Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1972, Blaðsíða 17

V.

teei murz
hOSRs-
Dags-
Líjzsins

Þvegin bók er fölsuð.
Dagur með Agli Bjarnasyni, fornbókasala.
Eftir Björn Vigni Sigurpálsson
r
Daginn byrjar Kgill á þvi að „sortera“ og raða í hillurnar.
KQiuikikan er að verða átta ár
degis. Hverfflsgaibain er iðklki tek
in að vataa tíil lífsins að ráði,
'lítil .uimíerð og aðeins stöku
imaðutr íhraðar séir eftír igang-
stéttkum undan regmitnu á
áfiangastað. Þetta er heldur
'hráslagalegur nóveimibeínmoirg
um. 1 Fombókaverzlun Kr.
Kriistjánssonar að Hverfisgötu
26 ilogar Ijós. Dymair eru opn-
ar, en enginn sjáaniiegur í búð-
iinini. Bn iimnan ibúðax eða „bak
við tjalddð", eiixs og eigandiimn
ikaOilar það, situr Bgill Bjaima-
son, téðuir eigandi og býr sig
'undir daginn. Hann er að sor-
-tera.
Það er ekki stórt húsrýmiið,
sem EgiH >hefur itil 'Umráð i,
kaniniski 4 mefcrar á breidd en
háitt tíl lofts. Hiilur þekj’a aiia
veggi, málaðar 'hversdagslegum
blágrœirtum ilirt. Þser eru laHar
fullar af bótam, alls kyins toók
urn, sem inmlih'aílda allt frá istór-
litteratúr niður i örgiustu reyf-
ara, bvo sem hasairsöigiur og 'ást
ariífsfrásagnir. „Þetta >er elkki
foeiniímiis hagkvæimit' húsnæði,“
'segir Bgill. „Hér er ailt á hæð-
ina, eins og þú sérð. Þess
vegna hef ég stundum látið að
því liggja við húseigandann,
að kynni hann einhver ráð til
þess að leggja það á hlið-
ina, væri ég tffl með að
bonga hærri leiigu. Ég feogd
með iþví móti ólíkt meira góllf-
rými.“
Bn iþað er Ihlýtt og inofcalegt
'þaima inni hjá Aigii. Þar er
,þessi sérkeniniieigd fflmur — sam-
bland af pappíirslykt og ryki.
fnn í veggjumum syngiur i pip-
um, þessum æðum hússins, og
handan vegigjanims má heyra
einhvem hraða 'sér niður sttg-
ann sem ligigur upp tffl íbúð-
aninia á hæðinnli fysrir ofan. Það
ri'kir viikilega vinigjamiegt
an'drúimislöft ’i formbókaverzlliun
inni hans 'Egils, en wm leið svo
ilítið framanidi s'temniing.
Egill Bjamason hefuir sfcund
að fomibókiasöliu í naanri 30 ár.
Og fombókasala er ekki venju
'leg verzlun. Þefcfca er smásala
án tengsla við heffldsaia. Þefcta
er 'heildsaia án framleiðanda.
Þetta er verzlum í bein-
uim 'tenigsl'um við aimenminig —
þaima getur 'fðlkið selt etklki sið
ur en ikeypt. Em saimt sem áðwr
ræðuir regian um framboð og
eftirspunn Iþama lögium oig io'f
um, kannSki í irikara mæli en
Víðast anmiams 'staðar.
„Já, fombókasaia er sér
kenni'leg igreiin," segir Bgffli.
„Hún e.r 'a'uðvi.tað við'Skiptalegs
eðiis en wm ieið bókm'einintaileg,
já og sálfræðiieg. Hwn verður
ekki iærð nemia með reynsiwnni
og 'timamuim. Hún krefist áhuga,
þekkinigar og kunnátfcu."
