Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1972, Blaðsíða 29

{p^jgj 3.1
20-82-93
BARCLAYS BANK LIMITED
3«, StRÁND, W.C.l.

n r/
_or Order
'"T~,-//■? a Ld W
- ....................................................................

* ■»«.« I
JjL.jZ^u
I.A. PALSSON
V..C/.../. J^'/y

j2Æ.n.
•’Ml.HV £<* ai£ Wn*
Grandaleysið er algjört gagnvart ávísunum. Hér er eitt sýnishorn og sami maður gaf
út aðra, stilaða á Mr. Handhaver. Hann átti i engum erfiðleikum með að selja
ávísanirnar.
órétti beittur. Það, sem heldur
manni uppréttum í starfinu, er
að geta komið þessu fólki til
ihjálpar ag aðstoðað þiað við að
rétta hlut sinn aftur.
Hin hliðin á málunum sýnir
okkur svo dökku hliðar mann-
lífsins og það oft á mjög ömur-
legan hátt. Það er hreint ótrú-
legt, hvað mannskepan getur
stundum verið langt niðri. Og
sumir kunna hreint ekki verr
við sig þar, en aðrir vilja láta
næða um sig á toppnum.“
Sumir sjá kannski rannsókn
arlögreglumanninn fyrst og
fremst fyrir sér igegnum
stækkunarglerið; brj ótandi
heilann um málavexti og svo
allt í einu er lausnin komin
upp í hendurnar á þedm. En
raunveruleikinn er oft þrauta-
meiri, þegar nær er skyggnzt.
„Þetta er vinna og aftur
vinna — yfirheyrslur og aftur
yfirheyrslur,“ segir Gísli. ,,Og
þetta er seinlegt starf.
Lítilfjörlegustu mál kosta oft
yfirheyrslur yfir fjölda manns.
Aðalatriðið er að leita eftir
upplýsingum. Upplýsingum og
aftur upplýsingum."
En stuinduim eiga imálim það
til að ganga upp í einum hvelli.
Þennan morgun hefur útlend-
ingur einn orðið fyrir því í
sundlaugunum að sjá af veski
sinu og úri. Fréttin berst til
rannsóknarlögreglunnar strax
með svo greinargóðum upplýs-
ingum, að þýfið er komið á
borð rannsóknarlögreglu-
mannsins, þegar útlendingur-
inn kemur til að kæra þjófn-
aðinn. „Maðurinn bara stóð
þarna og deplaði augunum,
þegar hann sá veskið og úrið,“
segir rannsóknarlögreglumað-
urinn hróðugur eftir á og þess-
um sólargeisla er varpað hlæj-
andi inn á öll skrifborð rann-
sóknarlögreglunnar. Þar verm-
ir hann þó skamma stund, því
hann er fljótur að týnast í fjall
háum skýrslubunkunum.
„Við þyrftum að vera svo
imörgulm sinnuim fleiri," segir
Gísli og andvarpar um leið og
hann blaðar í gegnum skýrslu-
bunkann á sínu borði. Sextíu
mál eru þar í deiglunni; inn-
brot, árásarmál með kjaftshögg
um og glóðaraugum, svikamál,
þjófnaður á tannhjóladælu,
þjófnaður á dönskum krónum
og ávísanafals. Og á hverjum
degi koma nýjar skýrslur inn
um dyragættina.
„Ég tel vera númer eitt að
fjölga í rannsóknarlögreglunni
svo við getum boðið fólki þá
þjónustu sem sæmilegt mætti
teljast," segir Gísli. „Það er
oft svo sársaukafullt, þegar
mál dragast á langinn og ef
eittihvert igagin á að vera >að ýims-
um upplýsingum, sem við fáum
þurfum við helzt að geta rann
sakað þær strax. Það skemmir
öll mál að þurfa að salta upp-
lýsingar, hversu litilfjörlegar,
sem þær kunna að sýnast."
