Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1972, Blaðsíða 20

teeimuR
te uerzs-
uags-
Lifsins
gáð
----------^
Sjaldan
á klukkuna
Dagur með feðgunum Pétri Stefánssyni
og Guðbirni Péturssyni á Geir
RE 406, sem þeir voru að búa undir
vertíðina. Eftir Árna Johnsen
r
Eilífðarsiníónia hafnarinnar
hJjómaði svolítið hráslagalegra
þennan morgnnn. Ekki vant-
aði fegurð himinsins og ldnn-
imgar bátanna léku sér í tif-
andi haffletinum, svolítið stolt-
ir í þessum djúpbláa spegli, en
það var nístingskuldi.
Desembersólin smaug yflr
húsunum rétt eins og hún ætl-
aði að kikja á glugga þar sem
eitthvað spennandi væri innan
dyra. Ekld var það úti i kuld-
anum. Þó voru blikur á lofti og
þetta var einn af þeim dögum,
sem veðurvitar hefðu getað
snarazt út á tröppur, stungið
nefinu upp í himinlnn og sagt:
„Ja, það er ég illa svikinn ef
það verður ekki norðvestanátt
á morgun, eða einhver önnur
átt.“
Bátarnir sem lágu við Grand
ann toguðu ósköp rólega í keng
ina. Sumir höfðu á sér lúið yf-
irbragð, aðrir voru þreytuleg-
ir og enn aðrir stássbúnir (eins
og þeir væru að fara á ball
með glampa í augum.
Reynslan hefur sýnt að bát
ar eru þau tæki, sem menn
gefa mest af sjálfum sér til.
Það er talað um báta eins og
menn, enda verður að leggja al
úð við hvert handtak í gerð
bátsins til þess að hægt sé að
treysta honum þegar á reynir.
Og þegar á reynir er það ekk-
ert sem landkrabbar þekkja.
Það er ekki gott að villast og
lenda í vandræðum á landi en
á sjó, þar fyrst hitnar í kolun-
um. Það er því ekki einkenni-
legt að sjómenn eru á annan
hátt og ef til vill i rikari mæli
trúaðir, en þeir er starfa á
landi.
Áformið með þessu rambi um
Grandann var að dvelja dag-
stund með sjómönnum, sem
væru að gera bátinn sinn klár
an íyrir næsta útíhald.
Við litum um borð í Amar-
bergið og hittum Jón Guðjóns-
son skipstjóra. Hann var hress
að vanda, kvaðst ekki verða
mikið um borð þann dag, en
visaði okkur um borð í Reykja
víkurbátinn Geir. Þar sagði
hann að skipverjar væru sjálf
I höfn. Geir BE 406, lengst til vinstri.
Pétur mundar kaffiskjóðuna.
ir að smíða hvalbak á bátinn,
en Guðbjörn skipstjóri er lærð
u.r j'árnsmiður, vélstjóri ag
skipstjóri.
Þeir feðgar Pétur Stefáns-
son skipstjóri, sem lengst af
hefur verið með bátinn og leys
ir Guðbjörn son sinn af, tóku
okkur um borð án sýnilegra
verkja þó að við ætluðum að
fylgjast með þeim um daginn.
Geir hætti 17. október á
trolli, en enginn maður er
skráður í áhöfn fram. að næsta
úthaldi. Það gekk sæmilega h'jó
þeim í sumar, en ekki neitt
seinni hlutann vegna ótiðar og
takmörkunar á veiðisvæðum.
Þeir feðgar kváðu þennan
tíma vera hentugastan til þess
að dytta að einu og öðru um
borð, því að á þessum tíma
væru þeir neyddir til að hafa
bundið.
„Það er mest af flotanum í
klössun um þessar mundir,“
sagði Pétur, „það er verið að
mála innan skips og utan, yfir-
fara vél og allan bátinn meira
og minna. Það er allt lagað,
sem maður heldur að þurfi lag
færingar við, því það er betra
að hafa þetta í lagi þegar kom-
ið er á vertíð."
Þeir höfðu byrjað í birtingu
um morguninn að sjóða klæðn-
inguna á hvalbaksgrindina.
Guðbjöm sauð og Pétur slíp-
aði.
„Við höfum ekki spurt að
því hvað þetta kostar ef
smiðjumenn gera þetta," svar-
aði Guðbjörn aðspurður, „en
liklega kostar þetta okkur um
300 þús. kr. Þó að við reiknum
okkur fullt kaup þá spörum
við alltaf 60—100% álagningu,
sem útseld vinna kostar. Ann-
ars er það alveg ljóst, að ef
við gerðum þetta ekki sjálfir,
þá yrði það ekki gert, því að
við hefðum hreinlega ekki efni
Skipskönnurnar.