Það er iítið verzlað svona
fyrst uim imorguninn oig ég nota
timann og ,fœ Dgil tíi að segja
mér 'aðdnagamda þeiss að hann
smeri sér að iþessari verziunar
'grein. „Bg hyrjaði árið 1941 í
Ilafnarstraúi 19, 'þegar ég
keypti þessa fomibókaverzi'un
'af Kris'tjáni Knistjánssyni, fyrr
verandi Skipstjára. Ég var eiins
og kálfur i wpphafi 'hivað við-
kemwr bðkaþekkingu að öðrw
ley.ti en iþví að ég var frá bam
æsku Oestrairfús. OÞair sem ég
óist upp fyrir norðan í Skíða-
da'l (inn af Svarfaðardal) var
•fátt wm bæikur. Þó var ég svo
heppinn að í da'lnwm átti heima
eini ma'ðuriinn sem 'átti eitthvað
af hótouim. Hiann igeymdi þær í
ikisbu með kúptu ioki og var
ákafflega sárt um 'þær. Ein
hvern veginn vinguðumist við
— 'þessi f.uillorðni maður oig ég,
8 ára iStrákwriinn, og hann fór
að iána mér hæikur. Ég heid
að ég haffl. verið eáni imaðuir-
inn seim hann llánaði bækur. Ég
mátti hafa iþær ákveðna daga
og 'þurfti að iskila Iþeim tiitek-
inn daig. 'En Iþanndg ias éig miarg
ar úrvaisbælkur — Þjóösögur
Jóns Ámasonar, sögur Jóns
'Ilrausta, 1001 nótt og Sögur
herlæknisins, svo ég nefni eitt
'hvað. Þessi lestur héfur ef tffl
viilil orðið 'sá 'hvatí sem ieiddi
síðar tffl 'þess að ég hætti á Tim-
■ainum og sneni imér' að 'fom-
bökasölu," seigir 'Bgil..
FombókasaJlam hefwr itölu
vert ibreytzt á þessutm árium
sem Bgill iheíur verið með fom
bókasölu sioa. Hann segir, að
á fyrstu árunum írá 1941 oig
ifraim yfir 50 'hafi verið imikið
framboð á igóðum og sja'ldgæf-
wm bókurn. „Þá fengust beypt
heliu bókasö&iin, t.d. úr dánar
búwm, sem nú er afitur á rnóti
orðið mwn íátíðara. Nú
fara slík söfn á bókauppboð-
in.“
Þegar hér er 'komáð sögu eru
dymár firaimimi í búðinni opn-
aðar, .og Bgilia bnegður sér
fram fyrir 'tjaldið. Hann kemur
inn að vöarm'U spori og grípur
skæri, isiam 'liggja á foimfálegu
borðinu, sam er hjá okkur
í baikherberg'inu. Þetta er skatt
hol með tug af lifclwm dökkwm
Skúffum, og a'l'durinn er 'farinn
að segj'a tffl sín. Ég heyri að
viðslkipfcav'inurinn oig Egiffl
sikiptast á kveðjiuorðwm og Eg-
ffll ikemiur áffcur inn fyrir tjiald-
ið. „Þessi bað wm örfá blöð úr
bók, svo að óg varð að igrípa
skærin og firemja wppsíkurð á
einini, sem ég átlti í fórum mín-
'Wm,“ segir EgM. „Þetta
er aiiiis elkki óaligenigt. Hinigað
koma isafnarar til að fá blöð
sem iþá vantar inn í söfn, eins
og t.d. Aimamak Þjóðvinafé-
'lag'S'ins eða Árbók Slysavama-'
Æélagsins eða Úrvail. /Oft get-
ur imaður hjálpað eitthvað lít-
i'ISháttar. Það er eifct hið
ánægju'legasta að eiiga við isafn
ara að igieti maður hjálpað jþeitm
wm eifct 'smáheftii 'inn í safn, þá
er eins og imaður hafi igefið
þeim stórgjöf.“
Bgilll hefur alla fcíð frá því
að hann byrjaði hatft fasta við
skiptavini, safnara sem leifca
til hans að staða'ldri. „Á min-
um fyrsfcu árum voru nokkrir
stóriir safnarar hér í borig og
af þeim voru þeir Giunnar Haiffl
ag Þorsteinn heitf.nn Jósefsson
minir stærstu viðskiptavinir á
þedim éurum. Annars er þetta
ákafflega fjölbreytiilegt 'hverju
menn saína, sumir eru Iþað sem
ég kaffla aiæfcur, safna öllu
mögiuilegiu og ómögulegiu en aðr
ilr 'S'afna viissum flokkum. Þar
eru þjóðleg fræði aiigengusit.
