Lesbók Morgunblaðsins - 20.12.1971, Blaðsíða 29

í bakkaf'ullan lask, að bæta þar
við, og þess vegna séu
islenzku spilin svo fá. Eflaust
iiafa þa>u þó orðið fleiri en
Eggert telur, að minns'ta kosti
bætir Ólafur Daviðsson einu
spili þar við, þótt það beri óís-
lenzkulegt nafn, því að það
'heitir „Treikort". E>að má nú
heita týnt og tröllum gefið, en
ef einhver vildi skemmta
sér við að spila það núna um
hátíðarnar, þá éru hér upplýs-
ingar um spilaraglurnar.
TKEIKORT
Ólafur Daviðsson segir svo
um þetta spil: Þegar ég var
ungur, heyrði ég gamla kerl-
ingu á Sléttahiíð tala um
danskt treikort og íslenzkt
treikort. Húh kunni þó ekki
nemá annað spilið og lærði ég
það, en vissi ekiki hvort það
var það danska eða íslenzka.
Nú er treikorti lýst í gömlum
dönskum spilaibókum, og er allt
öðru visi en treikort það, er
óg hefi vanizt. Það iigigur því
hærri að það sé einmitt danska
treikortið, sem lýst er í spiia-
bökunuim, en íslenzka treikort-
ið, sem kerlingin kenndi mér.
Spil þetta tíðkast annars um
allt land og er aðeins kallað
treikort, alls staðar þar sem óg
hefi spurnir af.
Nú munu vera liðin um 90
ár síðan þetta var skrifað, og
treikortið mun nú vera gleymt
fyrir löngu, eins og áður seg-
ir. Að minnsta kosti hefir það
ekki heyrzt nefnt á nafn uim
hálfa öld.
Áður en byrjað er að spila,
verða nienn að gera sér grein
fyrir því, að spilagikli eru öll
önnur en venjulega. Fyrst eru
8 liáspil og í þeirri röð, sem
liér segir: Lauf adrottning,
spaðatvistur, tígulkóngur,
hjartatvistur, laufaf jarki, spaða
átta, hjartanía, tígulnía. Laufá-
drottning er hæsta spil og ber
af ölluni öðrum, en siðan fara
háspilin lækkandi eftir röð og
tígulnían lægst.
Næst koma ásarnir og eru
allir jafnháir, svo að enginn
getur drepið annan hafi eitt-
hvert spil verið tekið með ás,
þá er ekki hægt að drepa
hann með öðrum ás. í»á koma
gosarnir og gildir sama regla
uim þá og áséuna. Svo koma
póstarnir (sexur) og eru lí'ka
allar jafnháar, en lægstu spil-
in (hrök) eru hjartaátta, tígul
átta og llauifaáJtba.
Sér i flokki eru besefarnir
(sjöurnar) því að þeir eru
ódræpir, en geta ekki drepið
neibt spi'l. Sá sem á útslátt má
spila þeiim besefum er hann
kann að hafa á hendi og eru
þeir fríspil, svo að ekki einu
sinni lauífadroittniinig gietiur unn-
ið á þeim. En verði menn að
gefa besefana í slag, eru þeir
vita gagnslausir og bera ekki
einu sinni af áttunum.
Hér eru talin 27 spil og á
þau er spilað. Öll önnur spil
skulu telkin úr sto'kk áður en
byrjað er að gefa.
I»etta er þriggja manna spil,
eins og nafnið bendir til.
Menn byrja á því að draga um
hver eigi fyrstur að gefa, og
lcemur það í þess hlut er Iiæsta
spilið dregur. Eins geta menn
knniið sér saman um, hver eigi
að gefa fyrstur. Sá sem gefur
á að stokka spilin vandlega,
og síðan gefur hann þrjú spil
þrisvar sinnum. Hefir þá hver
maður 9 spil og eru því öll
spilin gefin.
Nú er um að gera að fá sem
flesta slagi. Ef forhönd hefir
besefa slær hún þeim út, því áð
það eru fríslaigiir. Ef ein'hver
fær 13 slagi í þrefnur spilum,
þá verður hann páfi. Sá, sem
fær 11 slagi í þremur spilum
heitir keisari, en sá sem fær 9
slagi verður konun'giur. Fái ein-
hver 5 slagi, eða minna í þrermuir
spilum, heitir hann kamarmok-
ari.