á því. En þó skítt að verða að
segja það, að útgerðin hafi
ekki efni á að halda skipum
sínum sæmilega við. En þannig
er nú hítin gerð.“
Allt efnið í hvalbakinn sniðu
þeir feðgar um borð, en þeir
völsuðu beygjurnar í vél-
smiðju.
Klukkutímarnir liðu. Það
var ekki margt við að vera,
engin sérstök ævintýri. Hvers-
dagsþrasið og hendur stóðu
svo sannarlega fram úr ermum.
Eitt sá ég þó sem er sjaldgæft
í Reykjavík. Þeir tóku ekki eft
ir því fyrr en 15 mínútur yfir
12 að komið var hádegi og tími
til að koma sér heim í hádegis-
matinn. En þetta er eins og
með annað hjá sjómönnunum.
Þeir hafa enga stimpilklukku
og fá ekki borgað eftir tíma-
vinnu. Ef svo væri, myndi eng
in skipstjóri tala um vandræði
með mannaráðningar. Þá yrðu
sjómenn með meiri laun fyrir
meiri vinnu, en landmenn, en
ekki eins og það er í dag og
hefur lengi verið, að þeir eru
með lægri laun en landmenn
fyrir miklu meiri vinnu.
Klukkan eitt voru logsuðu-
tækin farin að spúa, járn rann
í járn, hvalbakurinn var að
fæðast. Handtök voru ákveðin
en snör. Það var unnið af nær-
'gætni eins oig læknir sem er að
gera að sárum. „Skipið hefur
sína sál," segja sjómenn.
Hamarshögg heyrast úr bát-
unum i kring, menn komu og
fóru og í festarnar toguðu hin
friðlausu skip, eins og Tómas
kvað. En enginn bátur siigldr
mannlaus og enginn maður
rær bátlaus. Það er lóðið og ef
til vill þess vegna er talað um
báta eins og menn. Þegar út-
haldið er byrjað er fyrst eitt-
hvað bragð að þessu. Þá gera
strákarnir að gamni sínu, kall-
inn riifur sig i 'glug'ganum oig
skeiðin siglir þanin um öldurn
ar eins og hnarreistur svanur
í makaleit á heiðavötnum.
En til þess þarf allt að vera
klárt og það voru þeir að gera
um borð í Geir.
Um miðjan dag var að sjálf-
sögðu kaffi í lúkarnum. Nýlag-
að sjóðandi kaffi í skipskönn-
unum, menn spjölluðu yfir hlýj
unni og hitinn frá kabyssunni
streymdi um lúkarinn og yljaði
þeim sem höfðu unnið úti í
mepjiunni. Vel á minnzt. Lúkar
er það svæði um borð, sem
kokkurinn mallar og þar er
matazt og yfirleitt slangur af
kojum fyrir skipverja. Þetta
er sagt til þess að enginn mis-
skilningur komi upp. Það var
nefnilega ekki alls fyrir löngu
að einn blaðamaður var að
skrifa um nýjan bát og sagði:
„Ui» borð eru öll nýjustu og
fullkomnustu siglingartæki,
radar, dýptarmælir, lúkar og
fleira." Það er nú það. Við er-
um vist orðin svo stór iðnaðar
þjóð eða jafnvel skrifstofuþjóð
og menn kunna ekki að vera
lítillátir eins og músin, sem
sprærtdi í haifið dg sagði ein-
faldlega að lítið ætti einni/g
rétt á sér
„Þetta er svart," sagði Pétur
og miundaði kaiffi'bollainn, „við
á trollinu erum greinilega gerð-
ir útlagar frá miðunum og það
er ekkert vit í að vera að
senda allan landtfilotanin á
Vestmannaeyjamiðin. Ef til er
heimska þá er hún í þeirri ráð-
stöfun.“
„Farið þið á troli í vetur?“
„Við förum á tnoll, ef svæðin
verða rýmri, en verið hefur“
svaraði Guðlbjörn, „en að öðr-
um kosti mun báturinn liggja
vegna mannaleysis, þvi við áilít
ium að e’kki verði hægt að
manna alla bátana á net. Síð-
ast þegar við ætluðum á net
biðum við I 3 vikur með allt
steinað niður, en urðum að
hætta án þess að byrja vegna
manneklu. Og reyndar byrjaði