Lesbók Morgunblaðsins - 20.12.1971, Blaðsíða 17

Inuinig- er nú umhorfs í Herdísarvík. Lengst til
hægri er íbúðarhús JCinars Benediktssonar, en
nær á niyndinni eru hálffallin gripahús, sem
stóðu nokkuð ofan við gainla bæiiui.
vtar miikill einstæðingutr.
Kristtn var hieilisiU'iiitil og gefek
mieð sjúkdöm í skjaldikirtl.
Hvort sem að einhverju ieyti
viar um að kenna þeim sjúk-
teiika, eða þá geðslagi, kom
hrátt í Ijós að taismáti hennar
var á Situndum mjög frábruigð-
inin tali venjulegs fólks. Hún
lét mig siitja á sitói', en stóð sjálf
fyrir framan mig og hélt þrum-
amdi ræóur, með þeirri orð-
gnótt og mæisfcu, að annað eins
orðalag hef ég aildrei héyrt tii
nokkurrar konu. Það var engu
iffikara en hún væri hinn opin-
iberi ákærandi i réttarsal, en
ég væri kviðdómur sem hún
þyrfti umfram allt að sann
færa. Stundum fannst mér ég
vera orðiin sakborminigur hjá
henni. Þá ias hún yfir mér stór
kostlega reiðilestra, en orðfror-
5ið var iíikaisit því sem hún iæsi
upp úr Vídalínspostillu.
Inntak als þessa orðaflauims
var igiemgisteysi ættar hennar,
sem hún virtist kenna ein-
hverju fólfci sem hefði orðið
bölvaldur Einars bróður henn-
ar fyrst og fnemst, og þá um
illeið hennar sjáOifrar. Mest var
ibalað um f járrnál og svik og
pretti í því sambamdi. Satt að
segja botnaði ég ekkert í þessu
Itaffi, en htosta-ði þó, hálrf
hrædd, en hiuigfianigin.
Féll sem ílaumiða,
foss og háskriða —
fólk stóð forviða —
fali hans málkviöa;
en und brábarði
brann sem logrvarði
liuKurinn skapharði,
er sitt hauður varði.
Þannig kvað Matthías Joch-
umsson um Benedikt Sveinsison
föður hiennar. Það var efcki að-
einis í útOiti, sem Krlisitín ffiktdst
föður sínum, heldiur hafði hún
íerugið að enfðum málifar hans
Og kynngimagnaða ræðu. Þegar
þau Katrin frá Reynisstað og
Benedikt Sveinsson sikiidu,
fóru börndn sitt I hverja átit-
ima, í fyrstunni. Kristín fylgdi
móður sdnni til daiuðadags henn
ar. Eimar aftur á móti, ólst að
mestu upp hjá föðiur sínum.
Kristiín ibaldi það liífsógæfu
þeirra systkina, hvermig þess-
um máium var ráðstafað. Einar
viar uppáhaM móður simnar,
ákaflega hæmdur að henini og
þau sikaipliik. Sjö ára gamall
hraktist hantn til ókunmugra og
sagði Kristín, að það hefði ver-
ið æviharmur Katrínar móður
hennar.
Kristín sagðist sjálf hafa ver
ið miktu iiíkaiii föður sínum, og
hiefði vLlijað alast upp hjá iion-
um, þvd að þær mæðgumar
hefðu aiidrei átt skap saman.
Kristín sagði mór oft frá langri
dvöl þeirra mæðgna í Kaup-
mannahöfn. Hún hafði haít
fagra söngrödd og viidi teggja
fyrir siig tónilistarnám í því
skyni aQ fara síðan heim til fs-
lands og kenna ísl'endingum
tJónlsit.
Einar kom alltaf við hjá
þeim mæðgum, þegar hann var
í Kaupmannahöfn. Þó virðist
sem hann hafi ekki búið að
staðaldri nokkurn tima hjá móð
ur sinmi þar. Einar var aiiger-
teiga mótfaliffinn tóniliistarnámi
Kristímar. Hann viidi að hún
tegði stumd á iögfræði. Ka'trín
hélt tauni dóttur sinmar í þess-
um miálium. Einiu sínni rifust
þau mæðgin svo heiftartega út
af framtíð Kristlnar, að hún
sagöist hafa skriðið undir borð
atf hræðslu.
