Alþýðublaðið - 02.07.1988, Blaðsíða 4

4,
ygljgarcjaguf g>--jýjM98Q
AMUBIJIÐIB
Útgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
Umsjónarmaður
helgarblaðs: Þorlákur Helgason
Blaöamenn: Haukur Holm, Ingibjörg Árnadóttir og Ómar
Friöriksson.
Dreifingarstjóri: Þórdls Þórisdóttir
Setning og umbrot: Filmur og prent, Ármúla 38.
Prentun: Blaðaprent hf., Siðumúla 12.
Áskriftarsíminn er 681866.
Áskriftargjald 700 kr. ámánuði. í lausasölu 50 kr. eintakiðvirkadaga, 60
kr. um helgar.
FRÉTTASKÝRING
Haukur Holm skrifa
Forsvarsmenn rækju-
vinnslustöðva hafa skip-
ast í tvær fylkingar meö
tilkomu rækjuvinnslu-
kvóta
HVERJIR EIGA ISLAND?
Þessa dagana hrjá tungumálaerfiöleikar ríkisstjórnina.
Forsætisráðherra segist hafa skiliö þaó svo aö Lands-
virkjun væri eitt þeirrafyrirtækja, sem mætti hækkagjald-
skrá eins og forráöamönnum þess sýndist, en fjármála-
ráöherraog utanríkisráöherra leggja annan skilning í sín-
ar samþykktir.
Þaö þarf hins vegarekki málfræöinga til þess að greina
úr um eignahlutföll í þessu landi. Peningarnir tala sínu
máli. Þaö væri gaman að einhver þjóöhagsstofnananna
upplýsti um hlutföll eigna og skulda. Hver skuldar hverj-
um hvaó? Er þaö kannski svo aö vió eigum ekkert — nema
skuldir?
Nýjustu tölur herma aö hvert mannsbarn skuldi um 400
þúsund krónur í útlöndum. Þjóðin er skuldugust allra vel-
megandi á jarðarkringlunni. Hver húsbyggjandi skuldar
lífeyrissjóðum og lánastofnunum milljónirog smáskuldu-
nautar eru út um allt í þjóðfélaginu. Á móti koma eignir
sem sumpart eru verðlausar þrátt fyrir að peningar hafi
verið lagðir í. Fólk sem er svo óheppið aö búa á því sem
hefur verið kallað landsbyggö og er utan viö höfuðborg-
ina, býr í skuldum. Húsnæöiö er verðlaust.
Er furöa þó einhverjum veröi á aö spyrja hverjir eigi
þetta land. Hverjir eiga eiginlega skuldir allra hinna?
Jafnaöarmenn fara í árlegu hressingarferö sína í dag að
þessu sinni um Suóurland. Þeir munu ekki sjá svo mikið
af skuldunautum, því aö þaö er stefnt á virkjanir lands-
manna, sem eru reyndar helmingur allra erlendra skulda
landsmanna, og staddar fjarri mannabyggö — og langt ut-
an vió „landsbyggðina“. Með í för veröur fjármálaráðherra
landsins, sem sællar minningar leitaöi aö þeim sem eiga
landið á hringferð sinni um landið fyrir parárum eöa svo.
Eftir setu í landsstjórninni ætti formanninum aö vera
orðið Ijóst hverjir eiga skuldir landsmanna, og þar meö
gætum vió nálgast þá sem gera kröfur til þess aö teljast
eiga landiö.
VORKOMA í SOVÉT?
Gorbasjov mæðist í mörgu í Sovét. Endurhæfingaráætl-
un hans stjakar við skriffinnum og hræöir flokkshestana
í Kreml. Perestrojkan heimtar breytingu.
„í fyrsta sinn í sögu Sovétríkjanna" hljómar í eyrum og
gefur von. Fólk býst viö breytingu.
