Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1972, Blaðsíða 8

Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1972, Blaðsíða 8
'kam iþariigað pffltiur imeð harimon ikiu og spiliaði íinSkan :ræll. Þá dansaði unga fólkið irskan þjóðdans en tveir hinna ungu munka sungu þjóðkvæði við lagið. Eina bótin var að eldhúsið vair gríðarstórt. Ekki var að furða 'þótt verkin gengju vel með þessu lagi. Mat urinn var vel tilbúinn og snyrtilega framreiddur. Munkarnir reka þarna stór- bú, 120 mjólkandi kýr, naut- gripir alls um 200. Þeir reka mjög nýtízk'Ulegt hæinsnabú, um 3000 hænsni. Þeir sögðust hafa um eitt hundrað kindur og 20 hesta. Vélvæðing er fyr- ir löngu komin á hjá þeim við búskapinn en landið er sums staðar svo rýrt að það þolir ekki vélplóg og þá beita þeir hestum fyrir plóginn. Einn gráan asna eiga þeir, eiginlega til gamans. Honum er beitt fyr ir litla kerru í smáerindum. Svínabú höfðu þeir lítið þvi að aðalsvínahirðirinn, sem var munkur, var nýdáinn og ekki annar fenginn jafnsnjall í hans stað. Minntist ég þá þess að einn af páfum Rómar hafði í æsku sinni verið svínahirðir. Hin almenna kirkja er í eðli sínu aiiþýððeg stofniuin. Munkaxmir hdrða þetta mdkla bú sitt sjálfir en hafa þó eitt- 1 ívert aðkeypt vinnuafl um há- annatímann. Akrar þeirra eru víðlendir og skógræktin hjá þeim er mikið augnayndi og nytsemd. Land klaustursins er allt í undirhlíðum þessara fjalla. Uppruni miunMífísms er þeslsi: Árið 1830 voru illindi milli rík is og kirkju í Frakklandi. Voru þá klaustur tekin eignar- námi en munkar reknir út á gaddinn, frá öllu sínu. Hópur triappiigtamiunka hralktist þá til Irlands, ef vera kynni að þeir gætu fengið þar nýja stað- festu. Þeir báru léttan sjóð sem ekki dugði nema fyrir kot býli, ónógu til framfærslu svo mörgiuim. Þá ikotm Heiiguir andi til skjalanna og hvíslaði í eyru einum voldugum landeig- anda að hann skyldi gefa munkunum stærðar landspildu þarna í fjöllunum. Þetta land var rýrt beitarland i undirhlið- um Knocmeldowntinds, lítið verðmæti fyrir eigandann. — Ég sá þetta land eins og það hafði verið áður en munkarn- ir komu þar. Má enn sjá það ástand utan girðingar klaust- urlandsins, sem nú er sem einn blómberandi aldinreitur. Þetta eyðiland er að mestu vaxið beitilyngi, því sama og vex hér á landi. Önnur beitilyngs- tegund er þarna, og er stór- gerðari með fögrum blómum. Þá vex þarna burnkategund, stórgerð og trjákennd sem fá- ar skepnur vilja nýta. Innan um þetta vex þyrkings- legt gras og einir sem stingur óþægilega þá gengið er um. Jörðin er leirkennd, jarðvegur grunnur, — og fyrir leikmanns- sjónum einstaklega lélegt land, t.d. ef borið er saman við flóa og mýrar hér heima. En munkarnir tóku fegins- hendi við gjöf herramannsins. Þeir reistu sér skúr til íbúð- ar neðst í hlíðinni og tóku strax til að gróðursetja skjól- belti umhverfis landið. Þeim vannst það vel að fólkið í ná- grenninu fylltist áhuga á starfi munkanna og tugir sjálf boðaliða gáfu dagsverk. Þetta var um 1830, áratug- um fyrr en kartöfluplág- an mikla herjaði írland. Þá hrundi fólkið niður úr hungri, þannig að fyrir pláguna er tal- ið að á Irlandi hafi búið um 8 milljónir manna en á næstu áratugum fækkaði fólkinu nið- ur í 4 millj. Hefir setið í því sama fari fram á þennan dag. Stjórnvöld Breta gerðu ekkert til þess að lina neyð