðja skersóið sitt.
Haft er eftir honum, að eitthvað af
því hafi hann samið þegar George fór
í kvöldgöngu með börnunum og hann
beið skelfingu lostinn og ímyndaði sér
að eitt'hvað hefði komið fyrir þau og
hún væri dáin, hvort sem þetta hefur
nú við nokkur rök að styðjast.
I klefanum í Valdemosaklaustri
eru nú bæði hljóðfæri Chopins, það sem
hann fékk á Majorca og hans eigið,
sem kom frá Pleyel 25 dögum áður en
hann fór. Ekki ætlaði að ganga betur að
losna við það en fá það. Enginn vildi
kaupa píanó, sem gæti smitað heima-
sæturnar er læra skyldu að leika á það.
Loks kom frú ein í Palma af frönskum
ættum til bjargar, tók við píanóinu sem
sjálfur Chopin hafið valið í París og
seldi í staðinn sitt eigið, sem viðurkennt
var bezta hljóðfærið á eynni og enginn
var hræddur við. Skúli Halldórsson, tón-
skáld, var í hópi ferðafólksins frá ís-
landi þennan apríldag sl. vor. Hann fékk
leyfi til að setjast við píanóið og lék verk
eftir Chopin á hljóðfærið, sem höfund-
urirfn hafði samið á í þessari sömu
vistarveru. Það bætti mjög á töfra stað-
arins.
í Valdemosaklaustri hefur verið kom-
lð upp nokkurs konar Chopin-safni og
tínt saman ýmisleigt dót, sem minnir á
dvöl hans þar. Dauðagríma hans liggur
í klefanum, mynd af honum 29 ára
gömlum, eins og hann var er hann dvaldi
ó Majorea, hangir á vegg og einnig
mynd af Maurice Sand, 14 ára gömlum.
Þar eru ýmis músikhandrit o.s.frv. Þarna
í klaustrinu er merkilegt gamalt bóka-
safn og þar er apótekið með skrýtnu
katalónsku krukkunum frá 17. öld, sem
George Sand nefnir í bók sinni „Vetur á
Majorca“, og kveðzt hafa leitað þar að
meðulum handa Chopin. En ekki hef-
ur listafólkið komið mikið í kirkju
klaustursins, sem m.a. er skreytt göml-
um freskum, sem sýna boðun Maríu og
málverki af Jóhannesi og Bruno eftir
Goya, því þorpsbúar voru í sínum tíma
stórhneykslaðir á því að ekkert þeirra
skyldi sækja guðsþjónustur. Þetta gerði
þau mjög óvinsæl í þorpinu og sóknar-
presturinn dreifði þeim orðrómi að þau
væru heiðingjar, Múhameðstrúar eða
Gyðingar. Og ekki bætti úr skák að Sol-
ange litla gekk í síðbuxum og blússu.
no taði.
Hvílík svivirða að láta 10 ára ungfrú
ganga í strákafötum!
E ftir þriggja mánaða dvöl á Maj-
orca var loks ákveðið að fara. Chopin
var við verri heilsu en þegar hann kom.
Senndega hefur honum ekki þótt Valde-
mosa eins rómantísk og okkur, hópnum
frá íslandi, er hann fór þaðan, því eftir
að þau komu til Marseilles, skrifar
George Sand í bréf til vinkonu sinnar:
Þessa mynd teiknaði Maurice Sand af
Chopin í Marseilles á leiðinni frá
Majorca. Chopin var þá 29 ára gamall.
„Hann (Chopin) er hættur að spýta
blóði, sefur vel, hóstar lítið og það sem
mestu máli skiptir fyrir hann, hann er
kominn aftur til Frakklands. Hann get-
ur nú sofið í rúmi, fullviss um að það
fer ekkl í eldinn einungis af því að hann
svaf þar. Og þegar hann réttir fram
hendina til kveðju, hrekkur fólk ekki
frá honum.“
Meðan við skoðuðum klaustrið hafði
komið skúr, og það var hrollur í okkur,
þessu sumarklædda fólki, er komið var
út úr klaustrinu. En rétt hjá er notafeg-
ur staður, sem Chopin hefur ekki fengið
að kynnast, þó hann sé sennilega ó-
beint orsök tilveru hans. Þetta er sveita-
krá, þar sem hægt er að hlýja sér á
heitu kaffi eða súkkulaði með sérstöku
ljúffengu brandy eða líkjör, sem fram-
leitt er á þessum slóðum. Slíkur staður
þrífst áreiðanlega vel, því margir ferða-
menn koma daglega til Valdemosa, til
að sjá staðinn þar sem Chopin og George
Sand dvöldu og orðinn er svo róman-
tískur í hugskoti fólks um heim allan.