Gorbasjov hefur sagt gömlum gildum stríð á hendur, í
efnahagslífi, í menningarlífi, í fjölskyldunni. Þaö er þó
ekki víst að sannleikurinn muni gera alla menn frjálsa —
sannleikurinn um ógnarstjórn og staðnað þjóöfélag. Og
hætt er viö aö ýmsum kunni aö þykja skrefið of stórt sem
verður stigiö, nái glasnostiö að opna dyr. Þaö er ekki víst
að verkamaðurinn eöa skrifblókin hrópi húrra yfir áform-
um um að veita fyrirtækjum meiri sjálfstjórn, um leið og
krafist verðurað framleiöslan þjóni neytendum. Og hvað
segja 60.000 bírókratar í Moskvu, sem á aö sparka fyrir
1990? Og hvaö fá allir sagnfræöingarnir aö gera, sem
verða atvinnulausir, ef strikaö verður yfir „sannleikann"
um þaö liðna?
Flokksráðstefna í Moskvu nú speglar andstæðurnar í
flokknum austur þar, en niðurstaða hennar veitir vísbend-
ingu um styrk perestrojkunnar. Og vonandi veröur vorið í
Sovét langlífara en þaó sem var kæft meö ofbeldi í Prag
1968.
Kvóti á rœkjuvinnslu
HAGSMUNAÁREKSTRAR
Forsvarsmenn rækju-
vinnslustööva hafa klofnaö i
tvær fylkingar. Ástæðan er
hámarksvinnslukvóti sem
sjávarútvegsráðuneytið hefur
sett, og hafa skoðanir meðal
hagsmunaaðila verið skiptar.
Samkvæmt reglugerð má
hver rækjuvinnslustöð taka á
móti úthafsrækju, sem
ákvarðast af meðaltali
tveggja ára á árunum 1984 til
1987, þegar magnið var mest
hjá viðkomandi stöð. Ef há-
markið reynist innan við 2000
lestir er bætt við 10% álagi.
Sé það innan við 1000 verður
bætt við 15%. Hámarks-
vinnsluheimild stöðvar verður
þó aldrei innan við 500 tonn.
Aöstandendur nýja félags-
ins, Félags rækjuvinnslu-
stöðva segja aðildarfélaga
vera 16, en hjá hinu gamla
Félagi rækju- og hörpudisks-
framleiðenda er sagt að
aðeins þrír hafi sagt sig úr
félaginu. Garðar Sveinn Árna-
son formaður Félags rækju-
vinnslustöðva segir í samtali
við Alþýðblaðið, að á stofn-
fundi félagsins hafi fulltrúar
16 vinnslustöðva verið mætt-
ir, og þeir séu að vinna að fé-
laginu í rólegheitunum. Þeir
telja gamla félagið hafa unn-
ið að þvi að fá þennan kvóta
settan á og með því unnið að
hagsmunum fárra á kostnað
fjöldans. Þeir hafi vonast til,
alveg fram yfir aðalfund
rækju- og hörpudisksfram-
leiðenda, að menn sæju að
sér og sættir tækjust, en svo
hafi ekki farið. Mikil smölum
hafi átt sér stað fyrir aðal-
fundinn og mikil áhersla lögð
á að menn mættu. Aðeins 20
félög hafi mætt á fundinn, og
það sýndi kannski hversu
margir væru í raun í gamla
félaginu.
Lárus Jónsson fram-
kvæmdastjóri Félags rækju-
og hörpudisksframleiðenda
segir í samtali við Alþýðu-
blaðið, að á aðalfundinum
hafi 38 aðilar verið með full
réttindi, tveir hafi verið
gengnir úr félaginu vegna
kvótamálsins og einn hafi
gert það síðan. Drögin að
þessum reglum hafi verið
lögð fram og litlar umræður
orðið um þau. Gögnin hafi
verið send öllum þeim sem
ekki komu á fundinn og þeir
beðnir að gera athugasemdir,
en engin athugasemd hafi
borist. „Þannig að ég held að
ekki þurfi stórgáfumenn til
að sjá að þarna er verið að
gera úlfalda úr mýflugu."
Of margar stöðvar
Þegar farið er út í aðgerðir
eins og þær, að setja vinnslu-
kvóta á verksmiðjur, hlýtur
það að vekja þá spurningu
hvort þær séu ekki þá orðnar
alltof margar? Garðar Sveinn
segir að vinnslukvóti segi að
þær séu það. Hins vegar sé
spurningin hver eigi að
dæma hvað séu of margar,
og einnig hvort þær séu allar
rétt staðsettar. Með kvótan-
um sé verið að takmarka
verulega hjá þeim stöðvum
sem næst liggja veiðisvæð-
unum, og vinnsla flytjist hlut-
fallslega frá Norðurlandi nú,
miðað við s.l. ár.
