Lesbók Morgunblaðsins - 20.12.1971, Blaðsíða 3

Jónas
Kristj ánsson,
handritafr.
Maður sem nú er liðleg-a sjötugur, npp
vaxinn í einum af stærstu kaupstöðum
landsins, liefur tjáð mér að í aesku sinni
hafi liann aldrei séð jólatré. I>etta kom
mér á óvart. Sjálfur ég, fæddur á
mótum fornrar og nýrrar aldar,
í kaldri noðlenzkri sveit, heilsaði minum
fyrstu jólum á bryddum sauðskinnsskóm,
í heimaofnum vaðmálsstakki; en í
Vesturstofu stóð iþó jólatré, svolitil
birkihrísla sem faðir minn ihafði klippt
úti í skógi, og varð undarlega stór,
gnæfði upp undir loft þegar Iniið var
að reisa liana upp á tréfótinn sem
geymdur var frá ári til árs. Á laufvana
bjarkargreinum stóðu tuttugu ósvikin
vaxkerti, og i flöktandi ljósunum
glömpuðu mislitar glerkúlur sem aðeins
mátti horfa á, ekki snerta, þá fóru þær
í þúsund mola.
En skammt er öfga milli. Nú má oft
heyra nöldrað yfir þvi að jólahaldinu
fylgi allt of niikið hófleysi og iburður.
Sumir hugsi um það eitt að græða sem
mest á jóliinum, aðrir láti teyma sig af
tízku og hégómaskap og sólundi siðasta
eyrinum í jólaskraut, jólagjafir,
jólakræsingar . . . Erá þvi að vera liátíð
litlu barnanna sem glöddust yfir
tólgarkertinu sínu séu jólin orðin
uppskerutimi braskara.
I»vi skal ekki neitað að í .fásinni fortíðar
hafi flöktandi jólaljós brugðið birtu inn í
skammdegismyrkrið, og dökkar
bjarkargreinar lyft barnshuganum í átt
til hæða. T.itlu verður Vöggur feginn,
liamingja mannsins býr í lioniim sjálfum,
birtan er metin af niyrkrinu sem fyrir
var. En það er hræsni að lítilsvirða þau
gæði sem gefin eru börnum nútíðar. Min
bernskujól voru gjafalaus, mitt
jólaskraut voru nokkrar þunnar
glerkúlur sem lieldur fækkaði svo sem
árin liðu. 11\ í skyldi ég þá skammast mín
fyrir það, á fullorðins árum, að finna til
æskulegrar gleði með minum jólabörnum?
Enda skal ég játa það að aldrei þykir
rnér of glysmikið jólaskraut á götum
og i búðagluggum, aldrei of Siátt og
limamikið hið sígræna jólatré, aldrei of
biingubreiður sá hóll sem smám saman
myndast undir greinum þess þegar
aðfangadegi hallar. Með söknuði horfi
ég á síðiistu eldflaugina sem sáir
stjörnuregni yfir Reykjavik, iþegar
klukkan slær tólf á þrettándakvöld.
Og fer að hlakka til næstu jóla.
Helgi
Sæmundsson.
ritstjóri
Á jólum verður mér alltaf hugsað uni
blessað ljósið.
Ég man aðfangadagskvöldið í
baðstofunni heima í Baldursliaga.
I/itill drengur lá veikur í rauðmálaða
rúminu sínu. Myrkrið grúfði yfir
landimi, og rok var og rigning. Eigi að
síður skynjaði ég, að hátið fór i hönd.
Mamma hafði skúrað gólfið, og
hangiketslyktin barst utan úr eldluísi.
Pabbi var kominn inn frá útiverkum og
var að liafa fataskipti. Bræður mínir
sátu hver á sínum stað prúðbúnir og
stilltir. En mér var þungt í skapi. Hlaut
ég ekki að fara á mis við jólin liggjandi
í niminu?
l>á kom mamma með kertið. Hún setti það
á lítið borð við rúmstokkinn hjá mér og
kveikti á því.
— Horfðu á ljósið. Jesús var Ijós
heimsins.
Ég starði á Ijósið og vissi, að það var
gott. Myrkrið hvarf á svipstundu, og
kvíði minn og liarmur var að engu orðinn.
Ljósið gladdi mig og hressti. Ég fann á
niér, að ég kæmist aftur á fætur; og
jólin urðu mér hátið eins og foreldrum
míniim og bræðrum.
Ejósið, sem kveikt er á litlu kerti, er ekki
stórt, en það vermir og lýsir. I>að
minnir á litið barn, sem fæðist á dimmri
skammdegisnóttu, en vex brátt að vizku
og þroska og gerist farsæll maður.
