Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1972, Blaðsíða 21

Guðbjörn og Pétur um borð í bát sfnum.
trollið fyrst vegna manneklu á
bátunum."
Síðan fóru þeir að tala um
islenzku myndina Róður sem
sýnd var í sjónvarpinu. Það
var kominn hiti í umræðurnar,
því fleiri sjómenn komu í kaff-
ið. Fínasta kaffi með tvíbök-
um. „Þetta var voðalega léleg
mynd“, sagði einn, „ég átti
bágt með að sjá hvað um var
að vera á filmunni, hvað þá
fólk, sem ekki þekkir til sjó-
miSinnsku.nnar.“ „É'g hohfði nú
á þessa ómynd,“ sagði Pétur og
þegar konan mín kom með þá
hugmynd að sjónvarpið væri
eitthvað bilað, þótti mér það
svo líklegt, að ég fór að fikta
i tökkunum og reyna að stilla
tækið, en það var út i hött,
því að filman reyndist vera
svona. Þetta var svona eins og
þegar útvarpið fór fyrst fyrir
nokkrum árum að spila verk
eftir þessi svokölluðu tónskáld
sem nota alls kyns drasl til
þess að ná fram óhljóðum, en
þá mun fjöldi fólks hafa til-
kynnt útvarpinu með simhring-
ingum að það væru mjög slæm
ar truflanir á útsendingu."
Spjallið hélt áfram og það
var farið að rifja upp sögur af
gömlum harðjöxlum í sjómanna
stétt.
„Hann var lengi stýrimaður
á togurunum. Þrælslega harð-
gerður og alltaf berhentur.
Einu sinni var hann að slaka
út af tromlunni á gufuspili og
varð að hafa báðar hendur á
bremsunni. Þegar búið var að
slaka út og 'hann ætlaði að
taka hendurnar af bremsunni
voru þær frosnar við, því að
það var 25 stiga frost. „Hver
djöfullinn, er frost," sagði þá
sá gamli, en þýða varð hend-
urnar frá með heitu vatni."
„Hann fiskaði alltaf illa, en
það brást ekki veiðdhugurinn
þegar hann byrjaði að hífa
trollið. Þá kvað við:
„Veriði fljótir að hifa strák
ar mínir, geriði það nú fyrir
mig einu sinni að vera reglu-
lega fljótir að hífa.“
Einu sinni sem oftar kom
pokinn upp og minn maður var
viss um að nú væri fiskur og
hrópaði á eftir venjulegum for
mála: ,Það er alveg fullt troll-
ið, það er 6 pokar, 5, ugglaust
4, það ætlar bara ekkert að
verða. 1 poki, ja, það er
ágætt.“
„Hann var Hafnfirðingur,
togarakarl alla ævi. Hét Steini
og stamaði mikið. Einu sinni
var hann á balli í Gúttó í Hafn
arfirðd og var að sjálfsögðu
bannað að hafa vín um hönd.
Þefarar fóru um sali og þef-
uðu menn. Einu sinni koma
þeir til Steina, sem hafði
vökvað tungubroddinn í það
minnsta og eftir langt þef
segja þeir: „Það er lykt af þér
Steini." „Úr hvorum endanum"
sp'urði Steini þá.“
Kabyssan í lúkarnum, suð-
aði hlýlega, glóðin í henni
varpaði gamallegri birtu frá
sér og funandi hiti streymdi
um kring. Þeir fóru að tinast
upp úr lúkarnum einn á eftir
öðrum. Vinnan beið. í tveimur
kojunum var fullt af riðli úr
trolli, Biblían var á hillu og
hjá henni hasarblöð I stafla.
Snjáð Biblía og auðsjáanlega
notuð og sama var með hasar-
blöðin.
Þannig er sjómennskan og
starfið í kring um hana. And-
stæður, fyrst og fremst í afla
brögðum og veðri, en einnig í
jarðlífsspjallinu og féilags-
skapnum.
Slípimaskínan var byrjuð að
væla og Guðbjörn kveikti á
logsuðutækinu og það rifjaðist
upp fyrir mér þegar einn af
efnafræðikennurum mínum i
Kennaraskóla Islands var að
kenna1 oikbur um logsuðutæki:
„Og svo skrúfar maður frá gas
inu og súrefninu og kveikir í
loganum." Kveikir í loganum.
Smíði kvalbaksins mjakaðist
áfram. Þeir voru að setja hann
á til þess að fá meira skjól þeg
ar unnið er á þilfarinu á hafi
úti og einnig vegna þess að
hvalbakurinn hindrar sjógang
inn á þilfarið þegar keyrt er
á móti.
Dagstund var liðin, sól geng-
in til viðar og Geir lúrði einn
sins liðs. Mennirnir höfðu hald
ið heim. Heim til fjölskyldna
sinna, sem þeir eru svo oft
fjarri.
En koma dagar og vertíðin
hefst aftur þrátt fyrir böl og
alheimsstríð, því sjómaðurinn
hefur þá reynslu úr skóla lífs-
ins umfram margan mennta-
manninn að vita þá staðreynd
að til þess að eyða, þarf maður
að afla fyrst svo vel sé. Þau
skæði þykja sumu ungu fólki
ekki þolanleg, en vonandi kem
ur að þvi að þau kyngja heim-
inum, sem stendur svo illilega
í þeim. Þá má búast við því að
þau fari að fá áhuga á þeirri
veröld, sem íslenzkt mannlíf
býður upp á. Við hljótum nefni
lega að standa einn góðan veð-
urdag upp frá þeim draumum
að lífið sé ekkert annað en lær
dómur og aftur lærdómur í
stöðluðum menntastofnunum,
án vinnu.
En þó að mótoristinn á Geir
sé farinn í land af því að hann
fær betri laun þar en til sjós,
þá kemur vonandi fyrr en
seinna að því að ungir menn
ætli sér til sjós. Það er jú
hagur þjóðarinnar, en verður
um leið að vera hagur sjómann
anna.
Og þegar aflast verða menn
léttir í skapi, en umfram allt
reyna menn að bera sig vel.
Stundum brim og bálviðri,
stundum logn og blíða, afli,
aflaleysi, sjóveiki hjá nýgræð-
ingunum, en þá er það, að til
sjós velkjast menn sem vilja og
hafa gaman af að hafa fyrir
hlutunum. Þeir nenna ekki að
sitja á sínum púða i kommóðu-
skúffum þéttbýlisins. Það er
einhvursslags tif í hafinu, sem
kallar í þá þrátt fyrir allt. Og
Ási í Bæ bregður á leik i einu
kvæða sinna eins og sjómönn-
um er tamt og segir:
„Er vorskýin sigla úr suðurátt
og sólin í heiði sbín,
höldum við tveir út á hafið
blátt
með handfæri og nóg bensín.
Trillan á öldunum tifar létt
tómlega gargar már.
En elskan í landi svo næs og
nett
nuddar stírur og brár.
Framh. á bls. 61
Pétur slipar hvalbakinn
Jarðlifsspjall í hikarnuin.
Biblian, hasarblöðin, net í koju,
lambhúshetta og vettlingur.
Nafn bátsins skorið í tréfjöl
framan á stýrishúsinu.