Hann segir, að á Ólafsfirði
sé 500 tonna rækjuvinnslu-
stöð, en bátarnir þar hafi
kvóta upp á annað þúsund
tonn, og sé þar með verið að
banna sjómönnum að landa
heima hjá sér. Stöðvarnar
næst miðunum nái ekki að
þróast með þessu móti. Þó
kvóti sé i aðeins eitt ár, lendi
stöðvarnar í fjárhags-
vandræðum og eigi erfitt
með að byggja sig upp aftur.
Með þessu sé verið að
ákveða verðmæti stöðva. Það
fari ekki lengur eftir þvi
hvernig þær séu útbúnar,
heldur hvaða kvóta þær hafi.
Þetta sé gert til að tryggja
Vestfirðingum aukiö hráefni,
heldur en hitt, en það séu
stöðvar sem hefðu átt aö
hafa verulegt forskot á aörar í
öflun hráefnis, vegna þess að
þær séu gamlar og hafi átt
viðskipti við útgerðarmenn í
mörg ár.
Lárus segir marga reynd-
ustu framleiðendurna mjög
óánægða með hve mörgum
leyfum hafi verið úthlutað, og
þeir segi nú, að ekki sé hægt
að binda bara niður annan
hlutann, þ.e.a.s. veiðarnar
með kvóta og láta stöðvarnar
slást um bátana, heldur þurfi
að stýra vinnslunni líka.
í Alþýðublaðinu í gær segir
Garðar Sveinn, að þær stöðv-
ar sem nær liggi miðunum
ættu að fá að njóta frekar ís-
rækjunnar, en þær sem fjær
liggi fái frekar frysta rækju.
Lárus telur mjög hæpið að
fara út í stýringu á þessuiyi
nótum, margt sé ólíkt i þessu
sambandi, t.d. sé frysta rækj
an á markaðsverði.
Nú þegar er búið að flytja
inn 80 tonn af frystri rækju
frá Kanada og var farið með
hana til Hvammstanga, þar
sem hún verður notuð til að
fylla upp í eyður sem verða í
vinnslu ferskrar rækju.
Málshöfðun?
Frá því var greint í fjölmiðl-
um fyrir skömmu og haft eftir
Óttari Yngvasyni fram-
kvæmdastjóra íslensku út-
flutningsmiðstöðvarinnar, að
til stæði að stefna sjávar-
útvegsráðherra vegna þessar-
ar reglugerðar. í samtali við
Alþýðublaðið segir hann
þetta ekki vera alls kostar
rétt, heldur hafi hann átt við,
að sjálfsagt muni reyna á
þetta einhverntímann fyrir
dómstólum. Það sé t.d.
spurning hvort reglugerðin í
þessum búningi mismuni
ekki einkafyrirtækjum um of?
Þannig að jafnræðisreglan
sem eigi að vera grundvallar-
regla í stjórnskipuninni sé
ekki brotin?
Tímabundinn
klofningur?
Það mun ekki koma vel í
Ijós fyrr en í haust, hversu
mikill klofningur er í raun og
veru meðal rækjuframleið-
enda, þegar kemur að því að
greiöa þurfi ársgjöld í félagið.
En ef um verulegan klofning
er að ræða, er hann þá varan-
legur?
Garðar Sveinn segir að á
meðan aðilar sitji í stjórn Fé-
lags rækju- og hörpudisks-
framleiðenda sem reki ríkis-
valdið til að hygla einum
aðila á kostnað annars í
greininni, verði ekki snúið
aftur. Ef menn hins vegar láti
af slikum vinnubrögðum,
ætti að vera hægt að samein-
ast á ný. Því auðvitað sé best
að vera í einu félagi.
Lárus Jónsson telur líklegt
að sameining verði þegar
mönnum renni reiðin. Hann
telur að gögn sem voru
einungis vinnupappírar hafi
j farið á flakk og orðið kveikj-
an að verulegum taugatitr-
ingi. Annars sé ekki rétt að
blanda félaginu i þetta, það
hafi ekki gert annað en að
halda á hagsmunum umbjóð-
enda sinna.