Ejósið á einnig skylt við frækornið, sem
varð stórt tré og táknar guðsríki. Og það
færir gleði og liuggim þeim, sem kviðir
og líður i myrkrinu, þegar óveður gnýr
og liroll setur að sérhverri veru.
Og sú kemur tíðin, að heiðingjalijörð
þar liælis sér leitar af gervallri jörð,
sú tíðin, að illgresið upp verður rætt
og a.fliöggna limið við stofninn sinn grætt.
Drengurinn í baðstofunni heima í
Baldursliaga liorfði á ljósið og varð sæll
og glaöur, þegar hann hlustaði á fólkið
syngja:
í dag er glatt í döprum hjörtum,
því Drottins Ijóma jól.
f niðamyrkrum nætur svörtum
upp náðar rennur sól.
Er vetrar geisar stormur stríður,
þá stendur lijá oss friðarengill blíður,
og þegar ljósið dagsins dvín,
oss Drottins birta kringum skin.
Fallega skein ljósið, og minnisstæð urðu
mér orð móður minnar, þegar lnin færði
mér kertið:
— Jesús var ljós heimsins.
Auðvitað liugsum við, fullorðna fólkið,
fyrst og fremst um börnin á jólunum,
barnið í Betlehem, börnin og
barnabörnin, sem við erum ábyrg fyrir
að fæddust til þess jarðlífs, sem við
viljum að þau megi njóta sem lengst og
bezt. Með þvi að gera allan ársins hring
allt það, sem við trúum að til þessi snegi
verða, þá getur jólaliátáð toarnanna einnig
orðið okkur tU unaðar. Hitt, sem gei-t er
til þess eins að gleðja okkur sjálf við
þann munað, sem \ ið kaupum okkur
einum til að njóta, verður vitanlega jafn
fánýtt á jólum og alla aðra daga. Að
fórna raunverulega einhverju fyrir
aðra er það, sem gefur lífinu varanlegt
gildi, raunar engu síður á öðrum
árstímum en jólimum, en einmitt þá er
það þó, sem gæta verður hófstillingar
við imdirbúning samvistanna og
samskipta við toörn, aðra vandamenn og
vini. f>að er fullvissan um hlýleika
hjartans, trúnaðartraustið, unaður
samkenndarinnar, sem bezt geymist í
minni, allt frá því er við vorum litil
börn, sem reynt var að gleðja, til þess er
við reynimi sjálf að vera litluin toörnum
og öllum öðriun góð á jólaliátíðinni, sem
hefir að fornu og nýju ekki einimgis
verið haldin til fagnaðar vaxandi toirtu
sólar heldur einnig til að glæða það Ijós
góðleikans, sem við vitum að fyrir beztu
er að okkur torenni jafnan í br jósti til
allra þeirra, sem við eigum samleið með á
stuttri vegferð okkar um þessa jörð.
En einmitt þegar jólaljósin
endurspeglast á glöðum barnsaugum, þá
verður mér það miklu ógnþrungnara
en alla aðra daga hve ábyrgðarlaus við
erum gagnvart öllum þessum litlu
börnum. Mér ægir sú veröld, sem við
eftirlátum þeim til þess að lifa í eftir að
við höfum átt okkar síðustu jól i
þeirra hópi.
Og erum við ekki alltof mörg, sem
reynum á jólunum að ikaupa okkur
einliver stundargrið í vondum heimi,
friðþægingu við okkur sjálf með
ríkmannlegum gjöfum, kirkjugöngum og
íburðarmiklum veizluhöldum, lifum öll
jól eins og önnur ættu aldrei upp að
renna? Að þeim liðnum sannreynum við
þó, að með því vorum við einungis að
þjóna þeim guði tolindrar efnishyggju og
sýndarmennsku, sem markað hafa allt
aðra og ógiptusamlegri stefnu öllu
mannkyni en þá, sem kennd er við
barnið frá Betlehem.
Ég játa, að enn tolakka ég til jólanna
vegna toarnanna, en ég viðurkenni einnig,
að það er þeirra vegna sem ég óttast
jólin og allan þann skollaleik, sem of
margir bregða þá á.
Ég kvíði þvi ef myrkrið fellur á þau
augu, sem toorfa iminu í áhygg'juláusri
gleði og eftirvæntingu á Ijósin, sem þeim
verða tendruð á þeim jóluni, sem nú fara í
hönd. Eg óttast toin sterkú rök, sem uppi
má hafa fyrir því að niaðurinn liljóti að
tapa á tínia þeirri skák, sem hann tefllr
nú við dauöann. Er sú stund ekki of stutt,
sem honum er mi gefin til mótleikjanna
gegn off jölguninni, menguninni,
helsprengjunni? Eru taflslokin enn ekki
ráðin? Eigum við einhverja von?
I>að eru þessar spurningar sem valda því
Framhald á bls. 30
20. desember 1971
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3