Þetta sést bezt á því að þarna í kránni
er stærðar minjagripaverzlun með öll-
um þeim fáránlegu gripum, sem ferða-
menn safna að sér til minja.
E. Pá.
— Á crð minnka
Framh. af bls. 36.
kynlegt. En hann um það. Og við sótt-
um tamningamanninn.
Ekki minnkaði aðdáun mín við að sjá
þann jarpa undir manni, og ég var á-
kveðinn í að eignast hann. Varð það úr
að Davið fór með okkur til eigandans
og falaði af honum hesinn fyrir verð,
sem ég áleit mjög hóflegt. Síðan skildu
leiðir okkar eftir að Davíð hafði lofað
að senda mér Jarp.
Nokkrum dögum seinna var hringt til
mín frá hesthúsi Fáks í Laugardal og
saigt að Jarpur væri kominn. Ég gat
varla beðið með að koma á bak honum.
Þó vildi ég láta hann jafna sig eftir
flutninginn, og beið í tilhlökkun í
nokkra daga enn. Svo rann upp laugar-
dagurinn langþráði. Ég fór að öllu mjög
varlega, því mér fannst Jarpur dálítið
hvumpinn. En allt gekk vel. Faxið á
Jarp var uppi í fanginu á mér þegar
hann tölti með mig af stað frá Lauga-
landi.
Ég hafði hugsað mér að ríða inn fyrir
Elliðaár. Á leiðinni þangað er fyrir tún-
skiki milli Holtavegar og Álfheima.
Þennan dag var þó frekar um mýri að
ræða en tún vegna undanfarandi úr-
komu. Rétt eftir að við Jarpur erum
komnir inn á túnið rífur hann skyndi-
lega af mér tauminn, stingur undir' sig
hausnum, setur á sig kryppu og stekkur
í hringi og út á hlið með stífa fætur.
Eins og nærri má geta tolldi ég ekki
iengi á báki, heldur flaug út í foraðið
og lenti þar sitjandi. Ekki laigði ég út í
lengri reynsluferð þennan daginn, en
hugsaði sem svo, að Jarpur hefði enn
ekki náð sér eftir að standa á vörubíls-
palli fyrir Hvalfjörð.
Næsta tilraun var enn sögulegri, því
þá komumst við Jarpur ekki einu sinni
út á tún. Hann kastaði mér tvisvar af
baki á fyrstu mínútunni, og í seinna
skiptið kom ég illa niður og brákaði
annan öklann. Það verður að segjast
eins og er að heldur sljákkaði í mér við
þessa reynslu.
„Á AÐ MINNKA VIÐ
HANN MJÖLIÐ?"
Ekki var þó öll von úti enn. Nú leitaði
ég aðstoðar Jóns, vinar míns, og bað
hann fyrir alla muni að tuska klárinn
til, Ég gæti ekki meir. Jón tók þessu
vel, og við skruppum inn að Laugalandi
til að ræða málið við Jarp. Hann stóð
þar á stalli með tindrandi augu. Það
getur verið að mér hafi missýnzt, en
mér sýndist Jarpur glotta þegar hann
sá mig. Og ég hugsaði sem svo: Vertu
rólegur, sá hlær bezt, sem síðast hlær.
Eftir að hafa skoðað Jarp, sagði Jón,
að það væri auðséð að hann þyrfti meira
fóður, hann væri horaður eftir útigöng-
una um veturinn. Og við gengum til
ráðamanna á Laugalandi og báðum um
að Jarpi yrði gefið meira mjöi.
Svo kom að því að Jón taldi reyn-
andi að' koma á bak þeim jarpa. Ég beið
spenntur eftir árangrinum. Og það var
síður en svo hughreystandi að heyra
skýrslu Jóns.. Ferðin hafði gengið eins
og í sögu, en honum fannst Jarpur latur!
Hafi ég enn haft eitthvert álit á sjálf-
um mér sem hestamanni, þá hvarf það
algjörlega á þessari stundu. En Jón lof-
aði að liðka hestinn, og það var þó nokk
ur sárabót.