Launaumslagið er tilvera
mannsins og rannsóknarlög-
reg'liuimen'n standa eik’ki fyriir ut-
an hið eilífa karp þjóðfélags-
ins um kaup og kjör. „Það er
líka númer eitt að bæta kjör
lögreiglu’nin'ar svo að þet'ta
verði starf, sem ungir menn
sækist eftiir,“ segir Gísili.
Og ýmsar starfsaðstæður
knýja líka á. „Það er mjög nei
kvætt hjá okkur,“ segir Gísli,
„hvað við eigum í miklum
erfiðleikum með þá aðstöðu
sem Hegningarhúsið við Skóla
vörðustíginn býður upp á. Það
er varla hægt að setja menn
þar inn meðan við rannsökum
mál, því þeir ná svo vel saman
í húsinu. Og þegar einn er inni
og annar úti, þá er komið á
garðinn og kallazt á! Þá er það
líka fráleitt, að við skulum
hvergi eiga í hús að venda með
unglinga, sem leiðast út fyrir
lögin.“
Inni i tæknideildinni eru
þeir að fara yfir nýjustu upp-
lýsingar frá Interpol; að þessu
sinni ítarlegar frásagnir af
sprengjubréfum, sem eru bú-
in ti'l úti í heiimii tiil að drepa við
takandann. Fingraför og ljós-
myndir af vettvangi eru líka
ær og kýr tæknideildarinnar.
Rannsóknarlögreglumaður og
tæknimaður — þeir eru eitt.
„Það er mjög þrúgandi í
starfinu, hvernig menn geta
skotið upp kollinum hjá okkur
aftur og aftur,“ segir Gísli.
„Vdð höfum oft ekki vinnufrið
fyrir sömu mönnunum mánuð
eftir mánuð og kannski ár eft-
ir ár.
Stundum er þetta hrein
Kleppsvinna, eins og oft var
sagt í gamla daga. Við yfirheyr
um mann; hann játar, málið
er upplýst og næsta dag er
þessi sami maður kominn aftur
til að játa nýtt afbrot. Og jafn
óðum og þú klárar hvert mál
er þessi maður tilbúinn að
mæta þér aftur.
Ég held, að það væri ekkert
fráleitt að gera þá uppástungu,
að Iþað duigi 2—3 afbrot til
þess að maðurinn fái tíma til
að hreinsa sitt borð. Við verð-
um að geta tekið menn úr um
ferð jafnóðum. Það er okkur
óhollt og afbrotamanninum
líka, að það skuli oft þurfa
tugi afbrota til að fá frið i til-
veruna.
Ég vil alls ekki gera lítið
úr sjónarmiðum þeirra, sem
vilja sem mest frjálsræði. En
það gleymist oft, að afbrota-
maðurinn heldur bara á öðrum
anga málsins. Hinn er hjá þeim
sem afbrotið er framið gegn.
Sá aðili vill svo oft gleymast.
En við höfum hann líka hjá
okkur.“
Fyriir lutein sniiglas't dagurinin
áfraim. Reykt ý'sa í hádegisimat-
inn. Kaffi á eftir.
Hinuim megin við iganginm er
verið að ganga frá máli
tveggja ellefu ára drengja.
Þeir brutust inn í verzlun í
gænkvöldd og sfá'lu skiiptimynt
og ávísanahefti, sem svo fannst
heima hjá öðrum þeirra. Þeir
játa í leiðinni innbrot í lyfja-
verzlun og segjast líka hafa
reynt að brjótast inn í íbúðar-
hús í Smáibúðahverfinu. Og
þegar einu sinni er byrjað teyg
ist lopinn; þjófnaðir úr bílum,
en síðan eru drengirnir ekkd til
viðtals meira. Þeir hverfa eins
og jörðin hafi gleypt þá.
En rannsóknarlögreglumaður-
inn gengur frá skýrslunni og
býst við þeim aftur.