Engin hlunnindi eru bundin
viið neitt nafnið nema páfa-
nafnið, því að í næstu umferð
hefir hann leyfi til þess, að
kjósa sér bezta spi'l hjá öðrum
en besefa hjá hinum, og eru
þeir skyildir að láta þau spii
af hendi. Sá, sem páfinn heimt-
ar bezita spii af, hefir ávallt:
eitt spil hæst á hendi og verð-
ur að skila því, en oft ber það
við að hinn hefir engan besefa,
og fær páfinn þá ekkert hjá
honuim. Páfinn á að láta af
hendi hunda fyrir þau spil sem
hann fær, en gleymi hann þvi,
veltur hann úr tigninni. Eins
missir hann tignina, ef hann
fær efcki 13 slagi i næsta hring.
1 fyrsta hring er hver sjálfum
sér næstur, en þegar páfi er
kominn í spilið, reyna
hinir tveir í fðlagi að sjá svo
um að hann nái ekki 13 slög-
um í næsta hring.
Ef páfinn fær 13 slagi i
miðju spili, þá er því spili
hæ'tt. Erfitt reynist oft að
steypa páfa úr tigninni, en ef
það tekst, þá er byrjað á nýj-
um hring og svo koll af kolli.
Að spá í spil
Upprunalega munu spil liafa
verið notuð sem nokkurs kon-
ar töfur til þess að geta
skyggnzt inn í franitíðina og
Ieitað frétta þaðan. En slíkt
hefir verið mönnum áhugamál
aftan úr grárri forneskju
og fram á þennan dag. Þetta
er kallað að spá í spil og niunu
aðferðirnar við það vera ótelj
andi, en auk þess þarf sérstak-
ar gáfnr og frjótt ímyndunar-
afl til þess að skýra táknmál
spllanna.
Það er sitt hvað, að spila á
spil og að spá í spil. Þótt það
sé mikil list að spila vel, þá
er hitt enn flóknara að spá í
spil, því að svör þeirra líkjast
fomum véfréttum í þvi,
að ráða má þau á fleiri vegu
en einn.
Fyrir þann, sem ætlar að
leita frétta af spilum, er nauð-
synlegt að þefckja helztu regl-
urnar, sem þar um gilda, en
þær eru nokkuð mismunandi
eftir þvi hver spásagnaraðferð
in er notuð. Hér á aðeins að
sýna eina aðferð, og er það
fyrst af henni að segja, að þar
hefir hvert spil sína merk-
ingu, og er bezt að rekja það
fyrst:
HJARTA
As þýðir liús, tvistur gift-
ingu, þristur friðsemi, fjarki
eiulivern geðfelldan atburð,
fregn, sexa mikla gæfu i
vændum, sjöa veizlu, átta inni-
lega vináttu, nía lieita ást, tia
trúan elskhuga, gosinn ungur
og laglegur maður leitar vin-
áttu þinnar, drottning falleg
an vin.
TÍGULL
Ás þýðir bréf, tvistur
ánægjuefni, þristur nýjan vin,
fjarki ábatasama verzlun,
firnrna von á peningum, sexa
Iiamingjnvon, sjöa von á ein-
liverju þægilegu, átta fyrirætl-
an ræðst vel,. nía gjöf en ekki
stóra, tía mikla peninga, gosi
góðar fréttir, drottning Iilið-
lioila heldri konu, kóngur
li jálpsamur heldri niaður.
LAUF
Ás þýðir stóra gjöf, tvistur
leyndarmál, þristnr upp-
fyllt ósk, fjarki fréttir, fimm
ferð en elcki langa, sexa gott
embætti eða góðan liag, sjöa
illt umtal, átta álygar, nía lang
ferð, tía sorglegan atburð, gosi
undirförulan mann, drottning
ekkju eða gamla konn, kóng-
nr óvænta heimsókn.
