Lesbók Morgunblaðsins - 22.12.1970, Blaðsíða 19

ir. Fólk segir að gamla kerling
in séVitthvað skrýtin af því að
hún segir hitt og þetta. En það
er ekki. Ég hef gaman af að
vera til, gera að gamni mínu.
Svo hef ég líka séð ýmislegt.
í>að gerir trúin“.
Hún fór í land af Vestu í
Reykjavík. Og síðan með kútt
er i Garðinn. Hann fórst nótt-
ina eftir. t>að er öruggt hvað
er á bak við þetta allt saman.
Hún var með skjal til sveitar-
nefndar. 9 ára gömul. Það fjall
aði um það að hún' þyrfti á
hjálp að halda.
Stuttu siðar kom bréf frá föð
ur hennar þar sem greindi að
honum hafði verið boðið að
taka hana til sín til Loðmund-
arfjarðar i dvöl. En þeim í
Leirunni þótti ekki hægt að
láta hana vera að hrekjast
þetta aftur og því varð það
ekkert úr að hún færi.
10 ára gömul var hún boðin
upp á Hreppastefnunni og lenti
á Kötluhól hjá ágætishjónum
og með henni 80 kr. á mánuði.
Það var nú svo.
Þar fékk hún fyrst nægju
sína að borða. Það var ekki
svo að hún hafi verið svelt á
fyrri dvalarstöðum sínum. Mat-
ur hafði ekki verið til þar. En
það var djúpt á blíðuna, liklega
niður á hafsbotn. Islendingar
fengu ekki að borða i nokkrar
aldir, er að undra hörkuna?
Henni leið vel á Kötluhóli.
Hún stóð líka fyrir sínu eins
og barn gat. „Mikið vorkenni
ég þér að hafa svona heimska
stelpu", sagði húsfreyjan á
næsta bæ um Dísu við Mar-
gréti húsfreyju á Kötluhól. „Af
hverju dregur þú þá ályktun?“
spurði fóstra hennar. „Hún veit
aldrei neitt“, tuldraði þá grann
konan.
Fóstra hennar hafði beðið
hana að tala varlega um menn
og mál. Hún hafði staðið við
það. Þess vegna var allt i lagi
þó að hún væri kölluð heimska
Dísa i Kötluhól.
Margt var brothætt i bernsku
en það voru líka stundir sem
lifa fagrar og glaðar í endur-
minningunni. Fermingin stóð
fyrir dyrum. Fatnaðurinn var
ekki í skáparöðum. O, nei. Hve
hún var glöð. Henni var lánað-
ur hvítur silkiskautbúningur
við ferminguna. Þar gekk
drottningarhugur til altaris. —
„Guð laun“.
Fermingin var mikil hátíð,
en hátíðirnar urðu ekki margar
og nú þurfti hún að fara að
huga að þvi að sjá um sig sjálf.
Vorið eftir ferminguna fór
hún frá því ágæta fólki i Kötlu
hól og næsti áfangastaður var
Seyðisfjörður. Þaðan fór hún
upp á Hérað og vann fyrir sér
í kaupavinnu á Kóreksstöðum i
Hjaltastaðaþinghá.
Launin voru 14 krónur á mán
uði og til vinnu fór hún með
piltunum út á engi, snemma
morguns og þar var verið að
þar til klukkan 11 á kvöldin.
Þetta var erfitt, en það var
skemmtilegt. Það var gaman
Dísa með bók í liöntl og sjal um öxl í liorninu sínu. íslenzki fáninn á stöng og myndir
fólki sem lienni þykir vænt um og dustar af vikuiega.
Jóni Sigurössyni og öðru
að vinna með duglegu fólki. —
Henni hafði alltaf líkað betur
við gjóluna en lognið.
Úr kaupavinnunni fór hún
aftur niður á Seyðisfjörð í
vinnu til Jörgensens bakara þar
sem pabbi hennar var vinnu-
maður. Þannig gekk þetta árin
i gegn. Eilíft flakk. Frá bakar
anum fór hún á heimili þar
sem hún átti að gæta barna.
„En það fólk sendi mig í togara
vinnu til þess að hægt væri að
hafa meira upp úr mér. Ég
hef oftast unnið fremur karl-
mannsvinnu en kvenmanns, en
frá þessu heimili strauk ég. Það
var vont að vera þar og ég réð
mig í línubeitingu og ýmiss
konar fiskverkun".
Hún var eins og svo rnargar
islenzkar konur þessara ára,
fátæk, en viljasterk. Vann og
vann og reyndi að gera gott úr
hlutunum. Hún er ein af þeim
konum nútímans sem sitja
með sjal á öxlum á hátíðisdög
um með hrukkur á enni og rún-
ir i hjarta, en þær gáfust aldrei
upp og því er ljós um þúsund
ár i landi vetrarmyrkursins þar
sem margar aldir hafa liðið á
einni kvöldstund storma og
bylja og þvi hjarði trú i brjóst-
um manna sem vissu vart að
þeir voru menn í ósköpum er
yfir gengu.