Ira, og gengu stundum jafnvel hart fram í að heimta landsskuldir, þangað til fólkið hafði ekkert eftir fyrir sjálft sig. Á þessum hörmungarárum gáfu munkarn ir í Melleray allt sem þeir gátu af matvælum og varð af þvi mikil hjálp fyrir nærliggjandi sveitir, þar til úr rættist. Þannig liðu langir tímar að munkarnir erjuðu hrjóstur sín. Nú, nær hálfri 'annainri öld sið- ar, getur hver maður séð ár- angur erfiðis þeirra, sem er þetta blómlega klaustur og stórbýli. Allir dagar byrja þarna með helgihaldi, svo sem vænta má. Munkarnir fara á fætur um óttu, eins og Þorlákur biskup helgi á sinni tið. Almenn messa var kl. hálf níu og stóð eitt- hvað um 20 mínútur. Á hádegi sungu munkarnir Davíðs- sálma á latínu í klausturkirkj- unni. Máttu leikmenn þá hlýða á uppi á lofti, en þaðan sást yfir alla kirkjuna, allt inn í kór. Kórstólar munkanna stóðu með veggjum og voru þar sæti fyrir um 150 manns. Þessa stóla hafa munkarn- ir sjálfir smiðað úr valdri eik. AMur húsbúinaður kíiiaust- ursins er gerður af íbúum þess. Þeir hafa vel búið smíðaverk- stæði, og sumir munkanna eru lærðir smiðir. — Prestamir eru um 60 en aðrir munkar hafa setið annars staðar og sáum við þá ekki. Þeir halda hina íullkomnu þögn. Ábótinn einn getur krafið þá svars við ávarpi. Kl. 1 var miðdegisverður og ekki meira almennt helgihald fyrr en eftir kvöldmat kl. 6. Þá var sunginn Compline eða kvöldsöngur. Fögur var sú kveðandi að heyra. Alltaf hófu munkarnir kvöldsönginn á sama latneska sálminum, Salve Regina, mater misericordiæ, eða Heil sért þú drottning, móð ir miskunnarinnar. — Þessi fomi Mariusálmur var sunginn með sérstakri viðhöfn og lagi sem Cisterciensar hafa haft um hönd öldum saman. Morgun- messur fyrir leikmenn voru al- gerlega fluttar á ensku og þótti mér það leiðinleg til breytni en lét huggast láta við Davíðssálmana sem munkar sungu á latínu, kvölds og morg uns. Þá var það eitt sinn er ég hiýddi morgunsöng að eitthvað hljómiaði verr en áður í sömgn- um. Þegar betur var hlustað, heyrðist að sungið var á ensku. Seinna spurði ég föður Jóan, sem var söngmaður góð- ur, hvort þeim þætti betra að syngja á ensku. Nei, hann hélt nú ekki. Enskan væri ekki eins hljómfögur i söng og liaittímam, og eigimlega væri ógerlegt að samræma enskan texta við gregoríansk- an söngtón, sem hefir verið sunginn á latínu um tugi alda. — Hvers vegna eruð þið þá að isyngja á enislku? spuirðli óg. Jú, það er þessi stefna frá Vatí- kanþinginu síðara að messan fari að sem mestu leyti fram á móðurmáiinu, þar sem söfnuð- ir óska þess. Þykir fólki hér þetta betra? spuirði éig. E>kki var faðir Jóan viss um það og bætti við að Páll páfi hefði lát ið í ijós von sína 'Uim að him- ar fornu reglur héldu að ein- 'hverju ileýti í heiðri hinn latn- es'ka sömg. Gömul teikning af klaustur- byggingunni. Ég gerði mér far um að spyrja fólk á Irlandi um af- nám latínunnar og fékk reynd ar alltaf sama svarið: Ég sakna latínunnar úr messunni, — en það eru kannski einhverjir aðrir, sem vilja enskuna. — Þessir aðrir urðu ekki á vegi minum þarna. Til skýringar fólki hér á landi, þá er rétt að taka fram að þessi latína, sem margir sakna svo mjög úr kaþólskri messu er t.d. Credo, Gloria, Agnus Dei, Pater moster, Ave Maria og annað af þessu tagi, sem reyndar eru alþekktir

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.