Einar spáði Kristmu ófarn-
aði, ef hún tæki upp á þvi að
fara til Islands tffl þess að ffifa
á tónLisbairkennslu. Reyndist
hann þar sannspár, því að
Kriistín saigð'ist hafa átt miklu
örðugra uppdráttar í Reykja-
vík en í Kaupmannahöfn.
Móðir þeirra hlakkaði alitaf
áfcaftega tii heimsókna Einars.
Þó virðist skaplyndi þessarar
fjölskyldu hafa verið það stór
brotið, að árekstrar milffi
þeirra voru óumflýjanle'gir.
Eimu sinmi kom Einar til Kaup
manmahafnar fáum döguim fyrir
jól. Tailaði'St þeim mæðgimum
svo til, að Einar yrði þar hjá
þeiim um jólin. En etoki fór bet-
ur á með þeim en svo, að affiit
£ór í háaaiifrildi miffii Katrínar
og sonar hemnar. Einar raujc
burt í fússi og tók sér far
heirn tffi Istamds á Þoiiáks-
xmesisu, án þess að kveðja. Það
sagði Kristín að hefði fallið
móður þeirra mjög þung't. Ektoi
vildi Kristin kannast við, að
Valigerður, kona Einars, hefði
verið velkomin temgdadóltir.
Þótti Katiríniu, móður þeirra,
sem Eimari hefði orðið á með
því tovonfamgi. Kristín minnt-
ist á hið fræga kvæði Eimars
um móður sína. Mikið hefði
slíkur kveðskapur gttiatt
Kati'ímu, hefði hún lifað. En
Eimar orti kvæðið að móður
sinni látinni, sagði Kristín.
Emu sinni, þegar ég kom til
Kristdnar sagði hún við mig að
tilefniislausiu, og óvenju kank-
vís.
— Þér haldið náttúrlega að
ég sé piiparmey. En ég er pip-
arkona, góða min. Sagðisit hún
hafa verið gift Árma Pálssyni,
síðar prófessor í eitt áir. Ég
sipurði hana aldrei neins u-m
einkamál hiemnar, frekar en
hiún sagði sjálf. En af fólki,
sem var henni samtíða í Höín,
var mér sagt, að þau Kristin og
Árni befðu gifzt á einhverjum
af hinium 15 námsáruim hans
þar. Óregta mitoffi vaæ á Árna,
og að sögn ómögutegt að búa
með homuim á þessu tímaibiii.
Þó virðist sem þau hafi skilið
í bróðerni, og auðbeyrt var að
Kristimu var ennþá hlýtt til
þessa miikla og sérkennilega
gáfiumanns.
Þennan vetur, sem ég lærði
hjá Kristíniu, bjó Einar Beme-
diktsson hjá henni og hélt itil
í fremra herberginu. Aldrei sá
ég hann, því að Kristin miun
hafa hagað kennslu sinnl
þanni'g, að Einar hefði sem
minnst ónæði af. Einiu sdnni var
aði hún mig við að setjast í
hægindastóffinn, sem hún var
vön að láta miig sitja í.
— Hann Einar bróðir sottist
svo harkatega í stólinn, að
hann brotnaði. Einar var í svo
stórum pelis, sagði hún.
Kristín söng sbundum fyrir
mig Lögin, sem hún kenndi mér.
Rödd henmar var einikenniilega
faffieg, þótt hún væri þet.ta
öldruð. Stundum var hún að
tiala um sönigkennisliu, og sagði
að þar væru Istendinigar á viffii
igötum. Þeir teerðu þann söng-
stíl sem upprunninn væri á
Ítallíu og miðaður við ítölistou,
sem aftur væri komdn af latin-
unni.
— En ísl-enzka er firumtuniga,
sagði Kristín, — og þess vegna
verður að haga söngkenn-sl-
unni hér í samræmi þar við.
Þeigar leið að vori fluttisit ég
frá Reykjavík um noktour ár,
og síðan í bæinn aftur. Þá
heimsótti ég Kriistímu við og
við. Þá var Einar farinn tii
Herdísarvíkur. Ekiki líkaði
Kristínu sú ráðabreytni. Hún
sagði, að hann hefði allt eins
'getað búið hjá sér, og hiefði
það orðið þeim báðum styrkur.