Aðrir safna Ijóðum, rímwm og
isvo hefur á síðustu árwm far-
ið vaxandi áhiugi á bókum and-
legs efnis, bæði Tituim wm guð-
speki, spíritism'a og bóbum wm
duilrœn efini. Nefna imá Pawl
Brunton seim mjög etffcirsóttain
'höfund í þesswm flokki,
og ým'sa aðra sem Skrtitfað hatfa
frá Indlandi. Það velkur eftir-
tekt mína, að Iþað er sérstak-
lega iuingt íóik. sem lei'tar að
þess hábtar bókum. 1 þesisw
rei'ku'la iþjóðfélaigi, sem við lif-
>um við núinia, þá er, einis og
við vijtium öffl, wnga fólkið ieit-
andi. Því fininst sfcaðfesta tilver
'Umnar eifct'hvað ótrygg og
'leitar sér stwðndnigis í bókum,
sem veitir því eiinhvern andleg
an styrk fcffl imótvægis við rót-
leys’ið í hversda'gslitfinw. Hjá
öðrum ikemur Iþetta fralm i alls
'kyns óhyggfflegum wppátækj
'um, eiins og spel'lvirkjwm og
öðnu isláku.“
Nýr viðskipfcavinwr bir.tíst í
dyrunum. Hainn er að toita að
mamnkynssögw. Því imiður 'seg-
ir Bgill. Það er eiginllega tómt
mál að 'tala uím slíbar bæfcur
á þessuim ánstíima, þetgar skóíl-
arndr eru í fiufflwm igangi. Hamn
vfflll þó ékki svipta wnga mann-
iinn afflri von, og bendir hon-
•uim á aðra fombókavérzlun.
Og við víkjwm fcaflimu
að bökaáhwga Islendinga, otg
ðg spyr Bgffl 'hvort 'hiamn hafl
orðið var við hvort Iþátfcur bók
amma í mennin'gu okkar hiaÆd
fiarið mónnlkandi'. EgiiH er ekki
á þvl. „Þeigar sjónvarpið kom
áleit ég að það imiundi draga
im jög úr ibókakaupum en ég sé
ekki að því sé svo íajrið eftír
iminni reynsilu. 1 fjöfmiðlumium
'kemur ýmisJlegt firam og það
virðist aðeins vekja iönig-
un fólks itffl ifrekairi 'fróðleiks á
ýrns'um imáletfinwm, 'þannig að
ég rtel að efitirispum eftir bók-
um, sérstaMega hjá ynigri kyn
slöð.iinni, 'ha'fi síður en svo
iminnkað. Hiins vegar er orðið
mwn erfiðana en áður að full-
nægja eftirspurninm. Það er
orðið sjaldigæfara að maður fái
'hefflu söfinin fcffl kauips og í
þessani grein er ekki hægt að
panta. Það er slfflt háð tfflviij-
wnwm hvað irnaðwr feer hverjw
sinni.“
En hvermig er með mainn
eirns og lEgtill, mann sam héfiur
'SV'O mffldl viðskáipti við alls
kyns safnara — hefur söfbun-
arástríðan aldirei 'gripið hamn
•sjál'fami. Eigffll glottir. „Þegar
ég byrjaði 1941 Qiangaði mig
óneitan'lega að eiga ótalmarg-
ar bækur, sem ég fékk í hend-
urnar, en ég gerði mér sfcrax
•grein tfyrir því að ekki var
hægt að reka verziuin með því
að hera afflar eiguleguSbu bæk
•umar með sér héim. Bn þá fór
ég að vetlfca þvi tfyrir mér iað
safna einkanlega sérsfcalkri
igrein. Ljóðabækur urðu 'fyrir
valinu, því af Ijóðuim 'héf ég
hið mesta yndi. Ég hafði góða
aðstöðu isem fombóbasali
vegna ljóðabóka sem mér bár-
iust og vegna þékkimigar á söín
'unarh.eiminium, 'því að þannig
igat ég skipt við aðra safniaira.
Eftír 15 ára sö’fnun var ég tal
inn eiga sfcærsta ijóðabóbaisaifn
sem íþá vaa* ‘tiil i eimis Tnia'nais
©i'gin, OÞetta var átoafíeigia ail-
hliða söfnun hjá mér, ég siafn-
aði öfflum úfcgáftum atf hverjwm
höfuindi. Þótt hamn hefði kom-
ið úfc 5—6 sinnwm, áfcti ég ailllar
útgáfiuimar. Ég fcaldi fþað bók
sem var ein örk eða medira oig
var 'kamijnm nokkuð á 14.