SPAÐI
Ás þýðir dánarfregn, tvistur
eittbvað sem mistekst, þristur
örðugleilca en ekki mikia,
fjarki þjófnað, firnrna lasleika,
sexa slæm tíðindi, sjöa fals og
flærð, átta bryggð, nia öfund,
tía mikil veikindi, gosi flagara,
drottning óvandaða konu,
kóngur ágjarnan mann.
Sá, sem ætlar að spá, tekur
nú heil spil (52) og stokkar
þau níu sinnum, svo að
þau ruglist sem mest. Sá, sem
spáð er fyrir, dregur síðan
fimm spil úr stokknum, eftir
vild, og er þeim raðað á borð
hvei-ju á eftir öðru. Og nú
reynir á þann sem spáir, þvi að
hanm á að byggja spádóm sinn
á merkingu spilanna.
Ekki er það þó einhlítt að
draga hugsunarlaust saman
merkingar spilamna, því að það
getur orðið hrein markleysa.
Þess vegna eru honum gefnar
nokkrar leiðbainingar, og. er
þetta ein formúlan: „Þeir, sem
eru rauðlitaðir á hár, þykUleit-
ir og rjóðir, eru hjarta. Þeir
sem eru lítilieitir og ljósleítir
á hár, eru tígull. Þeir, sem eru
þykkleitir og dökkir á liár, eru
spaði. En laufið táknar lítii-
leita ménn og livítleita, livern-
ig sem háraliturinn er.“
Annars ber þess að gæta, að
rauð spil boða yfirleitt gott, en
svört spil það sem lakara er og
miður fer.
Viltu svo ekki reyna að spá
eftir þessum reglum? Setjum
svo, að þú sért að spá fyrir
unga stúlku og hún hafi dreg-
ið þessi spil. (Sjá mynd neðst).
Hvernig mundir þú nú fara
að? Þú byrjar á því að sjá
hvað hvert spii merkir og þá
er röðin þessi: Gifting, frétt-
ir, öf'und, hús og hjálpsamur
heldri maður. Ætli þú segir þá
ekki ungu stúlkunni frá eitt-
hvað á þessa leið:
Þú ætlar að fara að gifta
þig bráðlega, en þó verða ein-
hverjir erfiðleikar á því, og þú
munt komast að þvi, að það
sé vegna þess, að einhver, sem
öfundar tilvonandi eiginmann
þinn, reynir að spilla fyrir.
En úr þessu rætist vel, þið giift
ið ykkur og sto.fnið ykkar eig-
ið heimili, og það eigið þið að
þakka góðum og drenglyndum
manni, sem mikils má sín.
Hjá Einari
Renediktssyni
í Herdísarvík
Frainliaid af bls. 19
ist þetta mál hans latínu.
— Hu, svaraði Hlín. — Hann
getur brugðið fyrir siig grisku
þegar hann vili.
HLin fór að 1aia um búskap
þeirra Einars, og þótiti ís-
lenzka þjóðin heizt tiil tóniliát
um afdrif hins mikla skáíds.
— Þegar Björnsjerne
Björnsson reisti bú á Aulestad,
þá kom ÖLI norska þjóðin til
móts við hann með gjöfum, og
ölLu því er skáldinu máttii að
gagni kom,a í búsetu hans. Eng
inn hefur rétt Einari Beniedikts
syni neina hjálp eða aðstoð
þegar hann hóf búskap í Hier-
dísarvík. Islendingar hafa
aldrei sýnt Einari Benedikts-
syni neinn höfðimgisskap.
HMn hafði nú lokið mjöltiwn.
og fórum við inn í bæinn. Hláji
lét mig bera á borð, og þegar
inn í stofuna kom, sat Kristin
sem fyrr og reykti ákaflega.
Þegar hún sá, að Hlín skipaði
mér vinsamlega fyrir verkum,
sagði Kristín: þér hafið manna
hylli blessað barn. Ein-
ar gekk hægt og virðulega
um gólf. ÓróLeikinn sem yfir
honum var eftir komu okkar og
viðureign þeirra Kristínar og
HLinar, virtist horfinn. 1 stað
þess var kominn fjarLægur
meinleysissvipur. Kristín rrrun
ekki strax hafa getað vantð sig
við málleysi bróður síns því að
einiu sinni heyrði ég hana.
segja:
20. desember 1971
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 29