— Okkur kom oftast vei saim
an, sagði KriSiiin það var
ekki nem-a eirnu sinni sem Ei-n-
ar varð svo reiður, að hann
stökk fram úr rúminu. Þá
vorum við að deiia um Græn-
landsmálið.
Stundum var ég að spyrja
Kristínu út í kvæði bróður
hennar, — hvað hann ætti við
þama og þarna. Hún virtist
hafa tiltöluteiga Mtinn áh-uga á
kvæðum Einars. Það var ver-
aldarhöfðinginn en ekki skáld
ið, sem Kristín dáði. Það voru
helzt þau kvæði, sem að líkmd-
um voru ort um einhverja til-
tefcna persónu, sem hún vildi
tata um. Sbunduim varð hún
hálí örg út af öffium þssum
spuiminigum. Meðai annars
spurði ég hana um þessar ljóð-
línur úr kvæðinu „Davíð kon-
ungi“.
títvaldi siinffvarinn sa-ltarans
sinntl el glaplöcum Edenbanus.
Sjálfskiipuð bján, bæði þjððar oe
manns,
skal þurrkast úr lífsins bókum.
Kristin svaraði:
— Það skal ég segja yður,
góða mín. Þetta er ein af fjar-
stæðum Einars Ben,ediktsson-
ar.
Ég spurði hana um skoðanir
Einars í trúmálom. Hún sagði,
að Einar hiefði átt bók eftdr
enska konu, sem ég man því
miður ebki hvað hét. Bókin hét
Sargon the magnificent. Eng-
in,n kanuast nú orðið við þessa
bók. Kristín sagði að Einar
ætti hana enn, og að bókln
væri ffika til í Landsbókasafn-
inu. Ekki fann ég þó bókina
þar.
Kristín hélt þvi fram, að
þessi bók hefði haft djúpstæð
áhrif á lífsskoðun Einars Ber.e
diktssonar.
Oft minntist hún á föður sinn,
og affitaf með djúpri virðirugiu
og ást. Hún taldi, að hann hefði
venið himn raunsanni baráttu-
maður fyrir íslenztou sjáttlf-
stæði, en verið misskilinn af
Löndum sínum, en ofsót-tur af
dönsfcu stjóminni. Einu sinni
benti hún mér á Stóra borðið
með útsikorna fætinum. Þetta
borð sagði hún, að hefði verið
smíðað á Héðinshöfða, þegar
Benedikt Svein-sson var þar
sýsLumaður. Meisítarinn sem.
borðið smíðaði, vaæ bláfátækur
ilistamaður, náttúrlega hálf*erð
ur flœkingur, eins og slíkir
rnenn voru ofitast á þeirri táð.
Benedikt tók þennan mann að
sér um tíma og fékk honum
það verkefni í hendur að
smíða þetta borð. Þafl þótbi
silíkt lisitaverk, að borðið var
sent á sýnmgu í Kaupmanna-
höfn. Ekki man ég lengur hvað
þessi ágæti bíldhöggvari hét.
Veturinn 1935 kom út heild-
arsafn af ljóðum Einars Bene-
diktssonar. Þessar bækur
keypti ég og við lestur þeirra
fór að vafcna hjá mér sívax-
andi löngun til að sjá með eig-
in augum þennan undramann.
Þá bjó Kristín Benedikts-
dóttir á Grefctásgötunni. Þar
kom ég tiil hennar og bað hana
nú eims vel og ég gat að boma
með mér til Herdísavikur.
Kristín tók þessu mjög fjarri í
fyrstunni. Það er rétt að geta
þess hér, að þá átti Einar Bene
ditotsson heirna á þessum af-
skekktasta bæ á Islandi, að
því er suimir töldu, og bjó þar
með Hlín Johnson. Hún var al-
þekkt gáfukona og hafði ég
heyrt mikið talað um live ljóð-
elsk hún væri og að hún kynni
utan að öll ljóð Einars Bene-
diktssonar. Enga hugmynd
hafði ég um hvernig þeim Krist
inu og Hlín hefði sasnið, eftir
að Hlín tók Einar að sér.
Þegar Kristín tók svona stirt
undir beiðni mína, þá stadn-
gleymdi ég að taka til greina,
að hún var komin hátt á sjö-
20. desember 1971
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 17