Lesbók Morgunblaðsins - 20.12.1971, Blaðsíða 12

Sunnudaginn 28. marz 1971,
þegar ég opnaði útvarpstækið
mitt, var messa að hef jast.
í>að var prestur úti á landi,
sem messaði, séra Þorgrimur
Sigurðsson á Stað á Ölduhrygg
á Snæfellsnesi, hinu fornfræga
höfuðbóli íslenzkrar kristni.
Ég hafði ekki hlýtt lengi á
ræðú séra Þorgríms, þegar mér
varð ljóst, að hér mundi verða
á málum haldið og á efni tekið
með nokkuð öðrum hætti en al-
mennt gerist hjá nútíma prest
um, þe'gar þeir neyðast til að
fjalla um jafn umdeildan at-
burð kristinnar trúar, og þann
sem hér var á dagskrá, og
hlýddi því messunni með fuliri
athygli.
Prédikun séra Þorgríms Sig-
urðssonar var um „boðun
Maríu“, sem frá er sagt í fyrsta
kapitula Lúkasarguðspjtills.
Þetta er, eins og aliir vita,
einn þeirra atburða, sem frá er
sagt i Nýja testamentinu, sem
flestir guðfræðingar veigra sér
við að taia um nema á einhvers
konar rósamáli, því að hann
samrýmist ekki „niðurstöðum
vísindanna“, og er því tíðast vaf
inn í einhvers konar umbúðir
með helgisögublæ, ef hann er
þá ekki hreinlega afskrifaður.
En séra Þorgrímur var hér
greinilegia annarrar skoðunar
og þorði að taka á málinu eins
og það lá fyrir. Hann trúði því
greinilega að frásögnin væri
sönn, enda væri hér um að
ræða einn af hyrningarsteinum
kristindómsins.
Hér er ekki ætlunin að
rekja nánar hina ágætu ræðu
séra Þorgríms. Ég vil aðeins
þakka honum þessa ágætu
messugerð alla frá Staðastað
og kirkjustjórninni fyrir að
hafa tekið upp þann sið, að
gefa prestum utan Reykjavík-
ur tækifæri tii að láta til sin
heyra í útvarpstíma þjóðkirkj-
unnar. Það er stundum gott að
fá annað en sérbökuð vínar-
brauð með morgunkaffinu á
sunnudögum.
En því nefni ég þessa messu-
gerð frá Staðastað hér, að túlk
un prestsins á þessum um-
deilda atburði — boðun Maríu
— varð til þess að opna skiln-
ing minn á þeim stórfengiega
spádómi, sem í frásögninni
felst. Ég hafði ekki fyrr veitt
því eftirtekt hve frásögn þessi
nær sem spádómur langt út fyr
ir þau takmörk, sem snerta
Maríu eina og sjálfa fæðingu
Frelsarans.
Ég sé nú, að í þessari frá-
sögn af komu erkiengilsins til
Maríu, er að finna einn stór-
kostlegasta spádóm allra tíma,
og finn hjá mér löngun til að
gera þessu efni þau skil sem
ég get í stuttri grein.
hét María. Og engiliinn kom
til hennar og sagði: Heik vert
þú, sem nýtur náðar Guðs:
Dro'tinn sé með þér. En henni
varð hverft við þessi orð og
tók að huglaiða, hvílík þéssi
kveðja væri. Og engillinn sagði
við hana: Vertu óhrædd María,
því að þú hefur fundið náð hjá
Guði. Og sjá, þú munt þung-
uð verða og fæða son, og þú
skalt láta hann heita Jesúm.
Hann mun verða milkil og
verða kallaður sonur hins
hæsta og Drottinn Guð mun
gefa honum hásæti Davíðs föð
ur hans, og hann mun ríkja yf
ir ætt Jakobs að eilífu og á
riki hans mun enginn endir
verða.
Þá sagði María við engilinn:
Hvernig getur þetta verið, þar
eð ég hef ekki karlmann
kennt? Og engillinn svaraði og
sagði við hana: Heiiagur andi
mun koma yfir þig, og kraftur
hins hæsta mun yfirskyggja
þig, fyrir því mun og það, sem
fæðist, verða kailað heilagt,
sonur Guðs. Og sjá, Elísabet
frændkona þin, í elli sinni er
hún einnig orðin þunguð að
syni, og þetta er hinn sétti
mánuður hennar, hún sem köll-
uð var óbyrja; því að ekkert
orð frá Guði mun verða ómátt-
ugt.
En María sagði: Sjá, ég- er
ambátt Drottins, verði mér eft
ir orðum þínum. Og engillinn
fór burt frá henni."
Lúkas er eini guðspjallamað
urinn, sem segir frá þessum at-
burði. I Mattheusarguðspjalli
(1. kap.) segir hins vegar frá
því að Jósef ætlaði að skilja
við Maríu í kyrrþey, þegar
hann fékk draumvitrun sem
sönnun þess að saga Maríu
væri rétt og hér væri æðra afl
að verki, því sá sonur, sem
hún fæddi, mundi „frelsa lýð
sinn frá syndum þeirra". Af
þessu er ljóst að Mattheusi hef
ur verið kunn sagan. þótt bann
segi hana ekki, en láti nægja
að segja: „fóstur hennar er af
heilögum anda“.
Um Lúkas guðspjallamann er
ýmislegt vitað. Hann var lækn
ir og fylgdi Páli postula oft á
ferðum hans. Hann er talinn
höfundur Lúkasarguðspjalls og
Postulasögunnar. Óvvst er
hins vegar hvort hann var
ísraeli þó að það sé raunair
líklegt. Hann var ættaður frá
Antiokkiu í Litlu Asíu, en þar
fékk kenning Krists mjög
fljótt fylgjendur.
Líklegt er talið, að Lúkas
hafi ritað guðspjall sitt í Ces-
areu á árunum 58—60 e. Kr.,
er hann dvaldi þar meðan Páll
var þar í varöhaldi. Það má því
telja fullvíst að rit Lúkasar,
bæði guðspjallið og Postulasag
an, séu rituð um 60 e. Kr. og
er það sú staðreynd, sem
EngiIIinn vitrast Maríu. Margir málarar fyrri alda hafa gert þessa frásögn að yrkisefni.
Jónas Guðmundsson
SPÁDÓMUR
ERKI-
ENGILSINS
FRÁSÖGN LÚKASAR
1 frásögn Lúkasar af þessum
atburðum segir frá frændkonu
Maríu, Elisabetu, konu Sakaria
prests, sem á gamals aldri verð
ur þunguð. Elísabet býr fjarri
Mariu og virðast þær frænkur
lítið samband hafa haft sín í
milli. Elísabet býr i fjallahér-
uðum Júdeu suður í Landinu
helga, en Maria býr norður í
Nasaret nyrzt i landinu. Má
þvi telja fullvíst, að Maríu
heíur verið með öllu ókunnugt
um hagi frænku sinnar, enda
hafði Elisabet „leynt sér í
fimm mánuði" eins og segir í
guðspjallinu og Sakaría, maður
hennar hafði misst málið, og
átti því ekki hægt um vik að
ræða þessi né önnur málefni þó
að mikilvæg væru.
Nú er rétt að taka hér upp
orðrétta frásögn Lúkasarguð
spjalls (1.26—38).
Þar segir:
„En á sjötta mánuði var
Gabriel engill sendur frá
Guði til borgar í Galíleu, sem
heitir Nasaret, til meyjar, er
var föstnuð manni, sem Jósef
hét, af ætt Davíðs, en mærin
12 LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
20. desember 1971