Simhringing. Peysunni, sem
fannst fyrir utan verzlunina í
morgun, var stolið af snúru
þar í grenndinni.
Inn ganginn kemur nú mað
ur og heilsar öllum. Hann er
það sem stundum er nefnt á
prenti „kunningi lögreglunn-
ar“, eins og gamla konan sagði:
„Það eru nú meiri ósköpin,
hvað þessir lögreglumenn eru
alltaf í slæmum félagsskap.“
„Stundum hugsa ég um þetta
fólk sem huldufólkið," segir
Gísli. „Þetta er orðinn anzi
stór hópur og það fjölgar óð-
um í honum.
Þetta fólk lifir í sérstökum
heimi. Iðja þess er að komast
yfir f jármuinii á>n Iþeiss að 'þiur'fa
að vinna fyrir þeim. Það vill
ekki verða ríkt, heldur lifir
bara fyrir líðandi stund. Þjófn
aðir og ávísanafals eru rauði
þráðurinn í lífi þessa fólks,
sem býr við grandaleysi og
hjartagæzku þjóðfélagsins.
Þetta fólk skýtur sér algjör-
lega undan allri ábyrgð í þjóð-
félaginu. Það gerir ekki upp-
reisn. Heldur nagar í verð-
mæti þjóðfélagsins dag frá
diegi; þó ekki fastair ein svo, að
fjöldinn kippist ekki við. Samt
kemur það einstaka sinnum fyr
ir og þá fer fjöldinn af stað —
yfirleitt með skömmum um lög-
regluna. Svo líður kastið 'ijá;
grandaleysið og hjartagæzkan
'taka aiftur við o.g huldiufóll'kið
heldur áfram iðju sinni. Og við
yfirheyrum og tökum skýrsl-
ur.“
Meðan Gisli segir þetta, lítur
hann stundum á mig með spum
í augum, eins og hann vilji
vita, hvort mér finnist hann of
harðorður. Á meðan hamast
„huldumaðurinn“ við að létta á
samvizkunni hinum megin við
ganginn. Það eru fjórir dagar
síðan hann var hér síðast til að
játa.
„Annars eru margir þessara
síafbrotamanna mjög harðir og
játa helzt ekki neitt, þannig að
við verðum að leggja mjög
mikla vinnu í málin,“ segir
Gísli. „Það er nú lítið hægt að
segja, að þeir standi mjög sam-
an. Þeir eru að þessu hver í
sínu horni, en gegnumgang-
andi er það, að þeir vilja lítið
kjafta hver frá öðrum. Það er
þá ekki nema, þegar einhver
þeirra gerizt of fingralangur í
annars garð.“
En hvernig bregzt almenn-
ingur við liðsbón rannsóknar-
lögreglumanna? „Við værum
anzi máttlitlir, ef við ættum
ekki auðveldan gang að aðstoð
hins almenna borgara," svar-
ar Gísli. „Oft er þó fólk tregt
og vill láta hlutina afskipta-
lausa, en þegar einhver hefur
orðið fyrir barðinu á afbrota-
manni, er hann yfirleitt fljótur
til með upplýsingar, ef hann
hefur einhverjar."
Fyrir skömmu fékk Gísli til
rannsóknar ávísanafals útlend
ings, sem staddur var hér á
landi. Þessi maður stal veski
með ávisanahefti í og siðan
voru seldar þrjár ávísanir; sam
tals að upphæð 100.000 krónur.
Rannsókn þessa máls tók qinn
mánuð. „Þetta varð svona erf-
itt,“ segir Gísli, „vegna þess að
það komu svo margir við sögu.
Og margir þessara aðila hjálp
uðu beinlínis afbrotamanninum
og torvelduðu rannsókina af
ráðnum hug.
Við finnum það vel, að fólki
finnst oft illa rekin tryppin
hjá okkur og að það komi lítið
út úr því, sem það er að kæra.