Enn var Dísa á faraldsfæti
og nú var það suðurleiðin einu
sinni enn. 21 árs gömul kom
hún til Reykjavikur og réð sig
i vinnu, sem vetrarstúlka og
sinnti húsverkum fyrir aðra.
Þá voru sjaldan gerðir skrif
legir samningar, handtak var
látið nægja í flestum tilvikum,
en samt höfðu ekki allir mann
dóm til þess að standa við það.
Eins og gengur.
„Ástin grípur unigliiingiinn“ er
oft sagt, en nú var Dísa upp-
komin.
„Mér er engin launung á því
að ég hringtrúlofaði mig 21
árs gömul, með dönskum
manni, sem var bátsmaður á
„Hólum“. Honum lofaði ég að
vera í Reykjavík um veturinn
þar til hann kæmi næsta vetur
og þvi vistaði ég mig hjá konu
sem bjó i Geysi.
Þar varð ég fyrir ómerkileg
heitum, en enginn veit sina æv
ina fyrr en öll er. Guðs vegir
eru órannsakanlegir og út úr
þessum ómerkilegheitum missti
ég kærastann".
Það er nú bara gott að losna
við fólk strax ef það dæmir
mann að ófyrirsynju og sýnir
trausti vantraust, en hins ber
að gæta að allir eiga sína brot-
hættu strengi og enginn skyldi
bjóða freistingu vantrúarinnar
að ráða húsum hjarta síns.
Frúin 1 Geysi vélaði trúlofun
arhring Dísu frá henni með því
að barma sér við hana og segj
ast hafa týnt giftingarhringn-
um sínum. Vegna sakleysis og
góðmennsku dró Dísa sinn helg
asta hlut af fingri sér og lán-
aði konunni, en siðan hefur hún
hvorki séð hringinn né kærast-
ann þann.
En síðar komst hún að því að
húsfreyja hennar hafði talað
við kærastann, svert hana og
borið lygar á milli þeirra.
Lygar sem aldrei litu ljós
sannleikans og trúlofunarhring
urinn mun hafa farið í pant,
sem aldrei hafði átt að eiga aft
urkvæmt.
Hjá þessu fólki fór einnig veg
allrar veraldar, skautbúningur-
inn glæsilegi sem mamma Dísu
hafði borið og átt i eina tíð.
Það er ekki sama hvar maður
vistast, svo sannarlega ekki, en
„Guð laun“.
Eftir þessar misbárur og hrak
fallna drauma og vonir fór Dísa
aftur til ferða austurum árið
1912 og stundaði fiskvinnu,
vask og línuuppsetningu auk
annarra starfa, þvi ekkert
þýddi að gefa eftir þó að hún
væri kona ekki einsömul og
eignaðist það árið hann Viktor
son sinn með Guðmundi Þor-
steinssyni.
Hraustur strákur og hún átti
traustar vonir um eðlilegt heim
ilislíf.
„En það er nú svo Árni minn,
og það er ýmislegt, sem getur
brugðlzt. En allt hefur bjarg-
azt með Drottims hjálp. Mundu
það Dísa mín, aldrei að sleppa
trúnni, aldrei að sleppa trúnni“,
hafði faðir hennar sagt.
Þegar drengurinn var viku-
gamall mjólkaði móðir hans
ekki lengur. Þá var sárt í
hjarta.
„Ég fór þá upp í fjörð í Seyð
isfirði á bæ þar sem ég hafði
grun um að væri til nokkuð af
mat og mjólk og baðst ásjár.
Aldrei hef ég vonað eins að
vera bænheyrð og þarna var
gott fólk, sem hjálpaði mér í
erfiðleikunum. Ég gleymi því
aldrei þegar konan sagði við
mig þar sem ég stóð i dyrun-
um: Þessu andliti þori ég að
lána“.
Dagarnir liðu, mánuðir og ár.
Líf óx úr grasi og lífið gekk
sinn hæga gang mannlífsins á
Islandi þegar fjarlægðir voru
til á því Herrans landi.
Fátækt fólk, en kjarkmikið í
harðbýlu landi. Barðist við
hauður og haf „götuna fram eft
ir veg“.
■
Hún var boðin upp á hreppssteí'nu,
fermdist aldamótaárið og hefur alltaf
staðið í basli.
Þó hafa sumir draumar hennar rætzt
og aldrei hefur hún sleppt trúnni. Þess
vegna er allt gott, segir hún.
22. desember 1970
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 51