Ég frétti af næstu tilraun Jóns að-
eins af afspurn, en það voru margir um
söguna. Jóni hafði verið umhugað um
að stríðala þann jarpa, og þótt forstöðu-
mönnunum á Laugalandi jafnvel nóg
um. Svo var það í annarri tilrauninni er
Jón var að fara á bak á hlaðinu á Lauga
landi að hann missir annað ístaðið. Hann
beygir sig niður til að ná ístaðinu aftur,
og þetta þótti Jarpi of gott tækifæri til
að láta það ónotað. Hann hrifsaði tH
sin tauminn og þaut af stað. Rétt við
hlaðið er hestagirðing, og við hana snar-
stoppaði Jarpur með þeim afleiðingum
að Jón fauk af baki og inn í girðingtL
Forstöðumennirnir á Laugalandi stóðu k
tröppum úti og horfðu á. Þá kallar annar
þeirra til Jóns: Heyrðu Jón, á að minnka
við hann mj.ölið?
Það má Jón eiga að hann gafst ekki
upp. Hann stóð upp úr forinni og fór á
bak. Og í þetta sinn komst Jarpur ekki
upp með neina hrekkL
ÁNÆGÐUR HESTA-
PRANGARI
En þetta var síðasta tilraun Jóns til
að liðka Jarp. Og ég sat uppi með óþekkt
arhross, sem ég þorði ekki að koma á
bak. í fyrstu hafði ég hugsað sem svo,
að Davíð hefði leikið laglega á mig
með. því að láta mig kaupa hrossið. Og
mér var skapi næst að senda honum
það aftur. En við nánari íhugun komst
ég að því að þessu var ekki þannig var-
ið. Hann hafði ekki þekkt þennan gest
sinn nema lítillega, og auk þess dregið
þær ályktanir af mínum eigin ummæl-
um að ég væri meiri hestamaður en raun
bar vitnL
En mikið var ég feginn þegar Bergur
Magnússon, framkvæmdastjóri Fáks,
hringdi til mín löngu seinna og kvaðst
hafa kaupanda að þeim jarpa. Maðurinn
sat þá í skrifstofu Bergs og við töluðum
saman í sima. Sagði ég honum frá hest-
inum, en hann vildi samt kaupa, svo
. það varð úr að ég seldi honum Jarp
fyrir helming þess verðs, sem ég hafði
greitt fyrir hestinn. Og enginn hesta-
prangari hefur verið ánægðari með hesta
kaup en ég var, þegar ég hafði losað
mig við Jarp.
Það er ekki nóg með að hann hafði
kastað mér þrisvar af baki og brákað
á mér öklann. Hann hafði einnig sett
í mig beig, svo ég þorði varla á hest-
bak lengi á eftir. En svo fór að ég
keypti annan hest, aldraðan og rólegan _
barnahest, og tók gleði mína á ný.
Nú er sjálfsálitið á batavegi. Nú gæti
é|g hugsað mér að fá mér aftur klárhest
með tölti. En hann má ekki vera jarpur.
Og ég vil reyna hann áður en ég kaupi.
b. t.
HAGALAGÐAR
Kjólklæddur á gangi.
Séra Teitur Pálsson á Eyri í Skutuls
firði drukknaði með öllum skipverj-
um haustið 1728 í Strandaferð eftir
rekaviði. Timbuxfloti sá, sem þeir
höfðu meðferðis, leystist sundur og
rok víðsvegar vestur um fjörðu og á
Rauðasandi. Úr viðarreka þeim voru
síðar á sumum stöðum smíðuð fiski-
skip, en fljótt þótti verða um flest
og með voveiflegum hætti. Var það
almælt, að kvöldið fyrir hinn sfðasta
róður þessara skipa sæist kjólklædd-
um maður ganga í kringum þau, og
jafnvel þóttust sumir hafa séð hann
berja þau utan. (Árbók Ferðafél.)
Fániennt á Reykjavíkurgötum.
Sumarið 1845 gekk mislingasótt
yfir og hnekkti mjög atvinnu manna
bæði til lands og sjávar. Sóttin barst
út hingað með dönsiku skipi til Hafn-
arfjarðar í lok maímán. og breidd-
ist þáðan út um allt Suðurland.
Þaðan barst hún, einkum með skóla-
piltum, bæði norður og vestur og
hlífði engum manni, Af mislingum og
afleiðingum þeirra munu hafa látist
nál. 2000 manns á öllu landinu. í
Reykjavík gierði sóttin allmikinn
usla og mátti svo heita, að þar sæiist
varla nokkur maður á fez'li suma
dagana meðan sóttin geisáði.
(Árbækur Reyikjavíkur.)
38. tbl. igú4
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 47