En við gerum okkar bezta
hverju sinni. Okkar bezta
hrekkur kannski stundum
skammt. Og enginn er harðari
keppinautur en timinn. Hann
gefur engin grið og lætur eng-
an bilbug á sér finna, þótt
skýirs'lus'liaiflirm ha’kki stöðiuigt."
Það er liðið á daginn og ung
kona vill skila úrum. Maður
hennar framdi innbrot 17. nóv
ember — í dag er 22. nóvemb-
er, og stal þá úrum að verð-
mæti um 70.000 krónur. Hann
var handtekinn fljótlega og vís
aði strax á um helming þýfis-
ins, en um hitt vill hann ekk-
ert segja. Hann situr inni og
veit ekki neitt og konan vill
lengi vel ekki vita neitt held
ur. Svo guggnar hún og kemur
með afganginn af þýfinu. Nýj-
ar skýrslur hlaðast upp.
„Það er eitt merkið um
grandaleysið og hjartagæzku
þjóðféilagisiins, hve ’þessu fólki
gengur auðveldlega að koma
stolnum hlutum í peninga,"
segir Gísli. „Kannski er fólk
oft bara grunlaust, en það er
eríitt að kyngja þvi, þegar
skrifstofuvélar að verðmæti
60—70 þúsund krónur eru
teknar í pant frá unglingum
án þess að auga sé deplað. Og
reglu'leysið i ‘kriiniguim forn-
sölu hér á landi býður lika
hættunni heim.“
Fyrir utan gengur dagurinn
inn í kvöldið. Fimmtán ára
unglingspiltur fer á stúfana og
brýzt inn á tveimur stöðum.
Hainn næst qg jáfcar i leiðinni
tvö önnur innbrot. Þar með
eru þau orðin 24 skiptin, sem
þessi ungi maður hefur misstig
ið sig svo sannað sé á þessu
ári. Og enn er mánuður eftir.
Á Skúlagötunni verður ung
stúl’ka fyrir biil.
Mál hjá rannsóknarlögreelu
Reykjavíkur til októberloka
1972
Umferðarmál 3.650
Innbrot og: þjófnaðir 1.664
Árásir 363
Rúðubrot og spell 484
Svik og fals 895
Slys 253
Brunar 133
Andlát og horfið fólk 90
Smygl 32
Fíknilyf 51
Æviferiisskýrslur 161
Ýmislegt (m.a. ölvun
unglinga) 662
Samtals: 8.438
Starfsmenn rannsóknarlögregl
unnar eru 31.
I umferðardeild 6
í tæknideild 4
Sektarinnheimta 1
Kæruskrá 1
Fundnir munir 1
Boðunarmenn 7
Alm. rannsóknir 11
Sjaldan gáð
á klukkuna
Framh. af bls. 53
Um kinnunga leikur sér löðrið
hvítt
lokkandi bíða mið,
en hásetinn hefur það heldur
skítt
og heldur um veikan kvið.
Nábleiku andliti upp hann
skaut
mót iðandi hrönnunum,
og nýgleyptum fórnar hann
fiski og graut
og fölisku tönnunum.
Gleðileg jól og góða ferð
um lífsins sjó. — á.j.
Leiðrétting
Þrátt fyrir það, að frásögn
sú, seim bi’rtis't i Lesbók Morg-
U'nibla’ðsins 27. nóvemiber af
Norræmu tóndiistaTkeppniinni,
hofi verið Itesin fyrir fram-
kvæmdiastjóna Narræna félags-
i!ns til örygigis um að rétt væri
farið mieð, vioru þar i tvær viU-
ur. Fyrsta tónliistarkeppnin,
sem háð var, fór fram i Aar-
hius, em ekki í Kau'pmannahöfn,
og önmur keppnin fór fram í
Bergien en e'kki i Osló. Þet'ta
leiðrétti'st hér með.